R.Wolff."Κομμουνιστικές νησίδες" εντός αγοράς,αλλά και "Καπιταλιστικές δομές" εντος κρατικού ελέγχου

Τον R.Wolff ανακαλύψαμε στο δίκτυο,με την βοήθεια της εργατικής Cynical,που μας προσφέρει αενάως αναγνωτσικές απολαύσεις.
Στην διάλεξη του που είδαμε μεσω Youtube,είχε ένα τελευταιο κομμάτι ,ο Wolff είχε μια σειρά προτάσεων για την υπέρβαση της κρίσης,που μας φάνηκαν πολύ ενδιαφέρουσες.Την εδω και τώρα αυτοδιαχείριση των εταιρειών,με ανάληψη της ευθύνης απο τους εργαζομένους,τόσο για την ιδιοκτησία όσο και για την διοίκηση, αλλά και την λειτουργία των εταιρειών αυτών εντος αγοράς.
Αναγνώστες μας επεσήμαναν ότι αυτό πιθανόν να ήταν μια «εκπτωση» (για λόγους εκλαίκευσης) του Wolff σε σχέση με μια πιο ορθόδοξη στάση που θα απαιτούσε ως προυπόθεση την άρση της αγοράς και παρότι αυτό δεν φαινόταν καθόλου από την διάλεξη.Η παρατήρηση δεν ήταν άστοχη.
Ο αδέσποτος ιστολόγος έψαξε λίγο περισσότερο το θέμα,και προς μεγάλη του έκπληξη,ανακάλυψε ότι ο Wolff,έχει εργαστεί συστηματικά προς αυτήν την κατεύθυνση (της συνύπαρξης αυτοδιαχειριζόμενων,αυτοδιοικούμενων εταιρειών εντός αγοράς) ,μάλιστα ένα από τα σημαντικώτερα του έργα κυκλοφορούν στα ελληνικά,και έχουν ήδη πυροδοτήσει μια κριτική.
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Κατα την γνώμη μας η ελληνική αριστερά είναι αφόρητα κρατικιστική και αγοραφοβική.
Αυτό έχει την ρίζα του στην ελληνική ιδιομορφία της καχεκτικής κοινωνίας πολιτών ,που δεν γονιμοποιεί τις συλλογικές πρωτοβουλίες με τα στοιχεία της ανάληψης ολικής ευθύνης,και την ιστορική παράδωση ενός τεράστιου «κούφιου» ευρύτερου δημόσιου τομέα ο οποίος λειτουργεί ως ένας σχετικά καλός εργοδότης.Στο υλικο αυτό υπόστρωμμα αναπτύσονται ιδεολογικές στάσεις που επικαλύπτονται με τις πιο εκλεπτισμένες κριτικές της αγοράς,αλλά δεν εσωτερικεύουν το ριζικό χαρακτήρα της μαρξιστικής κριτική ,και καταλήγουν στην χρήση της κριτικής της αγοράς ως άλλοθι για μια διατήρηση των κρατικών δομών.
Χοντρικά οι στάσεις αυτές παίρνουν δύο μορφές
α.-την άνευ όρων υπεράσπιση του πυραμιδωτού κράτους της ΕΣΣΔ ,απο το ΚΚΕ
β.-την ιδελογικοποίηση της διατήρησης κρατικών δομών,ως συστατικό της υπεράσπισης εργασιακών κεκτημένων συντεχνιακού χαρακτήρα ,που υπεραντιπροσωπεύονται τόσο στον Συριχα όσο και στο Πασοκ.
Ετσι τελικά ο πυρήνας των ιδεών της αριστεράς,εξωτερικέυεται περίπου ως ένα σενάριο,ποσοτικής επέκτασης των κρατικών ή ημικρατικών δομών ,εις βάρος του «ιδιωτικού» τομέα.Το οξύμωρο είναι ότι ακόμη και στις υποτιθέμενες «νεοφιλευθερες» στρατηγικές ο ελληνικός ευρύτερος κρατικός τομέας διογκώνεται συνεχώς ,ώς προσωπικό και ποσοστό του ΑΕΠ,αποδεικνύοντας ότι η κατασταση είναι λίγο πιο περίπλοκη.Η υπόθεση της κρατικής παρέμαμβασης είναι τελικά ζήτημα ποιότητας και όχι ποσότητας.
Η διατύπωση ενός πλέγματος ιδεών της αριστεράς,που θα ενσωματώσει μια ριζική κριτική προς την ποσοτική εξάπλωση του κράτους,της αξιοποίησης της επιχειρηματικότητας ως στρατηγικής κοινωνικού εμπλουτισμού,της εξόδου προς ένα κοινωνικό μετασχηματισμό διεύρυνσης του πλουραλισμού,γίνεται στις σημερινές συνθήκες ακόμα δυσκολώτερη.Εκτός αν με την αναφανδόν υιοθέτηση απο τις συντηρητικές κυβερνήσεις διαφόρων μέτρων κρατικής επέκτασης (με το πρόσχημα της κρίσης) πείσουν την αριστερά ότι κυνηγούσε ανεμόμυλους.
Σε αυτό το πλαίσιο ελληνικού ενδιαφέροντος βρήκαμε τον κύριο Wolff.Συνιδριτή του περιοδικού Rethinking Marxism ,και έγκριτο πανεπιστημιακό.
Ο Wolff διατυπώνει εντός αριστεράς ,το ακόλουθο χοντρικό περίγραμμα ιδεών,σε μια ριζική αντίστηξη ,προς τρέχουσες αντιλήψεις.
-Είναι δυνατή ή ύπαρξη οικονομικών δομών οικονομικής εξίσωσης (απουσίας προσπορισμού εργατικού πλεονάσματος) εντός αγοράς (πχ συνεταιριστικές εταιρείες software στην Silicon Valley) ,όπως όμως και η αντίστροφη ύπαρξη δομών απόλυτης οικονομικής εκμετάλευσης εντός ολικού κρατικού καπιταλισμού (πχ ΕΣΣΔ)
-Στα πλαίσια ενός πολιτικού προγράμματος της αριστεράς,είναι επιθυμητός ο εμπλουτισμός της οικονομικής πραγματικότητας με αυτές τις «νησίδες κομμουνισμού» ,ενώ σε μια ιδεατή κατίσχυση αυτού του εταιρικού προτύπου,το πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι ,εννοείται ως ένας χώρος συγκρόυσεων εντάσεων διαλύσεων και ανασυνθέσεων,ενας συγκρουσιακός πλουραλισμός στον αντίποδα της υποτιθέμενης «αρμονίας» του κεντρικού προγραμματισμού.Για τον Wolff κεντρικο απόλυτο κριτήριο αποτελεί η απουσία «εκμετάλευσης»,η οποία είναι δυνατή εδω και τώρα.
Είναι αδύνατο,και ίσως επικίνδυνο να μεταφέρουμε όλα τα στοιχεία της εργασίας του Wolff,που παρουσιάζουν και ένα φιλοσοφικό ενδιαφερον,και ίσως αντικείμενο κριτικής.Δομούνται σε ένα νοηματικό πλαίσιο απόλυτου «κονστρουκτιβισμού» ,μιας διανοητικής κατασκευής που είναι στέρεη στο ίδιο της πλαίσιο,αλλά με άρρητες προυποθέσεις πολλών ερωτηματικών.Από όσα διαβάσαμε ,δεν αναγνωρίσαμε ορατές τις πολιτικές συντεταγμένες της πολιτικής αλλαγής ,που ονομάζει «κομμουνισμό» (ανάληψη εξουσίας αλα Λενιν,ειρηνικός δρόμος??) κλπ.
Επειδή οι θεωρητικολογίες είναι εύκολες ,και πάντα αυτοεπιβεβαιούμενες,ας δούμε λίγο πιο χειροπιαστά τις συνέπειες αυτης της λογικής του Wolff
Στην ελληνική πραγματικότητα έχουμε την υπόθεση της Ολυμπιακής.
Δεν μπαίνουμε σε λεπτομέρειες ,αλλά χοντρικά οι πολιτικές που μας προσφέρονται ως εναλλακτικές είναι οι ακόλουθες
1.-Ιδιωτικοποίηση αλά ΝΔ
2.-Διατήρηση του υφιστάμενου καθεστώτος,αλλά στόχευση για ένα αριστερό άριστο management. (Πασοκ,Συριζα)
3.-Ολική κρατικοποίηση στην λογική της Δημόσιας Υπηρεσίας.(ΚΚΕ)
Διαβάζοντας τον Wolff,δεν θα μπορούσαμε να σκεφτούμε μια εταιρική δομή όπου οι εργαζόμενοι της Ολυμπιακής ,θα μπορούσαν οι ίδιοι ως συλλογικοί εταίροι, εργαζόμενοι , διαχειριστές, να αναλάβουν εκ του μηδενός ένα κομμάτι της εταιρείας;
Δηλαδή μια ριζική αριστερή φιλελευθερη πολιτική,με άμεση ανάληψη ευθύνης χωρίς την διαμεσολάβηση του κράτους.Ετσι για αλατοπιπερώσουμε την υπόθεση εργασίας να θυμίσουμε ότι ο φιλελευθερος Nozick,ρητά αναφέρει ότι η αυτοδιαχείριση είναι δικάιωμα αδιαμφισβήτητο εντός της δικίας του σύλληψης του ελάχιστου κράτους.
Αναφέραμε το παράδειγμα για να εντοπίσουμε την απουσία φαντασίας και ιδεολογικής εγρήγορσης ,εντός της ελληνικής αριστεράς.Ολα περιστρέφονται γύρω από το κράτος.
Το διαδύκτιο μας γνώρισε την ευρηματική σκέψη ενος σύγχονου μαρξιστή
Για όσους ενδιαφέρονται
-Με κλικ στον τίτλο μια συνοπτική παρουσίαση της σκέψης του από τον ίδιο
-Από τα Ελληνικά Γράμματα κυκλοφορεί το «Ταξική θεωρία και Ιστορία-Καπιταλισμός και Σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ.(2005.Επιμέλεια Γ.Μηλιός)
-Στο περιοδικό Θεσεις 103,υπάρχει ολική κριτική των απόψεων Wolff από τον Γ.Οικονομάκη.