Monday, November 17, 2008

Ο κρυμμένος Σταλινισμός του Αντισταλινισμού


Ο Σταλινικός τρόμος του 1930 ήταν ανθρωπιστικός.H προσκόλληση του σε ένα «ανθρωπιστικό» πυρήνα δεν ήταν αυτό που περιόρισε τον τρόμο ,αντιθέτως ήταν αυτό που τον διατήρησε.σ.214

Οι κοινότοπες κατηγορίες κατά του Στάλιν πρυοποθέτουν δυο προυποθέσεις:(1) ηταν ενας κυνικός που γνωριζε πολύ καλα που προχωρούσαν τα πραγματα (δηλαδή οτι οι κατηγορούμενοι στις δίκες παρωδίες ήταν πραγματικά αθώοι) και (2) ότι έκανε ήταν κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του.Κι’όμως αρχεία τα οποία έγιναν διαθέσιμα προσφατα,δείχνουν την ακριβώς αντίθετη κατέυθυνση. σ.226

S.Zizek “Stalinism Revisited” στο “In defence of lost causes”

Τελικά η ανάλυση του ΚΚΕ για τις αλλαγές του 89 και την ιστορία του υπαρκτού δεν ήταν αποκαλυπτική για τις ιδεολογικές συντεταγμένες του κόμματος αυτού,αλλα για ένα τόξο πολιτικών δυνάμεων που ετερόκλητα σωρεύονται πίσω από την πλατφόρμα ενός «αντισταλινισμού».Δυστυχώς δεν λείπουν από το χώρο αυτό αυθεντικές αριστερές δυνάμεις.

Ποιο είναι ακριβώς το θέμα

1.-Το ΚΚΕ αναλύοντας όχι τον Στάλιν,αλλά τις αλλαγές του 89,καταλήγει σε μια πολιτική εκτίμηση,σύμφωνα με την οποία,η ρίζα των αλλαγών αυτών ευρίσκεται η αλλαγή πολιτικής που συμβολικα και ιστορικά συμπίπτει με την καθαίρεση του Σταλιν.Για όποιον καλόπιστο αναγνώστη το ΚΚΕ δεν κάνει καμιά βουτιά στο παρελθον,για να ανασύρει ένα ιστορικό ζήτημα,αλλά στην ανάλυση του ο Στάλιν παίζει κεντρικό ρόλο σε σχέση για τα μετά 30 έτη αποτελέσματα.Από ότι φαίνεται ενω δεν αναδικνύει σε βάθος τα πραγματικά γεγονότα των δικών ,εξοριών,βιαιοτήτων, δεν τα δικαιολογεί ,αλλα τα εντάσει σε μια πολιτική προβληματική.
Κατα την γνώμη μας το ΚΚΕ ,παρουσιάζει μια λογικοφανή εκδοχή η οποία όμως χάνει κύρος απο την ατελέστατη αυτοκριτική του κατα την περίοδο Γκορμπατσώφ.Το ΚΚΕ έχοντας «εργολαβικά» αναλάβει την υπερασπιση του ΚΚΣΕ,δεκάδες χρόνια, δεν παρουσιάζει καμία πειστική εξήγηση για την ύστερη απόσταση του,και επομένως δεν μπορεί ευκολα να μας πείσει για μια κριτική στάση σε όλη την περίοδο που αναλύει.Το ΚΚΕ δεν μπορεί ηθικά να κατηγορηθεί για συμπορευση με το ΚΚΣΕ από κανένα μέχρι το 89,αλλά η μανιχαική συμπεριφορά του προς τον Γκορμπατσωφ είναι απόλυτα αιωρούμενη.
2.-Η πολιτική όμως κρίση του ΚΚΕ για τον Στάλιν,δημιουργεί ένα ανακλαστικό «αντισταλινισμού» το οποίο παίρνει την εξής μοφή.

«Σε ένα μαρξιστικό επαναστατικό κόμμα,ένας αδίστακτος τύπος ονόματι Ιωσηφ,αναλαμβάνει την εξουσία ,και συνειδητά ως πολιτική πλατφόρμα δημιουργει ένα τερατώδες κράτος, το οποίο φυλακίζει σκοτώνει αντιπάλους,σε αντίθεση με τις προφανείς ιδεολογικές και καταστατικές συντεταγμένες».Στην πιο πολιτική του έκφραση το θεώρημα υιοθετεί απολύτως την εκδοχή Τρότσκι ,(δηλαδή την λανθασμένη επιλογή σοσιαλισμός σε μια χώρα) όπου εκεί βέβαια όμως δεν μπορεί να αποδεχθεί λογικά όλο το εύρος των αγριοτήτων.

Καταλογίζεται δηλαδή στο ΚΚΕ,η ανευ όρων υιθέτηση αυτής της πλατφόρμας,και αυτονόητα καταχωρείται ως σταλινικό.

Με απλά λογια το ΚΚΕ ,χρησιμοποιεί την έννοια «Στάλιν» ως κεντρικό εργαλείο για μια εξήγηση της ιστορίας του υπαρκτού και οι αντίπαλοι διαστέλουν τον Σταλιν ως «Σταλινισμό» ,αυτόματα δε χρεώνουν και το ΚΚΕ για όλα, έως και για τις δίκες της Μόσχας.Για να το πούμε απλά, αναλύουμε ένα αγώνα ποδοσφαίρου με διαιτησία για κλάματα,το ΚΚΕ έχει να πει διάφορα για τον διαιτητή με πολλές δικαιολογίες και οι αντίπαλοι του του χρεώνουν όλη την «παράγκα».Οι αντισταλινικοί είναι off side.

Ακόμη οι αντισταλινικοί,διαπράττουν και ένα άλλο σφάλμα.Αποδέχονται από την ανάποδη την βεντάλια επιχειρημάτων που αναφέρονται στον αυταρχισμό του προσώπου.Ως εάν με ένα άλλο πρόσωπο ,ηπιότερων ή διαλλακτικώτερων προδιαγραφων.κάτι θα είχε αλλάξει.Δηλαδή μια απόδοχή του στερεότυπου της κατασκευασμένης απόλυτης δικτατορίας,στην οποία τελικά δεν αντιπροσωπεύονται πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις και όλα ανάγονται σε προσωπικές διαμάχες.

Προφανώς ως ιστολόγοι δεν μπορούμε να προσφέρουμε μια πλήρη ανάλυση του τι και πως.

Θα βασιστούμε όμως σε δύο κείμενα που τροφοδοτούν ερωτήματα,και διερύνουν την συζήτηση.

Στο τελευταίο βιβλίο του ο Zizek αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο με τον τίτλο Stalin revisited όπου με τον δικό του παλινδρομικό τρόπο ,προσπαθεί να οριοθετήσει το θέμα γύρω από τα εξής ερωτήματα.

-Μήπως τελικα η περίοδος Στάλιν δεν είναι μια ακραία εκδοχή ενος ανθρωπιστικού ορθολογικού «κονστρουβιστικού» προγράμματος,η τραγωδία της δεν σηματοδοτεί παρά την ανεπάρκεια ολόκληρου του διαφωτιστικού οικοδόμηματος;
-Πως είναι δυνατόν να κατηγορηθεί ο Στάλιν,όταν όλα τα στοιχεία απόδεικνύουν ότι εντός του πλαίσιου αρχων,προυποθέσεων,πληροφοριών της ΕΣΣΔ, έχει δίκιο;Μήπως τελικά είναι και αυτός θυμα θύτης ενος ιδεολογικοκοινωνικού παραδείγματος,εντός του οποίου οι αποφάσεις του έχουν έρμα;
-Μήπως τελικά υπερτιμάται ο Στάλιν ως κεντρική φιγούρα (προσκομίζονται και στοιχεία) και πρόκειται για συστημικό λάθος με σωρεία φυσικών και ηθικών αυτουργών;Μήπως δηλαδή ο Στάλιν είναι καραμέλα;

Ενα αλλο κείμενο που τροφδοτεί σκέψεις είναι «Τα φαντασματα του Μαρξ» του Derridas.

Εκεί διατυπώνεται ανοικτά η υπόθεση εργασίας ότι τα πάντα οργανώνονται από ένα συγκεκριμμένο Μαρξισμό (ως γνωστόν ο Ντεριντα κινείται διανούμενος στην ύπαρξη Μαρξισμών) και άρα μπορούμε να αποτιμήσουμε αυτόν το σώμα σκέψης ως τερατογέννησης.Στον τόμο δε Ghostly Demarcations:a symposium on Derrida’s spectres on Marx,το θέμα αναλύεται διεξοδικά.

Το τι έγινε από το 17 ως το 89 στην ΕΣΣΔ δεν είναι απλό.

Το ΚΚΕ κάνει λάθος που το ξεπερνάει με 20 χρόνια καθυστέρηση,αλλα και οι ενδοαριστεροί αντίμαχοι του κάνουν ένα μεγαλύτερο.Τροφοδοτουν μια γενικευμένη αντισταλινολογία που δεν οδηγεί πουθενά.
Κλικ στον τίτλο η απόφαση του ΚΚΕ










11 comments:

Greek Rider said...

Δεν έχω τις γνώσεις για να σχολιάσω επί της ουσία αλλά όλα αυτά μου φαίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα για το ενδεχόμενο να υπάρχει όντως κάποια παρεξήγηση.

OnWine said...

"Ο Zizek αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο με τον τίτλο Stalin revisited όπου με τον δικό του παλινδρομικό τρόπο..."

Μόνο με ..."παλινδρομική" ..δράση διακιολογούνται τα ... αδικαιολόγητα του Zizek...

Μα επιτέλους... δεν έχεις καταλάβει ότι ο συγγραφέας υποστηριζει την κάθε αννοησια με τον πολύπλοκο, σκοτεινό και βαθειά... ακαταλαβίστικο λόγο του μόνο και μόνο γιά να εντυπωσιάσει?

Τόσοι τον διάβασαν... και τόσοι τον ...κατάλαβαν... και τόσοι πιά γελούν σε βάρος του με τις ..."παλινδρομήσεις" που εκθέτει... προς τι η λατρεία σου γιά τον Zizek? Δεν μπορεί να μην βλέπεις τις βαθύτατες κουταμάρες που γράφει υπό τον μανδύα βαθυστόχαστων και -κυρίως- ανατρεπτικών θεωριών, όπως η αναφερόμενη εδώ...

Συγγνώμη γιά την ...αγανάκτησή μου, αλλά σε έχω γιά "παραπάνω" από ...λάτρη του Zizek...

Left Liberal Synthesis said...

sxoliasti
Κανενας δεν είναι τέλειος,και μερικές φορές έχουμε και ακατανόητες μανίες.(μεταξύ μας όσο παράδοξο είναι να μου αρέσει ο Ζ άλλο τοσο να είμαι ο μεγαλύτερος φαν των ανάποδων,και τα δύο είναι ελκυστικά λόγω ιδιομορφίας)....
Δεν είμαστε τίποτα παραπάνω από λάτρεις του Ζ και όλων των απανταχου δύστροπων σχολιαστων.

Anonymous said...

Καλημέρα.

Ε, όχι ρε παιδιά. Το ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ που θα μπορούσε κανείς να καταλογίσει στον Ζίζεκ είναι το "ακαταλαβίστικος". Δυστυχώς ή... ευτυχώς είναι ΑΠΟΛΥΤΑ κατανοητός. ΑΥΤΟ είναι που τον έκανε και δημοφιλή. ΓΙΑΤΙ να χαλάνε λεφτά π.χ. οι Αμερικάνοι προοδευτικοί σε... ψυχαναλυτές, αφού μπορούν να ανακουφιστούν δωρεάν πρακολουθώντας διαλέξεις του Ζίζεκ στο youtube? Οι δε Ευρωπαίοι το ίδιο, μόνο που έχουν συνήθως και άλλα... βίτσια (που περιπλέκουν την αυτο-θεραπεία τους αλλά ανεβάζουν και το επίπεδό τους).

Το αν λέει -τώρα- ο Ζίζεκ ανοησίες ή όχι είναι ΑΛΛΟ θέμα, καμμία σχέση με το "ακαταλαβίστικος" που δεν ευσταθεί. Προσωπικά προτιμώ να... γελάω μερικές φορές με αυτά που λέει. Ο λόγος που γελάω είναι διότι ΑΝ τα πάρει κανείς ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΑ, σαν δηλώσεις, χωρίς πολλά άλλα που λέει, οδηγείται σε αντιφάσεις μάλλον κωμικές. Π.χ. εκείνο το βίντεο όπου δηλώνει πως ο Ερωτας είναι άγριος και καταστροφικός
(αλλά αυτό αναιρείται για αποτέλεσε μόνο ΜΕΡΟΣ της αλήθειας που εξηγεί - αρκετά συναρπαστικά).
Γενικά, η κριτική κατά του Ζίζεκ ΔΕΝ είναι γα _όλα_ τα δόντια. Οσα διάβασα μέχρι τώρα εναντίον του είναι... οδοντόκρεμες! :)

Γιάννης said...

την ίδια περίπου άποψη έχω κι εγώ για τον στάλιν.
καταρχήν έχουμε να κάνουμε με μια λανθασμένη ατομικιστική αντίληψη της ιστορίας (μεθοδολογικός ατομικισμός). δηλ. ήταν το άτομο στάλιν που έκανε ό,τι κακό έκανε (αφού μιλάμε για τα άσχημα) στην εσσδ. έπειτα
η ολοκληρωτική δομή του μπολσεβικικού κόμματος ήταν τέτοια από τον λένιν. αν αναρωτηθούμε μα πώς 30 χλδ μπολσεβίκοι κατέκτησαν στα 1917 την εξουσία, επίσης ξεχνάμε την τσαρική νοοτροπία αιώνων. άλλωστε
μια ρωσσία τοτεινή, δίχως σοβαρή αστική τάξη, μόνο με τσαρικές μεθόδους μπορούσε να κυβερνηθεί και να συνεχίσει να υπάρχει.

ο "σταλινισμός" λοιπόν δεν είναι του στάλιν τόσο, όσο της ρωσσίας. όπως οι ασιάτες μονάρχες, οι σουλτάνοι κλπ εξαρτώνταν κυριολεκτικά από τις πληροφορίες των αυλικών ή από τις ενέργειες των αντιπροσώπων τους, το ίδιο κι ο στάλιν δεν ήταν λιγότερο εξαρτημένος από τον χαφιέ της γειτονιάς ή (στιγματισμένος) από τις πράξεις του τοπικού διοικητή. δίχως βέβαια τα παραπάνω να συνεπάγονται ότι δεν έδωσε κάποιες κατεθυντήριες γραμμές, οπωσδήποτε μη δημοκρατικές με τα σημερινά κριτήρια.

επίσης πιστεύω ότι η τρομοκρατική αντίληψη "τα θύματα έχουν πάντα δίκαιο/αδικήθηκαν" δεν ισχύει. ασφαλώς τα κριτήρια παίζουν ρόλο: αν θεωρηθεί ότι η κολλεκτιβοποίηση και ο σοσιαλισμός σε μια χώρα ήταν σωστός, τότε όσοι έκαναν σαμποτάζ στις βιομηχανίες ή οι πλούσιοι αγρότες που αντιστέκονταν δεν ήταν αθώοι.

και για την όψιμη κριτική του κκε συμφωνώ ότι δεν πείθει. αλλά δεν πείθει κυρίως διότι θέλει να εμφανίζεται ως αλάθητο ανά πάσα στιγμή.

Left Liberal Synthesis said...

omadeon
Για μένα η μεγάλη συμβολή του Ζιζέκ είναι η ακόλουθη.
Η καταστατική του θέση ως παρατηρητής.
Είναι αριστερός,που μπαινοβγάνει αενάως από το ηθικό πρόταγμα ,να κάνω τί?, όχι όμως καιροσκοπικά ,αλλά διανοητικά.
Αν κάποιος αναζητά απόψεις για τι τι να κανουμε,ας τον ξεχάσει
Αν κάποιος θέλει να ανοίξει τα μάτια του πριν αποφασίσει ,τότε τον χρειάζεται.Προσφερει την πιο φρέσκια ματά σχεδόν στα πάντα.
Πολλές φορες δημιουργεί δυσανεξία,γιατί όλοι ενστικτωδως ρωτάμε.Και τώρα τι??Και ο τύπος "είναι αλλού".
Οσοι δε τον παρακολουθούμε ,καταλαβάινουμε ότι ο τύπος εχει απογειωθεί εσχατως

Left Liberal Synthesis said...

Γιαννη
Ευτυχώς η κοινή λογική δεν έχει χαθεί.
Συμφωνω απόλυτα

Anonymous said...

ΑΠΟΡΙΕΣ...


Ανεξαρτήτως των περί Στάλιν (και Ζίζεκ) απόψεων του LLS, του Ζίζεκ, του Ντερριντά και των σχολιογράφων του συγκεκριμένου δημοσιεύματος, στο αριστερό μυαλό μου έρχεται, αυτομάτως σχεδόν, το εξής ερώτημα:

Γιατί τόσο ενδιαφέρον από έναν δεδηλωμένο "αριστεροφιλελύθερο" - αλλά και όσους ενδεχομένως ασπάζονται τις ίδιες απόψεις χωρίς να το έχουν δηλώσει αριθμητικώς και ολογράφως - γιά τον Ιωσήφ;

Εξ όσων γνωρίζω, το συγκεκριμένο ρεύμα δεν έχει ως ορίζοντα τον σοσιαλισμό. Άρα; Το ενδιαφέρον οφείλεται στην προσπάθεια αποδόμησης του συγκεκριμένου εγχειρήματος; Σε αλλαγή απόψεων; Σε κάτι άλλο που δεν μπορώ να μαντέψω;

Καμιά εξήγηση;

Left Liberal Synthesis said...

Εξ όσων γνωρίζω, το συγκεκριμένο ρεύμα δεν έχει ως ορίζοντα τον σοσιαλισμό
Δεν γνωρίζεις φίλε μου δυστυχώς,δεν γνωρίζεις
Αλλά η μάθηση στο LLS είναι δωρεάν.Τελείως.......

Anonymous said...

Αγαπητέ LLS,


Ωραία! Περιμένω να με παραπέμψεις στο "αριστεροφιλελεύθερο" μανιφέστο, όπου καταγράφεται ο σοσιαλιστικός σας προσανατολισμός. Μη με παραπέμψεις σε κανα Ζίζεκ, Χάγιεκ και δεν συμμαζεύεται! Περιμένω ένα δικό σας μανιφέστο. Κι αν δεν έχετε συγκροτηθεί σε επίσημο ρεύμα, ένα δικό σου έστω. Κι αν δεν είναι έτοιμο, δεν πειράζει. Εκτός από δίψα γιά μάθηση, έχω και υπομονή!


Χαιρετώ.

Left Liberal Synthesis said...

CAMARADE DD
Υπομονετικούς αναγνωστες και σχολιαστές να μας λείπει,δεν είμαστε κατηχητικό!!
Λίγη καλή διάθεση θέλουμε,και ανοικτό μυαλό,και "βαρα" οσο θες.
Στο κάτω κάτω αν κατάλαβες το συνεχες σου pressing για τον Wolff,δεν μας βγήκε σε κακό....
(α ξεχασα να σε ευχαριστήσω και επισήμως,για την τρομερή έμεση συνεισφορά σου να ανακαλύψουμε μια τόσο πρωτότυπη σκέψη.)