Zombies και υγιής ατομισμός: Περί αλληλεγγύης

Φίλος που δραστηριοποιείται στο χώρο των ΜΚΟ παροχής Ιατρικών Υπηρεσιών μου είπε για την κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας : Αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που προσφεύγουν, με ενδυματολογικό προφίλ "νοικοκύρη" αλλά αντίστοιχα αυξάνονται οι εθελοντές .Η προσφορά εθελοντικών υπηρεσιών είναι αυξανόμενη. Ειναι σαφές ότι ορισμένα ανακλαστικά της κοινωνίας έχουν ενεργοποιηθεί .



Η αλληλεγγύη εκφράζεται σε όλο της το φάσμα : Μεγαλοπρεπής τηλεοπτική ελεημοσύνη ,ενοριακή βοήθεια ΜΚΟ και αριστερές πολιτικές επιτροπές μπορούν να διαταχθούν στον αιώνα δεξιά - αριστερά με σχετική ασφάλεια , καθώς εκφράζουν μια διαχείριση της αλληλοβοήθειας απο διαφορετικές οπτικές .Η εικόνα αυτή ακυρώνει και ορισμένες πλευρές μιας πολιτειολογίας που αντιλαμβάνεται την πόλωση δεξιά αριστερά ως πόλωση ατομικού - συλλογικού .Η διαφορά δεξιά - αριστερά άφορα τελικά διαφορετικά μίγματα και όψεις του δίπολου ατομικό - συλλογικό .Η δεξια έχει μια ισχυρή έγκυρη διαχείριση του συλλογικού την οποία οι πιο οικονομιστικές φετιχιστικές πλευρές της αριστεράς δεν βλέπουν. Ελεημοσύνη ,ενοριακή βοήθεια, "τεχνολογικές" ΜΚΟ δεν είναι παρά εκφράσεις μιας συντηρητικής διαχείρισης του κοινωνικού.


Στην άλλη πλευρά ,οι πολιτικές επιτροπές υποστήριξης, οι αριστερές πρωτοβουλίες ,οι συναυλίες συμπαράστασης διαμορφώνουν τον άλλο πόλο. Η τυπική αριστερή οπτική εγκαλεί το κράτος και την πολιτική τάξη για το ότι τα φαινόμενα φτώχειας δεν είναι φυσικές καταστροφές και άρα η ανθρωπιστική βοήθεια δεν είναι πάρα μια αυταπάτη που αποκρύπτει τα βαθύτερα αιτία της κρίσης λέγαμε χοντρικά πως η δεξιά πριμοδοτεί μια μη κρατική ανάπτυξη της αλληλεγγύης ενώ η αριστερά προσδοκά την αντιμετώπιση των φαινομένων φτώχειας μέσω ενός κρατικού δικτύου ασφαλείας .


Η εικόνα όμως στο κέντρο είναι γνωστή.


Η περιγραφή της περισσεύει η ας γίνει μόνο από ικανούς λογοτέχνες που μπορούν να την αποτοξινώσουν από το τηλεοπτικό μελό .Ως εργαλείο ανάλυσης μου προσφέρονται οι ταινίες του G.Romero και το μάλλον άδικα υποτιμημένο ημεδαπό " Κακό ".Κινούμενες ομάδες zombies καταλαμβάνουν την πόλη .Το κρίσιμο σημείο στην φιλμογραφία αυτή είναι η πλεονασματικότητα, η θετικότητα η επιθυμία των zombies.Ακρωτηριασμένα, παραμορφωμένα , ιδιότυπα και ιδιότροπα ξεχειλίζουν από ζωτικότητα και διεκδικούν το ζωτικό χώρο που τους ανήκει.


Τα zombies συγκροτούν ένα αυθεντικό μεταβιομηχανικό αστικό επαναστατικό υποκείμενο που γίνεται κατανοητό πιο εύκολα , ενταγμένο στα συμφραζόμενα της πολιτικής θεολογίας του G.Agamben .Δεν είναι Homo Sacer, δεν έχουν αποστερηθεί όλων των δικαιωμάτων ,δεν έχουν γίνει απόθεμα προς εξόντωση ,είναι Homo Profanis ,δηλαδή πέραν του Sacer .Εκδηλώνουν την επανάσταση τους αμφισβητώντας την ίδια την ρηγμάτωση , το νομικό φράγμα που τους εξορίζει και βεβηλώνουν την κανονικότητα .Η βεβήλωση δεν είναι εκκοσμίκευση, η " γείωση" του ιερού , αλλά άρση του ιερού με την απόδοση στα κοινά αυτού που "απογειώθηκε¨ .


Τα zombies της πόλης , οι junkies,οι άστεγοι, οι " χωρίς χαρτιά " καταλαμβάνουν την πόλη μόλις βραδιάζει και διεκδικούν διαμορφώνουν το βιοπολιτικό χώρο τους. Το επαναστατικό αυτό υποκείμενο δεν έχει σχέση με τον Δεκέμβρη του 08 .Ο Δεκέμβρης ήταν ένα μετατηλεοπτικό συμβάν, μια απόπειρα παραγωγής ενός θεάματος ,όπου η νεολαία " παίζει" τους κουκουλοφόρους για να διασπάσει την ροή της τηλεοπτικής πραγματικότητας αποζητώντας την οικογενειακή προσοχή . Καθόλου τυχαίο ότι η αιχμή της δράσης ηταν η κατάληψη τηλεοπτικών σταθμών, ακριβώς για να εντάξουν το θέαμα τους στην ροή .


Αντίθετα τα zombies αντιστέκονται στη διήγηση, στη τηλεοπτικοποίηση, στη διαχείριση της ανημποριάς τους, μέσω της αυθεντικής πλεονασματικότητας τους . Αυτό το πλεόνασμα εκφράζεται με την αριθμητική αύξηση, την ποικιλία δυσμορφιών, την ριζωματική επέκταση .Είναι τέτοια η ένταση το βιοπολιτικό δυναμικό έτσι ώστε και η παραμικρή αναπαράσταση αποτυγχάνει. Τα zombies είναι πολλά , περίεργα, αναπάντεχα και παντού .


Από βιοπολιτικη άποψη η διαχειριστική αλληλεγγύη ,ανεξάρτητα από πρόσημο δεν σωζει απλά τους ανθρώπους αλλά επιχειρεί να εντάξει σε μια αφήγηση ένα μη διηγήσιμο πλεόνασμα να οριοθετήσει μια ανεξέλεγκτη βιοπολιτική παραγωγή. Η αλληλεγγύη ,είτε ως δεξιά ελεημοσύνη ή ΜΚΟ , είτε ως αριστερός πολιτικός ακτιβισμός , πριν από όλα είναι μια τεχνολογική παρέμβαση αναστροφης ενός βιοπολιτικού γίγνεσθαι. Ως τεχνολογία προσπαθεί να ταξινομεί να καταγράφει να επιμερίζει και να ταχτοποιεί το μη δεχόμενο τακτοποίησης .Τα zombies δεν είναι επαναστατημένα, ούτε το άθροισμα τους είναι επαναστατικό αλλά το σύνολο τους με τα πολλαπλά υποσύνολα του είναι πέραν της διαχείρισης δηλαδή τελικά επαναστατικό (*)


Απέναντι στις μορφές διαχειριστικής ομαδικής αλληλεγγύης προκρίνω την δέσμευση αλληλεγγύης ένας με ένα. Ο καθένας που είναι ή νοιώθει insider ας αναλάβει ένα και μόνο ένα zombie αλλά στο μέγιστο βαθμό της δικής του υποκειμενικής ικανότητας .Αν η διατύπωση insider προς zombie ενοχλεί προσφέρω την ήπια Πρόσωπο προς Πρόσωπο .Από άποψη πολιτικής θεολογίας είναι η ίδια σχέση .Αντί λοιπόν , η ηθική στάση να παροχετευτεί ως κλάσμα μιας ροής που διοχετεύεται σε μια λίμνη ας γίνει ένα συμπαγές ένα που θα καθρεπτιστεί σε ένα άλλο "ένα" σε μια αντιστοιχία καθαρη και απλή. Τότε όλα θα αλλάξουν. Η βιοπολιτική συνθήκη δεν θα αποδομηθεί εκ των ένδον ,το σύνολο δεν θα χάνει στοιχεία και υποσύνολα αλλά η ηθική αντίσταση θα γινει πιο αποτελεσματική, χωρίς ακουσιες παρενέργειες μιας προσπάθειας ταξινόμησης του αταξινόμητου. Η ηθική στάση "ένας με ένα" είναι ένας υγιής φιλελεύθερος ατομισμός χωρίς βιοπολιτικές αυταπάτες .


(*) Για την διάφορα στοιχείου, αθροίσματος, συνόλου στην πολιτική κατανόηση

ΕΔΩ

Συνδέσεις

Το "Κακό" ολη η ταινία

G .Romero & zombies

Εικόνα : Dino Valls

G.Agamben: Για την Οικονομική Θεολογία

Αναδημοσίευση από το "Αριστερά και Πολιτική Θεολογία"

Τι ειδους ακριβώς είναι επιστημη είναι η οικονομία;Η συζήτηση δεν είναι καινούργια ,και δεν πρόκειται να τελειώσει ποτέ .Το επιδικο της συζήτησης είναι το ίδιο με καθε κοινωνική επιστήμη .Ο παρατηρητής είναι μέρος του αντικειμένου του.Άρα όσο και αν υιοθετηθούν διαδικασίες και πρότυπα ορθολογισμου , θα υπάρχει πάντα ένα μικρο η μεγάλο ποσοστό αβεβαιότητας και σχετικισμου.Χοντρικά οι " δεξιοί " αποδίδουν τις αβεβαιότητες στην ίδια την φύση των σύγχρονων κοινωνιών ενω οι " αριστεροί " στην ιδεολογική φύση των μοντέλων της οικονομίας .Δεν είναι τυχαίο πως εντος αριστεράς αναδύονται οι πιο ριζικές απόψεις κριτικής της πολιτικής οικονομίας που φτάνουν την ολική άρνηση ακόμη και της μαρξιστικης οπτικής (Badiou).Η συζήτηση μάλλον θα διαρκέσει όσο αυτη για την φύση του φωτοστεφανου.


Ωστόσο υπάρχει και μια ενδιαφέρουσα οπτική , η οποία δεν εξετάζει την οικονομία με βάση ένα κριτήριο επιστημολογικης η ιδεολογικής κατασκευής .Η οπτική αυτή εκκινεί απο το δεδομένο ότι οικονομία είτε ως κοινωνική επιστήμη ,με αξιώσεις ορθολογισμου, είτε ως υποκειμενική ιδεολογική άσκηση και πρακτική έχει μια άρθρωση με την εξουσία. Το ερώτημα λοιπον που τίθεται είναι πως, η με οποιοδήποτε τροπο οριζομενη οικονομία, σχετίζεται με την εξουσία και την διακυβέρνηση στις σύγχρονες κοινωνίες.Το ζήτημα δεν τίθεται στο να αποκαλύψουμε την " διαπλοκή" η την ταξική φύση των καπιταλιστικών σχέσεων οι οποίες εμφανίζονται ως φυσικές ,αλλά στο πως η οικονομία παραμένει μονίμως ως ένας πόλος σε σχέση και απόσταση απο τη διακυβέρνηση .Η οικονομία σε καμία περίπτωση δεν είναι απλά " κατω" απο την διακυβέρνηση . Αντανακλά και σχηματοποιει ταξικές σχέσεις αλλα μονίμως είναι σε μια ένταση με την εξουσία .

Τον προβληματισμό αυτο αναπτύσσει ο G.Agamben στο τριτο μέρος του Homo Sacer " Il Regno e la Gloria" .Στο έργο αυτο ο GA προχωρά και εξελίσσει την θεματολογία της Πολιτικής Θεολογίας προς μια θεματολογία Οικονομικής Θεολογίας .Αν η Πολιτικη Θεολογια στηρίζεται στην θέση οτι οι σύγχρονες πολιτικές έννοιες προέρχονται απο της Θεολογία, η Οικονομική Θεολογία στηριζεται στην θεση ότι η σχέση εξουσίας οικονομίας έχει τη μορφή της τριαδικης υπόστασης του Θεού . Εκκεντρικό θεωρημα ίσως , αλλα για αυτο ο GA αφιερώνει διακόσιες πυκνες σελίδες .

Χοντρικά η εξέταση του GA είναι η ακόλουθη:

Όταν η χριστιανική Θεολογία αναπτύσσει την έννοια της τριαδικης υπόστασης, για να μην περιπέσει ουσιαστικά σε ένα τριθεισμό ,εισάγει εντος θεολογίας μια έννοια εκτός αυτής : την έννοια της αριστοτελικης οικονομίας .Με την εισαγωγή της έννοιας της οικονομίας οι τρεις υποστασεις του θείου συγκροτούνται σε μια δυναμική σχέση .Παράγωγες της τριαδικης υπόστασης είναι οι εννοιες της θειας πρόνοιας και η ανάγκη εισαγωγής της κατηγορίας, του συνόλου των αγγέλων .

Σύμφωνα με τον GA η αριστοτελικη οικονομία δεν είναι επιστήμη , αλλα πράξις. Δεν ορίζει ένα δομημένο τομέα έρευνας και ανάλυσης αλλα είναι διεκπεραίωση , διαδικασία ,πράξη.Η οικονομία είναι διαχείριση του οίκου σε αντιδιαστολή με την πολιτικη που είναι διαχείριση των της πόλης.Αυτη λοιπόν έννοια της οικονομίας εισάγεται στην Θεολογία για να σχηματοποιηθει το δυναμικό πλάσμα του τριαδικου θεού.

Το ενδιαφέρον που αποκαλύπτει ο GΑ ,μεσω μιας ενδελεχούς ιστορικής έρευνας ,είναι ότι αυτή η θεολογική οικονομία " επανεξαγεται " απο την Θεολογία προς την οικονομία των φυσιοκρατών δεκαπέντε αιώνες μετά. Το ιστορικό σχημα είναι περίπου το εξής:

Η Χριστιανικη Θεολογία έχει ανάγκη την έννοια της οικονομίας για να μην παλινδρομησει σε πολυθεϊσμό , την εισάγει στην τριαδικη υπόσταση, και αυτήν την θεολογική " οικονομία " διαχειρίζονται οι φυσιοκράτες για να να εξελιξουμε ως τις μέρες μας ως επιστήμη.Για να κατανοήσουμε λοιπον τις συγχρονες σχέσεις οικονομίας εξουσίας δεν έχουμε παρά να δούμε τις σχέσεις Θεού Υιού στο τριαδικό πλέγμα .

Η σημερινή οικονομία δεν είναι ουτε αυστηρή επιστήμη ούτε στεγνή πράξη , είναι μυστηριώδης όσο αναλογικά είναι μυστηριώδες το τριαδικό θεολογικο σχήμα το οποίο διαχωρίζει τον Θεό απο τις Πράξεις του.Ο GA προχωρεί ένα βήμα παραπάνω και διακρίνει στις μεγάλες διαμάχες του κατά του Μονοθεισμου μια κρίσιμη στροφή που επικυρωνει τον θεμελιακό δυϊσμό ,Θεού και Θείας Οικονομίας η οποία συγκροτεί και το μυστήριο της οικονομίας .Η άναρχη ισότιμη σχέση Θεού Υιου συγκροτεί ένα πεδίο πράξεων που δεν έχουν γραμμικη σχέση εκπορευσης απο το ένα του Θεού, αλλα αναδύονται εκ θεού ως μια ειδική θεία τυχαιοτητα . Αυτη την μυστηριώδη τυχαιοτητα αποκρυσταλλώνει η οικονομία .

Αν στο κλασικό σχήμα της πολιτικής θεολογίας του C Smitt η πολιτική εξουσία προέρχεται , καθρεφτίζεται, αναδύεται ως η μεταφορά του Θεού ,το κράτος έκτακτης ανάγκης ως το θαύμα κλπ κλπ στον G.Agamben η οικονομία αναβιώνει το δυναμικό σχήμα της τριαδικοτητας.Απο εκεί και πέρα αναπτύσσεται μια θεματολογία με εξαιρετική ευρηματικότητα και πρωτοτυπία .πχ όλη η σχετική Θεολογία των Αγγέλων ορίζεται απο τον GA ως η μήτρα μιας σχετικής σύγχρονης εξέτασης της γραφειοκρατία.Καλός ο Weber αλλά για να δούμε και τον Ακινάτη.....Στο ίδιο το βιβλίο του GA διαμορφώνεται με μια άλλη γιγάντια μεταφορά η οποία εξετάζει τις σχέσεις οικονομίας και οψης- θεάματος της εξουσίας , σε αντιστοιχία με τις σχέσεις τριαδικοτητας και δοξολογιας.Αυτο όμως είναι ένα άλλο εκκεντρικό θέμα ,άξιο ενός αλλού μικρού σχολιασμού.


Παρέκβαση : Ο Agamben και η αριστερά

Ο G.Agamben είναι προφανώς ένας απο τους πιο σημαντικούς σύγχρονους πολιτικούς φιλόσοφους με οξύ κριτικό προσανατολισμός.Ωστόσο όντας μαθητής του Heidegger δεν ανήκει τυπικά στο Χεγκελιανο Μαρξιστικο ρεύμα της Αριστεράς.Με μια έννοια η κριτική του είναι εξαιρετικά απαισιόδοξη, σχεδόν αποπνικτική . Το φράγμα αυτο , αυτήν την ορατή απόσταση , αποτυπώνει καθαρά ο διάλογος Negri Agamben όπως διεξάγεται τα τελευταία χρονιά .Είναι προφανώς αδύνατο αυτη η διαμάχη να αποτυπωθεί σε μια γραμμή ωστόσο χοντρικά μπορούμε να πούμε πως αν η " γυμνή ζωή " αποτελεί ένα όριο για τον GA με βάση την έννοια κλειδι του Homo Sacer ,στον ΑΝ η γυμνή ζωή δεν είναι όριο αλλα παραγωγή.Περισσότερα εδώ .Η σημείωση είναι απαραίτητη για να κατανοηθεί η πολιτικη Θεολογία του GA , και εισαγωγή του όρου της Οικονομικής Θεολογίας . Όπως και σε όλο το έργο του , η κριτική του είναι οξεία , διαβρωτική αλλά οι διέξοδοι που αναδύονται είτε είναι ελάχιστα ορατοί είτε σχεδόν εσχατολογικοί ( πχ Η κοινότητα που έρχεται )

Συνδέσεις:

G.Agamben The Kingdom and The Glory (Amazon)
G.Agamben on Economic Theology

Στο Youtube η διάλεξη του Agamben σε εξι συνέχειες για το βιβλίο του

Μάγια ; Όχι ευχαριστώ λέω να πάρω λίγο Puntland Real Estate

.

Η πιθανότητα να γνωρίσεις κάποιον που είναι Σομαλος και επισκεπτεται συχνά το Μογκαντισου δεν είναι μεγάλη.

Περί εξωτικών τοποθεσιών

Ταυτόχρονα οπότε αναφερεσαι για τοποθεσίες εξ´ ορισμού " εξωτικές " τότε επιβεβαιώνεται η θεωρία της αυτοπληρουμενης επιθυμίας του τουρίστα.Η θεωρία είναι απλή , δοκιμασμένη και σχεδόν 100 % επιτυχής.Τα εξωτικά μέρη είναι εξωτικά μόνο και μόνο γιατί τα έχεις προσλάβει να είναι εξωτικά εκ των προτέρων . Ο όρος εξωτικος ,ας προσληφθεί στο ακριβές του περιεχομενο και δεν αφορα  αποκλειστικά  τον " τριτο κόσμο " Εξωτικό είναι ότι είναι έξω και παιρνει μορφές αυταπάτης για την "ανάπτυξη " όσο και για την " υπαναπτυξη" .

Για να συνενοηθουμε ας καταγράψουμε μερικούς εξωτισμους

Η Ελβετία είναι μια εξωτικά οργανωμένη ,πολιτισμένη χώρα.Σωστά,  μόνο που στην Ζυρίχη υπαρχει " πιατσα" που συναγωνίζεται  την Τοσιτσα σε συνωστισμό , δημοσιες ενεσεις και οσμές  ουρίας. Η Ελβετια ειναι πολυγλωσση συνταγματικα .Βεβαια, αλλά υπαρχουν χωριά γερμανοφωνα και γαλλοφωνα σε απόσταση 5 λεπτών με το τραινο που παριστάνουν ότι δεν είναι πολυγλωσσοι γιατί συχαινονται αλλήλους όσο οι χρυσαυγητες τους Αφγανούς στον Άγιο Παντελεημωνα.

Η Υεμένη η πιο φτωχή εξωτική χώρα του Αραβικού κόσμου, μόνο που η Σαναα έχει τον μεγαλύτερο  κατα κεφαλή στόλο Porsche Cayenne ,μερικά ξενοδοχεία 5 αστέρων με πληρότητα την οποία η τουριστική Αθήνα  δεν φαντάζεται ούτε στα πιο σεξυ όνειρα της.

Ο κατάλογος μπορει να γίνει τεράστιος. Το σύμπτωμα αυτου του εξωτισμου εκπροσωπείται στην Ελλάδα απο την Μάγια Τσοκλη. Το " στήσιμο " είναι απλό : σε ένα κόσμο όπου με 15 ευρώ αγοράζεις την τελευταία έκδοση του Lonely Planet ο οποίος περιγράφει σε ποια στανη της Σενεγαλης γενούνται δυδυμα γαιδουρια  ,όταν οι τόποι στη γη χωρίς κάλυψη GPs είναι λιγωτεροι απο τις  γυναικείες  ομάδες ποδοσφαιρου polo με ελεφαντες στο Βατικανό  , η Μάγια κατασκευάζει κατι εικόνες με εξωτικους ανθρώπους λες και είμαστε στο 1930. Είμαι σίγουρος ότι δίπλα απο την κάμερα που παρουσιαζει την απομονωμένη χωρική στο Τιμπουκτου είναι ο ξαδελφος της με I phone  4 , πάνω σε Land Rover ο οποίος  πληρώνει το νοίκι του στο Παρίσι με internet banking. Και οταν η καμερα που ζουμαρει την απομονομενη Σουδανη γυρισει 10 μοιρες θα αποκαλυφθουν καμια πενηνταριά τουριστες με coca cola που απολαμβάνουν φρεσοκτατα μπριος με ζαμπον και Philadelphia  cheese.Αν ήμουν φεστιβάλ θεσαλονικης θα της έδινα το πρώτο βραβείο σεναρίου και ηθοποιίας ,για το σύνολο του έργου μυθοπλασιας που παρουσιάζει στη Νετ με τον τίτλο " παριστάνοντας τον έκθαμβο  τουρίστα σε demek δυσπροσιτα χωριά " .Στο ίδιο μοτίβο κινουνται και πολλά ντοκυμανταιρ πολιτικού περιεχομένου ,όπου όσο πιο περίπλοκο και απομακρυσμένο είναι το τοπωνύμιο  αναλογη και η υποτιθέμενη πολιτικη καινοτομία.

Ας πούμε  ,λοιπον, ότι δεν υπάρχει πια ο εξωτισμός ως τοπικό φαινόμενο.Οι ασύμμετριες είναι παντού , η συνύπαρξη του σύγχρονου με το αρχαικο είναι δίπλα μας και οι στερεοτυπες διηγήσεις έχουν μόνη λειτουργία  στο να δημιουργούν τουριστικές αξίες.Δεν υπάρχει τίποτα πιο εξωτικό απο το να μην έχεις ΙΧ  και να πρέπει να πας επειγόντως απο τον Ευαγγελισμό στα Καμινια μέρα γενικης απεργίας χωρίς ταξί .Τυφλά νάχει ο Indiana Jones.

Ο Αχμεντ

Λοιπόν είχα την ευκαιρία να γνωρίσω κάποιον Σομαλο που πηγαινοερχεται στο Mogandishu   και στις περιφερειες Puntland και Garawe ,και όπως πάντα η θεωρία του εξωτισμου κατέρρευσε.Για μένα η Σομαλία  ήταν το συνώνυμο της φτώχειας, της ακυβερνησίας, της ανέχειας , της εγκατάλειψης .

Ο Αχμεντ είχε μια τυπική ιστορία πρόσφυγα.Σε ηλικία 13 χρόνων ανακαλύπτει ένα μακρινό του συγγενή στις ΗΠΑ, ο οποίος του εξασφαλίζει μια βίζα και εγγυημένη διαμονή διατροφή σε μια οργάνωση που ασχολείται με την Αφρική.Τελειώνει το κολέγιο ,προσκαλεί τα δυο μικρωτερα αδέλφια του,και σε μερικά χρονιά γίνεται μεσαίο στέλεχος σε μια εταιρεία οικοδομικών εργασιών.Παντρεύεται μια Κενυατισα και κάνει δυο παιδιά.Όλα τα χρονιά συστηματικά στέλνει λεφτά στην υπολειπη οίκογενεια που έμεινε πίσω.Ξαφνικά βρίσκει μια αγγελία για μια παρόμοια δουλειά στο Ντουμπάι, και βούρ παίρνει γυναικα και παιδιά και αλλάζει διαμονή.Απο εκεί και πέρα οι συμπτώσεις τον βοηθάνε. Οι επαφές του στη Σομαλα συνεχείς τον πείθουν ότι θα πρέπει να σταματήσει να βλέπει  τηλεόραση.

H  χώρα δεν έχει σταθερή κυβέρνηση αλλα στην Σομαλια συμβαίνει κατι ιδιαίτερο .Μια σημαντική Οικονομική ανάπτυξη ίσως  επειδή υπάρχει μια  "αδύνατη "κυβέρνηση με τα σταθμά μιας ευρωπαϊκής πρόσληψης, η οποία τελικά είναι μια μηχανή παραγωγής διαφθοράς και κατασπατάληση διαφόρων εξωτερικών βοηθείων .Η  χώρα έχει 8  εκατομμύρια κατοίκους που απηυδισμένοι απο την καταρρευση και δημιουργούν περιφερειακές  κυβερνήσεις που καταφέρνουν αξιόλογα απατελέσματα.Τα  σχολεία χρηματοδοτούνται απο  τα τοπικά συμβούλια απο εισφορές σομαλων της διασποράς και μικρά  δίδακτρα.Το ίδιο συμβαινει με τα νοσοκομεία . Εγκαθίστανται παντού  εταιρίες κινητής τηλεφωνίας που εξασφαλίζουν τηλεπικοινωνια παντού, ενω πρωτοποριακά έχουν εκκινήσει συστηματα μεταφοράς μετρητων μέσω SMS τα οποία δείχνουν να λειτουργούν άψογα. Τα  λιμανια και τα πολλά περιφερειακά  αεροδρόμια  λειτουργούν με συστημάτα τυπου σδιτ, και έχουν εκθετικους ρυθμούς αύξησης.

Δεν υπάρχει κρατικό νόμισμα και οι συναλλαγές γίνονται σε δολλαρια. Οι εσωτερικές  συναλλαγες εκτοξεύονται .Το Μογκαντισου έχει σχετική ηρεμία , για τα αφρικανικά δεδομένα...,  και οικοδομική ανάπτυξη. Η οικοδομική ανάπτυξη είναι πρωτοφανής στην περιφέρεια. Οι ανάγκες σε οικοδομικά υλικά έκαναν τον Αχμεντ να είναι εκει κάθε δυο μήνες.Τα συνεργεία στο Garawe η το Puntland είναι τοσο αποτελεσματικά και εξειδικευμένα ώστε ως δομημενες εταιρίες εργολαβιες αναλαμβάνουν εργασίες εκτός Σομαλιας  κυρίως στην Κένυα. Υπάρχουν 3-4 μικρες σομαλικες εταιρείες με σημαντικά έργα στο Ναιρομπι.Σήμερα στο αεροδρομιο του Μογκαντισου γίνονται 3-4 διεθνείς αφίξεις την εβδομάδα απο ιδιωτικές εταιρείες με πληρότητα 100%  ,και η χωρητικότητα στα ξενοδοχεία είναι περίπου η ίδια .Κτίζονται δυο νέα ξενοδοχεία στην παραλία με οργανωμένες πλαζ ελπίζοντας σε μελλοντικούς τουρίστες. Υπάρχει μια εκθετικα αυξανόμενη βιοτεχνική βάση κυρίως μεταποίησης ψαριών στη Las Khorey  αλλά πλέον το μεγάλο ενδιαφέρον θα προέλθει απο το πετρέλαιο καθώς οι περιφέρειες έχουν βρει νομοτυπες διαδικασίες και αναθέτουν ήδη δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης.Στο βορρά η ανάπτυξη είναι τέτοια, υπάρχει ήδη ένα πανεπιστήμιο και η κρατική χαλαρότητα είναι τέτοια που βαδίζουν ολοταχώς προς αυτονομία .

Οι στατιστικές είναι ανύπαρκτες και η δημόσια εικόνα της χώρας έχει μείνει στα κλισέ της αμερικανικής εισβολής αλλα κυρίως στον βορά η ανάπτυξη είναι πέραν κάθε προσδοκίας.

Η μυθολογία της Σομαλικής πειρατίας

Η πειρατια είναι αρκετά περίπλοκο ζήτημα που δεν αφορά αποκλειστικά Σομαλους .Η εκκινηση πυροδοτηθηκε απο την ανεξέλεγκτη αλιεια απο αλλα κρατη ,τον καιρο που ο εμφύλιος ήταν σε έξαρση. Η απουσια κρατους εκανε τους τοπικους ψαραδες να οργανωνουν μικρες ναυμαχιες άμυνας  ,αλλα η ταυτοχρονη αναπτυξη ενος αναξελεγκτου χρημαστηριου μετρητων στη χώρα δημιουργησε το απολυτο μιγμα οικονομικου μεταμοντερνου αρχαισμου.Οποίος κανει ένα στοιχειώδες ισοζύγιο ο λογαριασμός είναι υπέρ των Σομαλών : χάνουν περίπου 20-30 εκατομμύρια  δολλάρια απο την αλιεία ενω σε η πειρατια σε σχεδον εικοσι χρονια επεφερε το πολυ 50 εκατομμυρια .Οι ψαραδες εβαλαν ενα know how ναυμαχιας με απλά μεσα , και καποιοι εκτος Σομαλιας το κεφαλαιο κίνησης. Εχουν  ένα  πολυ ευελικτο, "ασφαλες"  συστημα για να μπορουν να εισπραττουν εκατο ,διακοσια   χιλιαρικα και να αφηνουν τα πλοια σε χρονο dt .Ο Αχμεντ ειναι αφοπλιστικος : χωρις ενα τραπεζικο know how απο τσακαλια του ειδους με γνωση απο off shore banking δεν υπαρχει πειρατεία  Ουσιαστικα είναι ενα διεθνες καρτελ  με εσωτερικη πληροφορηση εγκατεστημένο αλλού ,το οποιο έχει δώσει δικαιώματα franchise στους ψαράδες για το εμπορικό σημα "piracy" και αυτοί αποδειχθηκαν ικανοί franchisees. Όταν αποκαλυφθει το δυκτιο και οι διασυνδέσεις του με τράπεζες, αλλά κυρίως με ασφαλιστικές εταιρείες , που πενταπλασίασαν τα ασφάλιστρα για τη περιοχή....., τότε κάποιοι του διεθνούς κυκλώματος ναυλασφαλίστρων θα χάσουν τον ύπνο τους.

Αυτά έμαθα από τον Αχμεντ  και  μάλλον με οσα βλέπω στην Αθήνα πάω  στη Σομαλία σύντομα .........


Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

Η μεγαλύτερη κατασκευαστική εταιρεία στην Σομαλία Εδω
Αεροπορικές συνδέσεις εσωτερικού εξωτερικού

Αεροδρόμιο, Πανεπιστήμιο,Βιομηχανίες, Δορυφορικές Συνδέσεις στο Puntland

Το Mogadishu ως τουριστικός προορισμός σε Ελληνικό Site!

Ξενοδοχεία στο Mogandishu

Εδώ οι Μogadishu Τimes (Αγγλικά)

Garoowe η πρωτεύουσα του Puntland

Time,μετακινητοποιήσεις,freak show

Το Time αναδεικνύει ως πρόσωπο της χρονιάς τον «ανώνυμο διαδηλωτή». Η βράβευση συνοδεύεται με εκτεταμένο φωτογραφικό ρεπορτάζ από την Αθήνα.

Προφανώς το ζήτημα είναι πως η διαμαρτυρία η οποία αντιπροσωπεύει ένα ρήγμα στην φυσιολογική ροή των πραγμάτων, ένα κενό στην συνέχεια, μια μη κανονικότητα, επανεισάγεται στην κανονικότητα ως αισθητικό γεγονός. Δεν αναφέρομαι στην νηπιακή κριτική πως αν το Time σε βραβεύει κάτι δεν πάει καλά, αλλά στην επισήμανση πως η επανασειγωγή γίνεται πάντα σε μια νέα κανονικότητα.

Η διαμαρτυρία διαταράσσει την ομαλή ροή, και η νέα ομαλή ροή είναι αυτή που περιλαμβάνει την διαμαρτυρία ως ρουτίνα. Αλλά η νέα κατάσταση είναι ένα βαθμό πιο σύνθετη από την προηγούμενη. Ο κύκλος μπορεί να είναι ατέρμων.

Το Time δεν ακυρώνει τις κινητοποιήσεις μέσω μιας αισθητικοποίησης, αυτό είναι αδύνατο γιατί οι κινητοποιήσεις έκαναν ότι έκαναν. Το Time εγκαθιδρύει μια νέα πραγματικότητα όπου οι νέες κινητοποιήσεις είναι υποψήφιες φωτογραφίες , κινητοποιήσεις μιας νέας φάσης ,είναι «μετακινητοποιήσεις».

Ο Δεκέμβρης του 08 ήταν ένα τέτοιο γεγονός (1). Μια γιγαντιαία τηλεοπτική παραγωγή με πραγματικά εμπνευσμένους κομπάρσους. Αυτό δεν ακυρώνει την έμπνευση ,αλλά εγκαλεί τους κομπάρσους να αναστοχαστούν. Η συντηρητική κριτική για την «ανωμαλία» των κινητοποιήσεων είναι νηπιακή γιατί δεν κατανοεί ότι αυτή η «ανωμαλία» γίνεται στοιχείο μιας νέας ομαλότητας η οποία λειτουργεί ως «ελκυστής του ακραίου» . Τότε το βίωμα της ζώσας διαμαρτυρίας μετατρέπεται ακούσια σε μια εργασία που προσιδιάζει προς το δημόσιο πένθος των life style περιοδικών. Το πένθος είναι ενεργητικό , αγχολυτικό, επαναλαμβανόμενο, τελετουργικό αλλά είναι ατομικό έργο, ενώ παραβιάζεται θεμελιακά όταν γίνεται ακούσια δημόσιο θέαμα. Το ενεργητικό πένθος γίνεται freak show.Αξίζει να σημειώσουμε πως η ιστορική οξύνοια του G.Agamben μας ειδοποίησε πως ιστορικά το τελετουργικό δημόσιο πένθος είναι η πίσω όψη της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης (2)

Ο Badiou, του οποίου τον θεμελιακό ιδεαλισμό αποσιωπούν οι αναγνώστες του από την περιοχή της βερμπαλιστικού αντικαπιταλισμού ,μας έχει ειδοποιήσει :

Αυτή η σκέψη δεν γνωρίζει ότι ένα Συμβάν υπάρχει μόνο εάν υποβληθεί ,μέσω μιας παρέμβασης η οποία απαιτεί μιαν επιστροφή-υποτροπή , και άρα Μη έναρξη , μιας δομημένης και διεπόμενης από κανόνες κατάστασης. Με αυτήν την έννοια κάθε καινοτομία είναι σχετική και ευανάγνωστη μόνο μετά το Συμβάν , όπως ο κίνδυνος είναι αναγνωρίσιμος εκ των υστέρων σε σχέση την ομαλότητα.(3)

Ας λειτουργήσει λοιπόν βράβευση ως αφορμή αυτής της «επιστροφής υποτροπής» για να δούμε πως οι επερχόμενες κινητοποιήσεις θα μπορέσουν να υπερβούν την κατάσταση «μετακινητοποίησης» στην οποία τις καθήλωσε ήδη το Time.

Symbiosis σύντροφε.......

Αν δει κάποιος τις δημοσκοπήσεις τότε ,αναμφίβολα το άθροισμα των ποσοστών των αυτοριζομένων ως αριστερών σχηματισμών είναι το μεγαλύτερο της μεταπολίτευσης.Ταυτόχρονα διαμορφώνεται μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα ανάγκης μιας αριστερής αντιπρότασης που πηγάζει από τις δυο τυπικά φιλοευρωπαϊκές μερίδες της αριστεράς συν και δημαρ. Ο συν προτείνει ένα αντιμνημονιακό αριστερό μέτωπο και η δημαρ περιγράφει μια ευρύτερη συνεργασία κεντροαριστεράς με ήπιο αντιμνημονιακό προφίλ.Οι προτάσεις ουσιαστικά απευθύνονται σε μερίδες του ΠΑΣΟΚ ,με διαφορετική ατζέντα .Ο Συν φλερτάρει με τους κλασικούς "αντιμνημονιακους¨ η δε Δημαρ με τους επιλεκτικά μνημονιακους του " εκσυγχρονισμού ".Οι λοιπές μερίδες της αριστεράς παραμένουν αδιάφορες προτάσσοντας διαφορετικά σκεπτικά.Η γνώμη μου είναι πως ο άτυπος διάλογος είναι εξαιρετικά χρήσιμος, και μπορεί να αποβεί ως και καταλυτικός εάν οριοθετηθεί με πιο σύγχρονα εργαλεία .

 

Πως γίνονται οι διάλογοι εντός αριστεράς ;

 

Οι διάλογοι εντός αριστεράς γίνονται συνεχώς έστω και ατύπως η μέσω αποσπασμάτων, ημιτελών δηλώσεων ,δηλητηριωδών σχολίων και νευμάτων. Δεν είναι θεσμισμένη αντιμαχία αλλά είναι άτυπος ουσιαστικός διάλογος, όπου όσοι συμμετέχουν καταλαβαίνουν τι ακριβώς διαμείβεται .Είναι μύθος η λεγόμενη απουσία διαλόγου, γιατί ουσιαστικά αναφέρεται στην απουσία επίσημου διαλόγου.Το ενδιαφέρον είναι ότι όλοι αυτοί οι διάλογοι διεξάγονται σε ένα πλαίσιο αναχρονισμού, ιστορικού εγκλωβισμού, και θεωρητικής αρτηριοσκλήρωσης. Η μορφή του διαλόγου χοντρικά είναι η εξής :
Μια η ιστορία , ένα το προλεταριατο, ένα το κόμμα πολλές οι απόψεις , ποια είναι η πιο σωστή ; Ο διάλογος γίνεται ως εάν να προϋπάρχει ένα εμμενές υποκείμενο της ιστορίας το οποίο " πάσχει " από ιστορική εκπροσώπηση. Η θεματολογία του άτυπου διαλόγου, ο οποίος υποτίθεται κάποτε θα επιλύσει και το ζήτημα .είναι το επίδικο λοιπόν της ιστορικής ( λέγε με μεταφυσικής ) εκπροσώπησης . Οι φορείς του διαλόγου είναι υπόλογοι απέναντι στην " ιστορία " η οποία καλείται να τους δικαιώσει οψέποτε.Η μορφή αυτή του διαλόγου είναι εξαιρετικά αγχολυτική γιατί είναι άεναη, επαναλαμβανόμενη σχεδόν υπεριστορική .Οι φορείς αυτοκατατάσονται σε ένα οριζόντιο άξονα δεξιά - αριστερά και αντιπαρατίθενται ενταγμένοι σε μια πλοκή copy -paste από τον 19 αιώνα. Δεν είναι τυχαίο ότι εάν συμμετέχοντες διαθέτουν ιστορική αποσκευή σε χρόνο dt μεταφέρουν τον διάλογο σε παραστάσεις του 1920, όπου και κατά γενική ομολογία είναι η χρυσή δεκαετία των ενδοαριστερών διαλόγων .Ποια είναι η σωστή γραμμή του κόμματος ; That’s the question .

Είναι όμως αυτό το επίδικο σήμερα ; Είναι η πλοκή του διαλόγου αυτή παραγωγική ;

 

Υποστηρίζω πως ενώ ο διάλογος είναι αναγκαίος , αυτός μπορεί να αποβεί παραγωγικός μόνο αν αρθρωθεί στο ακόλουθο πλαίσιο :

• Οι πολιτικές εκφράσεις οι οποίες αυτορίζονται αριστερές, εκπροσωπούν και διαμορφώνουν ταυτόχρονα διαφορετικές μερίδες , στάσεις, όψεις, δυναμικές, ρητορικές στρατηγικές και συμφραζόμενα, του κόσμου της εργασίας. Οι πολιτικοί φορείς της αριστεράς "παριστάνουν" τους επόγονους ενός τύπου ΕΑΜ με συμπαγή ιστορική και ιδεολογική προοπτική, ενώ ουσιαστικά είναι σχήματα που αναδύονται, αυτοκατασκευαζονται μέσω της πολιτικής βούλησης σύγχρονων υπαρκτών κοινωνικών διαφορετικών οντοτήτων που αναπτύσσονται στους κάτω ορόφους και τα υπόγεια της κοινωνικής πολυκατοικίας σήμερα . Με την έννοια αυτή το μοναδικό επίδικο που έχει κάθε φορέας δεν είναι παρά η εσωτερική του συνέπεια , η συμμόρφωση του προς τις ιδρυτικές του συντεταγμένες όπως όμως αυτές συνεχώς μεταβάλλονται .

 Στην άρθρωση αυτή οι υπαρκτές μερίδες συμβιώνουν δυναμικά .Η δυναμική της συμβίωσης είναι το ζητούμενο και όχι η από τα πάνω «ορθολογική» αριστοποίηση της. Πιστεύω ότι το σχήμα γίνεται κατανοητό με την χρήση της οικολογικής έννοιας της "symbiosis " .Στην symbiosis τα είδη συνυπάρχουν εντός του βιότοπου , μέσω ατάκτων παράλληλων συγκρούσεων και συνεργείων, όπου η σύγκρουση είναι θεμελιακή συνθήκη βιοποικιλότητας και επέκτασης του βιότοπου. Η καταστροφή του βιότοπου επέρχεται όταν τα είδη δεν συμβιώνουν μέσω της σύγκρουσης.

 

Ο εγκλωβισμός των υποκειμενικών εκφράσεων της αριστεράς έγκειται στο ότι εγκλωβισμένες στο 1920, προσπαθούν να επιλύσουν προβλήματα , ενώ το 2012 αναδεικνύει δυναμικές symbiosis , οι οποίες απαιτούν άλλη αυτοκατανόηση. Και σε παλαιότερη ανάρτηση είχα υποστηρίξει πως αν επικρατήσει η αυτοκατανόηση της πολλαπλότητας ως δυναμική , τότε οι μερίδες της αριστεράς θα βρεθούν αντιμέτωπες με τις αυτοδεσμεύσεις τους και όχι εναντίον της μεταφυσικής της ενότητας.Το σχήμα μου είναι το ακόλουθο:

 

 Η δυναμική της Αριστεράς οφείλεται στον εγγενή δυναμισμό που αναπτύσσει καθένα μέρος της, όντας σε ολική ή μερική απόσταση η και αντιμαχία μεταξύ τους. Στο σχήμα της symbiosis αυτή είναι η μοναδική συνθήκη ανάπτυξης του βιότοπου. Ας δούμε μερικές διατυπώσεις

 

• Η κεντροαριστερή εκσυγχρονιστική επιτυχία της Δημαρ θα ήταν παράγοντας ιστορικής διεύρυνσης της αντικαπιταλιστικής Ανταρσυα.
• Η εργατική ισχυροποίηση του Πάμε, είναι παράγοντας επέκτασης του φιλοευρωπαικού Συν  
• Η ύπαρξη του μονήρους ισχυρού ΚΚε είναι συνθήκη αναγκαία και ικανή για να αναπτυχθούν οι μετασοβιετικές αναζήτησης μιας άλλης αριστεράς

Καμία συνιστώσα της αριστεράς δεν αναπτύσσεται εις βάρος της άλλης. Αυτό είναι ιστορικό σχήμα που παραπέμπει στις ενδοκομμουνιστικές αντιμαχίες του μεσοπολέμου ,αλλά είναι λειτουργικό γιατί είναι ,αδρό, εύπεπτο και πλούσιο σε βιβλιογραφία.Ο σημερινός κόσμος της εργασίας και των κινημάτων βρίθει από κατάσπαρτες υποκειμενικότητες που δεν είναι κατανοητές στο πλαίσιο ενός διαλόγου περί " διάσπασης" αλλά στο πλαίσιο ενός διαλόγου περί "πλήθους" .Το μέλλον ευρίσκεται ακριβώς στην ενδυνάμωση αυτών των πλασμάτων και όχι στην ένταξη τους σε ένα ιστορικό ,που τελικά είναι μεταφυσικό , σχέδιο της Αριστεράς.

 Αν η σημερινή κοινωνία παράγει ανισότητες οι οποίες μπορούν να γίνουν κατανοητές στο αδρό σχήμα του ΚΚΕ και να μετατραπούν σε ελπίδα για επαναβίωση των φίλεργατικών δικτατοριών με ανθρώπινο πρόσωπο, δεν υπάρχει κανένας ενδοαριστερός διάλογος που θα μετακινήσει το ΚΚΕ. Η ιστορική απόφαση του ΚΚΕ το 90 είναι δικαιωμένη ιστορικά. Η ύπαρξη του συγκεκριμένου ΚΚΕ , με όλα του τα κουσούρια, είναι όρος ανάπτυξης της "αντισταλινικης "αριστεράς. Χωρίς το ΚΚΕ δεν υπάρχει ούτε η Δημαρ ,ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε η Ανταρσυα. Απλούστατα η " αριστερά" της Δημαρ , η " εργατική τάξη" της είναι διαφορετική από αυτή του ΚΚΕ ,από αυτή της Ανταρσυα και του Συριζα.Ο συμπαγής εργατικός χαρακτήρας του ΚΚΕ ουσιαστικά απελευθερώνει μικροαστικές δυνάμεις και εκφράσεις υψηλού μορφωτικού κεφαλαίου να ανθίσουν πολιτικά και να σωρευτούν στον ενδιάμεσο χώρο Δημαρ Συν. Ο βιότοπος της αριστεράς είναι εξαιρετικά " υγιής" ακριβώς γιατί κατορθώνει να είναι πολυσυλλεκτικός " πληθικός" σε επαφή με τα εγγενώς διαφορετικά κοινωνικά υποκείμενα που αναδύει η συγκυρία.

 

Στην συγκυρία αυτή υποστηρίζω ότι αν κατανοήσουμε το momentum ως μια νέα symbiosis τότε το καλύτερο σενάριο είναι το ακόλουθο:

 

• Η Δημαρ να συνεχίσει το φλερτ με τον "εκσυγχρονισμό" .Η επανάληψη ενός σεναρίου Μπουταρη , Καμινη σε κεντρική σκηνή θα ήταν καλύτερο δυνατό. Το εναλλακτικό που βρίσκεται είναι το κουαρτέτο Καρατζαφέρη, Βοριδη,Αδωνη ,Πρεσβη εγκατεστημένο στο κράτος με προοπτική να γίνει συμφωνική Νέας Υόρκης .
• Ο Συν να ανασυγκροτήσει το χώρο του με βάση το αντιμνημονιακό ΠΑΣΟΚ , και σταθεροποιήσει τον Ευρωπαϊκό χαρακτήρα του. Η οποιαδήποτε μετακύληση του Συν σε πιο αντιευρωπαικές συντεταγμένες θα ήταν καταστροφική .Η ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη από ένα αριστερό μαχητικό ευρωπαϊσμό.
• Το ΚΚΕ να συνεχίσει την εργατική υπεράσπιση ,και ας επεξεργαστεί την Σοβιετική του ανάσταση. Υπάρχουν λαϊκά στρώματα που ρέπουν στην πολιτική θαλπωρή μιας ρωμαλέας εσχατολογίας. Τα προτιμώ στο ΚΚΕ και όχι στην Χρυσή Αυγή της «αναστημένης» πατρίδας.
•  Η Ανταρσυα να συγκροτήσει τον θεωρητικό αντικαπιταλισμό της , που είναι το ιδεολογικό ξυπνητήρι της αριστεράς. Έχει πλέον τα κατάλληλα στελέχη για αυτό
•  Οι οικολόγοι να συνεχίσουν την επεξεργασία μιας επιστημονικής οικολογίας , γιατί το ελληνικό κράτος σε λίγο δεν θα λειτουργεί και οι χωματερές θα μας πνίξουν

Στην δική μου επιθυμία θα ήθελα να υπήρχαν στην Ελλάδα αυθεντικά left liberal μορφώματα όπως τα mutualism στις ΗΠΑ , ή gauche liberal ,αλλα με χαρά βλέπω στην ουσία η θεματολογία αυτή γίνεται σιγά σιγά ορατή στην δημόσια συζήτηση .

 

 Symbiosis σύντροφοι.

 

 Σεπτεμβριος 2010¨:LLS -Συνηγορία της πολλαπλής αριστεράς

 

Εικόνα: Dino Valls

Iuistitium Papadimium

Στην συνέχεια του Homo Sacer "The state of exception"  o G.Agamben ασχολήθηκε με την έννοια του κράτους εκτάκτου ανάγκης.Όπως και στο HS καταδυθηκε στο ρωμαικο δίκαιο για να αποδειξει πως η πρώτη αρχετυπική μορφή της  έννοιας του " κράτους ανάγκης" συγκροτημενα εμφανίζεται στον τριτο αιώνα με την βαθμιαία ανάδυση του όρου Iuistitium.

Η αναλυση του Iuistitium  σύμφωνα με την ιστορική αναλυση του Agamben είναι χοντρικά η εξής:

Το Iuistium ουσιαστικά έχει την διπλή σημασία της άρσης των νόμων και του δημοσίου πένθους .Το κράτος έκτακτης ανάγκης συμπίπτει με μια έκτακτη ψυχολογική και κοινωνική συνθήκη.Στους ρωμαικους χρόνους πχ ο  θάνατος του Αυτοκράτορα  πυροδοτεί ένα συνδιασμο ανομίας και πένθους.Άλλωστε το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σήμερα όπου μεγάλες κοινωνικές εκδηλώσεις μαζικής εκφρασης συναισθημάτων συνοδεύονται με μια έκτακτη κατάσταση δημόσιας τάξης ( πχ τα μεγάλα καρναβαλια)

Το ενδιαφέρον είναι πως το Iuistitium δεν είναι δικτατορία αλλα μια καινοφανης νομική συνταγματική κατάσταση ένα " κενό νομού ¨ .Αυτη η διπλή υπόσταση του Iuistitium είναι κλειδί ίσως για να περιγράφει η σημερινή συγκυρία

Είναι φανερό πως η κυβέρνηση Παπαδημου ισορροπεί στην άκρη του συνταγματικού πλαισίου καθώς η παραμονή της για μεγαλο διαστημα είναι επιθυμητή αλλα αυτο μπορει να προσκρούει σε συνταγματικά εμπόδια.
Ταυτόχρονα όμως αυτη η οριακή νομιμότητα συνοδεύεται απο ένα τύπο κοινωνικής μελαγχολιας που πηγάζει απο την αβεβαιότητα και την ερπουσα φτώχεια .
Με κάποιο τροπο ,αν η μελαγχολία αυτη μετατραπεί σε ένα κοινωνικο ξέσπασμα θρήνου , τότε η άλλη πλευρά του Iuistitium θα αναδυθει ως συνταγματική εκτροπή.Μελαγχολία και εκτροπή , δημοσιο πένθος και συνταγματικη οριακοτητα, το υπόδειγμα του Agamben δείχνει να λειτουργει στην περίπτωση μας.

Δεν χρειάζεται καμία εμπειρικη μελέτη για να καταγράφει η μαζική ψυχολογική εξουθενωση , η γενικευμένη δυσθυμία , διάσπαρτη ασφυξία . Δεν είναι αραγε δημοσιο πένθος δηλαδη ενεργητικό ,τελετουργικό ,και παραγωγικό η μεγάλη ακολουθία λαϊκών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας με επαναλαμβανόμενα μοτίβα ; Ας μην ξεχνάμε ότι το  πένθος είναι  "εργασία " και τελετή , δεν ειναι αμορφος θρήνος, δεν ειναι υπομονετικη δυσανεξία.Δεν είναι δημόσιο πένθος η αδυναμία αποδοχής ενός παρόντος που εξέλειπε για πάντα , καθώς κατέρρευσαν οι οικονομικές συντεταγμενες που το στερέωναν;

To Iuistitium   λοιπόν, λειτουργει ως ταινία διπλής όψεως ,  όπως τα σχήματα moebius , όπως τα flip sides στους δίσκους .Η κάθε όψη έχει μια σιαμαία αδελφή.Αν συνεχίσουμε τον συλλογισμό τότε η συνταγματική οριακοτητα τρέφεται  παραλληλα με τη δίδυμη όψη της ψυχικής καθιζησης και του δημοσίου πένθους.

Ο Παπαδημος ως τεχνική λύση μπορει να φανεί ικανοτερος απο τους προηγούμενους διαχειριστές της κρίσης , αλλα η νομιμοποίηση του ακροβατει ,με μοναδική ασφάλεια το flip side του δημόσιο πένθος .

Αν η δυσανεξία για το χαμένο παρόν δεν μετατραπεί σε επιθυμία για ένα προσήλιο αύριο , αν το τελετουργικο δημοσιο πένθος δεν γίνει κοινωνική βούληση βελτίωσης, επιθυμία για ένα νέο κοινωνικο συμβόλαιο πλαίσιο σύγκρουσης και εξέλιξης , τότε το πενθος θα αναδυει το σιαμαίο αδελφάκι της συνταγματικής οριακοτητας.Αλλιώς το διπλό Iuistitium πένθους εκτροπής παραμονεύει να ολοκληρωθεί ......

Συνοπτικό κείμενο του G. Agamben για το Iuistitium εδώ

Εικόνα : Dino Valls

A.Negri:Ιωβ και εργασιακή θεωρία της Αξίας

Αναδημοσιευση από: Αριστερά και Πολιτική Θεολογία

Το 1983 ο A.Negri ευρίσκεται στον τέταρτο χρόνο της φυλάκισης του.Ακριβώς αυτή τη χρονιά αποφασίζει να ασχοληθεί με τον Ιωβ και να γράψει ένα απο τα πιο σημαντικά συγχρονα κείμενα πολιτικής θεολογίας της αριστεράς: Il lavoro di Giobbe (η εργασία του Ιωβ).Ίσως δεν ειναι άσχετο ότι ο ΑΝ τελέιωσε καθολικό γυμνάσιο και ότι οι πρώτες του πολιτικές αναζητήσεις έγιναν στο πλαίσιο της καθολικής οργάνωσης νεολαίας "Gioventú Italiana di Azione Cattolica (GIAC)".Ακόμη δεν πρέπει να παραβλεψουμε ότι τελικά η τροφοδοτρια πηγή της τριλογιας που ξεκινήσε με την "Αυτοκρατορία " δεν είναι παρά το θεμελιακό Savage Anomaly το οποίο εξετάζει διεξοδικά την Σπινοζικη πολιτιολογεία, γραμμένο την ίδια περίοδο.Η φυλακή λοιπόν στρέφει τον ΑΝ στην Βίβλο και την Θεολογία της Ολλανδικής Αναγέννησης.

Στο Il lavoro di Giobbe (ildj) γίνεται στην ουσία μια γιγαντιαία μεταφορά ένας αναλογικος συλλογισμος ,ο οποίος συνδέει την εξαντληση της εργασιακής Θεωρίας της αξίας του Μαρξ με την σχέση Ιωβ Θεού.Το κουβάρι φαίνεται εκκεντρικό και για αυτο ερεθιστικό ,αλλά ας προσπαθήσουμε να το ξετυλιξουμε.

Ήδη μερικά χρονιά πριν, απο το Marx beyond Marx, ο ΑΝ θεωρεί ότι η κλασσική ανάγνωση της εργασιακής Θεωρίας της αξίας δεν μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση του φαινομένου της εκμεταλευσης της μισθωτής εργασίας.Στην κλασσικη ανάγνωση ,η θεωρία αναλύει ότι η μοναδική πηγή κέρδους είναι η απλήρωτη κατανάλωση εργατικής δύναμης η οποία αναφέρεται στην συνολική αναπαραγωγή του εργάτη ,η οποία δεν είναι απλά απλήρωτη εργασία ,αλλα απλήρωτη αναπαραγωγή.Η ημέρα τεμαχιζεται σε εργασία και αναπαραγωγή και ο μισθός αναπληρώνει μόνο την εργασία . Στις πρώτες αναλύσεις του ΑΝ ,ο τεμαχισμος αυτός αμφισβητείται καθώς η εργασία - παραγωγή έχει επεκταθεί πλέον στο σύνολο της ημέρας η παραγωγή πλέον είναι ο ίδιος ο βιος του εργάτη ο οποίος δεν παράγει οσο εργαζεται αλλα ουσιαστικά είναι ο ίδιος μια ασυνεχης παραγωγή , ένας "τόπος " όπου οι παραγωγικές δυνάμεις επενδύονται ως εάν ο ίδιος να είναι ένα εργοστάσιο παραγωγής μιας υποκειμενικοτητας.

Η θεωρία του ΑΝ , όπως την αποτυπωσαμε χοντρικά, εξελίχθηκε στο μεταγενέστερο έργο του, και συνεχίζει να αμφισβητείται σοβαρά .Το θέμα δεν είναι αυτή καθ´εαυτή η θεωρία .Το ζήτημα είναι ότι αυτή κωδικοποιειται ως μια αδυνατοτητα στοιχειώδους υπολογισμού της εκμεταλευσης , ως ένα κλάσμα παραγωγής αναπαραγωγής .Η θεωρία του ΑΝ καταστατικά στηριζεται σε μια μη αλγοριθμικη φύση και αποτύπωση του φαινομένου της εκμεταλευσης .

Η μη αλγεβρικη αποτύπωση της εκμεταλευσης επαγωγικα οδηγει στην κατανόηση της μη εκμεταλευτικης κοινωνίας ,ως μη " υπολογιστικά" δίκαιης. Η κομμουνιστική κοινωνία δεν αναστρεφει μια εξίσωση που αποδιδει ένα μείον στην εργασία , δεν εξισώνει τα στοιχεία ενός κλασματος, δεν εξισορροπει ένα ασταθες υδραυλικό σύστημα ,η κομμουνιστική κοινωνια είναι πέραν της δικαιοσύνης της μαθηματικης ισότητας.Αυτο το στοιχείο της μη υπολογιστικης αποκατάστασης της εργασίας ,αυτο το ακατανόητο στοιχείο υπέρβασης της μαθηματικης ανισότητας μέσω μιας σχέσης πέραν της ισότητας και ανισότητας, βρίσκει ο ΑΝ στον μύθο του Ιωβ.

Για όσους δεν θυμούνται ο Ιωβ υποφέρει να πανδεινα ως μια δοκιμασία πίστης και υπομονής .Ωστόσο ενώ η πρώτη αναγνωση βλέπει το στοιχείο της υπομονής , ο ΑΝ αναδεικνύει μέσω μιας εξαντλητικης λογοτεχνικης ανάγνωσης ,το στοιχείο της υπέρβασης του δουναι λαβειν.Η σχέση Ιωβ Θεού δεν απορρυθμιζεται για να ρυθμιστει ,δεν αποσυντονιζεται για να συντονιστεί, αλλα συνεχώς εκφράζει μια μη διαλεκτική ζευξη,όπου τελικά ο πλεονασματικος πόλος είναι ο Ιωβ και όχι ο Θεός.Στην μη διαλεκτική αυτή σχέση ο Ιωβ είναι ο δημιουργός ο παραγωγός ,ο οποίος τελικά υπερβαίνει την απλή εξισορρόπηση , για να δημιουργήσει ενεργητικά μια νέα οικειοποιηση του Θεού.

Η γιγαντιαία μεταφορά είναι προφανής :

Όσο στον κομμουνισμού όσο και στον Ιωβ δεν έχουμε αποκατάσταση μιας δικαιοσύνης ,αλλα μια υπέρβαση της διακρισης.
Το ενδιαφέρον στο βιβλιο αυτο είναι οτι ,ο ΑΝ για να θεμελιώσει τη μεταφορά αυτή καταβυθιζεται κυριολεκτικά στο βιβλίο κείμενο,αναδεικνυει λογοτεχνικά και σημασιολογικα στοιχεία απαρατήρητα στην συμβατική Θεολογία της " υπομονής" .Πρόκειται για μια φρέσκια αριστερή βιβλική μελέτη ,μια αριστερή πολιτική Θεολογία .Δεν είναι βέβαια απαρατηρητο οτι ο αποπνικτικος οικονομισμος της εποχής ο οποίος επικρατεί και εντος αριστεράς , ουσιαστικά έχει υποβιβάζει την πλευρά αυτη του μεγάλου φιλοσόφου της εποχής A.Negri.

A.Negri The labor of Job .Bayard 2002

Debate:Α.Χατζης-Ε.Τσακαλωτος.Τρίτη 22/11 Νομική

Η «Αριστερή Ενότητα Οικονομικού Νομικής» του ΕΚΠΑ διοργανώνει debate με τους Α.Χατζή Ε.Τσακαλώτο  με θέμα "Οικονομική κρίση και τρόποι διεξόδου".


Η συζήτηση θα διεξαχθεί στο Κτίριο της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ (σε αίθουσα που θα ανακοινωθεί) την Τρίτη 22/11 στις 14.00.

Για όσους έχουν μπαφιάσει από μονολόγους , ναρκισσισμούς και τηλεοπτικές κοκορομαχίες συνίσταται.Δυο διαφορετικές σχολές σκέψης σε διάλογο (εκτός απροόπτου...)

Απελπισία.....

Κατάντησε είδηση ο αυτονόητος διάλογος

Με τον Papadimos ή τους Αναλυτές;

Πρώτη δημοσίευση: Αριστερά και Πολιτική Θεολογία

Ονομάζω “Papadimos” ( Παπαντάιμος) την σημερινή κατάσταση της κυβέρνησης, της κυριαρχίας , των πραγμάτων γενικά.


Papadimos δεν είναι το όνομα του πρωθυπουργού αλλά το όνομα της κατάστασης.

Τα χαρακτηριστικά του Papadimos είναι:

Ένα εκατομμύριο άνεργοι, ενάμιση εκατομμύριο υποαπασχολούμενοι, απουσία οποιασδήποτε βεβαιότητας, και η συμβολική ισχυρή παρουσία στην κυβέρνηση αυθεντικών εκφραστών της λαικο-παλαιο-χουντο δεξιάς.

Ονομάζω «Αναλυτές» όλους όσους έχουν μια λογική ή λογικοφανή εξήγηση γιατί φτάσαμε ως εδώ.

Στον όρο «Αναλυτές» περιλαμβάνονται, κόμματα, δημοσιογράφοι, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, ιστολόγια, κλπ .

Με όρους πολιτικής θεολογίας ο «Papadimos» ανήκει στην τάξη του Θεού και των Αγγέλων , και οι «Αναλυτές» στην τάξη των θεολόγων.

Η διαφορά τους είναι θεμελιακή, δογματική

Ο «Papadimos» κυριαρχεί, διαμορφώνει καταστάσεις λογικές ή παράλογες (θαύματα) οι «Αναλυτές» θεολογούν δηλαδή εκ των υστέρων μπορούν να εξηγήσουν τα πάντα. Οι «Αναλυτές» μπορούν να εξηγήσουν γιατί τα θαύματα, τα ακατανόητα αλλά πάντα εκ των υστέρων , ότι ο « Papadimos» έκανε , θα κάνει , σκέπτεται επιτρέπει.

Το πρόβλημα είναι το εξής:

Η Ελληνική κοινωνία δεν αντέχει τα αφόρητα διλήμματα. Αφού με παμπόνηρο τρόπο μέσω της άρρητης συναίνεσης απέρριψε ένα τέτοιο δίλημμα ( το δημοψήφισμα ΓΑΠ) , ξαναβρίσκει μπροστά της ένα νέο πιο αφόρητο και οξύ δίλημμα σε νέα μορφή

Με τον «Papadimos» ή τους «Αναλυτές» ;

Το δίλημμα είναι αφόρητο γιατί είναι στρεβλό, ανυπόστατο

Αντί του «Papadimos» χρειάζεται «Anti Papadimos» .

Με όρους της αριστερής πολιτικής θεολογίας του G.Agamben (1)το θείο αποδιοργανώνεται με την βεβήλωση, όχι με την εκκοσμίκευση.

Εδώ το δίλημμα γίνεται ανάμεσα σε ανόμοια , ανισότιμα, άσχετα .Οι «Αναλυτές» μπορούν μόνο εκ των υστέρων να μιλήσουν, για κάτι που γίνεται σχεδόν θαυματουργικά.

Αυτή την ανισορροπία , αυτό το απίθανο δίλλημα θα το πληρώσουμε πολύ ακριβά, γιατί οι θεολόγοι έρχονται και παρέρχονται ενώ οι Θεϊκές κυριαρχίες παραμένουν αιωνίως.....

(1) G.Agamben : Βεβηλώσεις .Αγρα 2005

Άλπεις-Προφορικός λόγος-Σήμερα

Μετά τις «Άλπεις» μπορούμε να πούμε πως ο Λάνθιμος έχει κατοχυρώσει copyright σε ένα δικό του κινηματογραφικό σύμπαν. Η επιτυχία του είναι ότι ουσιαστικά επαναλαμβάνεται απόλυτα, κάνει την ίδια ταινία όπως πχ οι Γούντυ Αλεν, Μπέλα Ταρ, Θ, Αγγελόπουλος μόνο που η επανάληψη είναι τόσο γοητευτική γιατί ουσιαστικά εμβαθύνει στο ίδιο θέμα. Οι «Άλπεις» μοιάζουν σαν «Κυνόδοντας 2» καθώς επαναλαμβάνουν το ίδιο μοτίβο:


Η ομάδα με τους ιδιαίτερους κανόνες (οικογένεια ή εταιρεία αντίστοιχα), τον μηχανισμό που εξελίσσει την απόσχιση - έξοδο , μια έξοδο που είναι βαθύτατα συναισθηματική, την περιρρέουσα ατμόσφαιρα αυταρχισμού βίας και σεξ.

Στο βασικό αυτό μοτίβο οικοδομείται ένα αισθητικό σύμπαν με μοναδικές εικόνες- σεκάνς, ενός sui generis σουρεαλισμού, αλλά κυρίως μια μοναδική πρωτότυπη αφοπλιστική εκφορά του λόγου.

Οι ήρωες του Λάνθιμου μιλάνε ως ανανήψαντες ασθενείς από λοβοτομή, ως επιζώντες ενός κοινωνικού ολέθρου, ως ήρωες μιας ταινίας επιστημονικής φαντασίας όπου τελικά αποκαλύπτεται ότι είναι ρομπότ.Αυτός ο προφορικός λόγος, αυτό το κενό ρομποτικό βλέμμα είναι η δεξιοτεχνία των ταινιών. Αυτός ο σκληρός μηχανικός λόγος δομεί όλη την ταινία και κτίζει πάνω στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο το ιδιόμορφο κινηματογραφικό σύμπαν.

Προσπάθησα να καταλάβω από πού προκύπτει αυτός ο λόγος. Ποιες προσλαμβάνουσες πυροδότησαν την έμπνευση. Ποιοι μιλάνε σαν τους ήρωες του Λάνθιμου;

Ας προσέξουμε , προσεκτικά τον μόνο τον λόγο, την εκφορά του, τις παύσεις, το ύφος   στα βίντεο που ακολουθούν:





Και τώρα ας δούμε και αυτό:



Έτσι κάποτε καταλαβαίνω την μεγάλη τέχνη, από την δυνατότητα να δει διαγώνια τα πράγματα

ΥΣ
Ειδικά για τις "Άλπεις" υπάρχει και ένα ενδιαφέρον πραγματολογικό εύρημα της "αντικατάστασης"
Βρήκα μια ειδική συνάφεια με άλλα πολύ ιδιαίτερα ζητήματα και το ανέρτησα αρμοδίως ΕΔΩ

Αριστερά και Φιλελευθερισμός: Ασυμμετρία και Ετεροχρονισμός

Πρώτη δημοσίευση RedNoteBook 9/9/11

Η πραγμάτευση των σχέσεων αριστεράς - φιλελευθερισμού στην τρέχουσα ιδεοκίνηση είναι μάλλον αποσπασματική και ασυνεχής. Κανένας σοβαρός διάλογος δεν διεξάγεται ουσιαστικά, ή τουλάχιστον είναι πολύ κατώτερος από αντίστοιχους, όπως αριστερά και πατριωτισμός, αριστερά και οικολογία κ.ο.κ.

Υπάρχουν, όμως, δύο παράλληλα φαινόμενα, πολιτικής ασυμμετρίας και ετεροχρονισμού. Η ασυμμετρία έγκειται στο ότι η ιστορία του φιλελευθερισμού στην Ελλάδα περνάει μέσα από τον κεντρώο βενιζελισμό και όχι από τη συντηρητική δεξιά. Ο ετεροχρονισμός διαπιστώνεται στο ότι το κύριο σώμα των ιδεών που θα ονομάζαμε τυπικά αντισοσιαλιστικό φιλελευθερισμό, αναφέρεται σ’ έναν σοσιαλισμό τύπου ΕΣΣΔ, από τον οποίο πολλές εκφράσεις της αριστεράς έχουν πάρει αποστάσεις εδώ και δεκαετίες. Σ’ αυτή τη συνθήκη, λοιπόν, όταν η αριστερή κριτική στοχεύει τον φιλελευθερισμό, αναγκαστικά πρέπει να ορίσει και το αντικείμενο της κριτικής της: Σε ποιές όψεις του φιλελευθερισμού ασκείται κριτική και πώς;

Πραγματική συμβολή σε έναν τέτοιο διάλογο αποτελεί το άρθρο του Νικόλα Σεβαστάκη στο Red Notebook «Φιλελευθερισμός και Aντιφιλελευθερισμός», κυρίως σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία πραγμάτευσης του θέματος. Ο Σεβαστάκης επισημαίνει με σαφήνεια πως η αριστερά οφείλει να ιδιοποιηθεί αλλά και να αποστασιοποιηθεί ταυτόχρονα από δέσμες ιδεών του φιλελευθερισμού, οφείλει να δει το φαινόμενο ως πόλωση ιδεών φιλελευθερισμού - υπαρκτού κόσμου, να αναδείξει τις αντιφιλελεύθερες όψεις και να επισημάνει τις φιλελεύθερες αντιφάσεις της σημερινής πραγματικότητας.

Ακολουθώντας τη μεθοδολογία αυτή, θα άξιζε να δούμε μερικά θέματα:

1. Ο αβαθής φιλελευθερισμός της ελληνικής δεξιάς

Αν ακολουθήσουμε μια κλασική ταξινόμηση, θεωρώντας ότι οι φιλελεύθερες ιδέες πηγάζουν από την πλευρά ενός συντηρητικού πόλου, είναι σαφές πως στην Ελλάδα η συντήρηση δεν είχε ποτέ την ανάγκη να στηριχτεί σε αυτό το πλέγμα ιδεών. Σε αδρές γραμμές, φιλελευθερισμός είναι: καπιταλισμός - ατομικά δικαιώματα -ιδιοκτησιακά δικαιώματα – αντιπροστατευτισμός - ελάχιστο κράτος - επιλογές – ιστορική ενδεχομενικότητα – κοσμοπολιτισμός - διεθνές εμπόριο. ‘Όμως οι ελληνικές ελίτ λειτουργούν καλύτερα σ’ ένα άλλο πλέγμα ιδεών: καπιταλισμός - ιδιοκτησιακά δικαιώματα - κρατική συνεργασία - πατρίδα – ιστορικός προορισμός – δεξιά λαϊκότητα – ορθοδοξία.

Η ιστορική κληρονομιά του φιλελευθερισμού ως κεντρώου-βενιζελικού ρεύματος βαραίνει, έτσι, μέχρι και τη δεκαετία του ‘80. Μόνο μετά το ‘90 προσπαθεί να δημιουργήσει ένα πιο κλασικό στίγμα.

Στο επίπεδο της διακίνησης των ιδεών αυτών παρατηρούνται σοβαρά κενά. Όλο το έργο του Χάγιεκ είναι αμετάφραστο μέχρι το 2010· μόλις τη χρονιά εκείνη μεταφράζεται ένα έργο του 1960. Οι έλληνες φιλελεύθεροι καταθέτουν σποραδικά πολιτικές θέσεις, και μόνο το 1993 εμφανίζεται ένα συνεκτικό βιβλίο πολιτικής κατάθεσης, το οποίο μάλλον περνά απαρατήρητο μέχρι να ξανατυπωθεί το 2011. Πρόκειται για το «Πορεία στον Φιλελευθερισμό», του παλαιού βουλευτή της ΕΔΑ Μ. Δραγούμη (1). Ενώ το έργο είναι σημαντικό, στο βαθμό που προσπαθεί να τοποθετήσει συνεκτικά μια ατζέντα, η ανατύπωσή του έπειτα από μια εικοσαετία συμβολίζει και την αδυναμία του χώρου. Εκτός αυτού, το συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει αστοχίες και εμμονές που στρεβλώνουν τη συγκυρία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ότι σαν τυπικοί αντιφιλελεύθεροι αναφέρονται οι Λεωνίδας Κύρκος και Αιμίλιος Ζαχαρέας…

Στην ιδεοκίνηση δεν λείπουν και οι προσπάθειες ακαδημαϊκού μελετητικού χαρακτήρα, αλλά είναι απελπιστικά λίγες, αν συγκριθούν με το συνολικό όγκο της παραγωγής πολιτικού προβληματισμού: Τα βιβλία των Γιάννη Βούλγαρη (2) Μανόλη Αγγελίδη (3), στις αρχές του ‘90 και 2000 αντίστοιχα, με κριτικό περιεχόμενο, παρουσιάζονται χωρίς ούτε ένα από τα έργα στα οποία αναφέρονται να είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά. Αντίστοιχα, πρόσφατες προσπάθειες των Σπύρου Μακρή (4) και Ευάνθη Χατζηβασιλείου (5), με φιλελεύθερο προσανατολισμό, παρουσιάζουν ανάγλυφα την ισχνότητα των φιλελεύθερων ιδεών στον ελληνικό χώρο. Ο Μακρής αναζητεί την εκκίνηση φιλελευθερισμού στον Γεώργιο Θεοτοκά και την γενιά του ‘30. Ομοίως ο Χατζηβασιλείου αναφέρεται στο ιστορικό κέντρο, αποδίδοντας το κεντρώο πρόσημο του φιλελευθερισμού στην εγγενή προσαρμοστικότητα του συγκεκριμένου ρεύματος.

Η πολιτική «γεωγραφία» του φιλελευθερισμού, λοιπόν, είναι σχετικά ρευστή και δεν είναι τυχαία η ευκολία και η «φυσικότητα» με τις οποίες αφίστανται από τον «νεοφιλελευθερισμό» όλες οι μερίδες της συντηρητικής δεξιάς.

Εδώ, όμως, υπάρχει ένα ενδιαφέρον φαινόμενο που μάλλον διαφεύγει από την αριστερά: οι ελίτ χρησιμοποιούν επιλεκτικά, εργαλειακά, δέσμες της φιλελεύθερης ατζέντας, αρνούμενες εντούτοις να την αποδεχθούν ολικά, καθώς αυτή θα έβαζε ανυπέρβλητα εμπόδια διαχείρισης που θα έφταναν ως και τη διάλυση του υπάρχοντος συστήματος. Όπως έχουν αποδείξει και σημαντικές σχολές σκέψης της αριστεράς (6), ο απόλυτα φιλελεύθερος καπιταλισμός, με τις ελάχιστες ρυθμίσεις, υφίσταται ως απόλυτο και οριακό ερμηνευτικό σχήμα στον Μαρξ, αλλά δεν αποτελεί ιστορική πραγματικότητα. Με μια έννοια, η έγκληση στις ελίτ να φιλελευθεροποιηθούν πλήρως αποτελεί, παραδόξως, μια αντικαπιταλιστική στρατηγική (7).

2. Φιλελευθερισμός εναντίον «υπαρκτού»

Παρακολουθώντας το έργο των Χάγιεκ και Ραντ, είναι φανερό πως μια από τις αιχμές της κριτικής τους είναι ότι το σοβιετικό σύστημα είναι κλειστό πολιτικά και συγκεντρωτικό οικονομικά. Είναι φανερό πως ο «αντισοβιετισμός» του σύγχρονου φιλελευθερισμού δημιουργεί ένα περίπλοκο πρόβλημα για την αριστερά.

Η κατάρρευση του υπαρκτού οφείλεται στον δεσποτικό αντιφιλελευθερισμό ή στην ατελή αυτοδιαχειριστική ολοκλήρωση του; Αν προσέξουμε, θα δούμε πως, χοντρικά, οι απαντήσεις είναι διαζευκτικές. Τόσο ο κλασικός φιλελευθερισμός όσο και η ριζοσπαστική αριστερά έχουν ένα διαφορετικό συνεκτικό εξηγητικό σχήμα. Όμως, μήπως αυτή η διάζευξη είναι τεχνητή; Μήπως τελικά η αυτοδιαχειριστική προοπτική των δυνάμεων της εργασίας βρίσκεται στην αξιοποίηση του φιλελευθερισμού παρά στην άρση του;

Στο ιδιότυπο αυτό πλαίσιο, το οποίο ορίζεται, αφ’ ενός μεν από την ιστορική απόσταση και δυσανεξία της ελληνικής δεξιάς προς τον Φιλελευθερισμό, αφ’ ετέρου από την ιστορική επιτυχία του αντισοβιετικού φιλελευθερισμού, δημιουργείται ένας χώρος, ένα πεδίο πολιτικής, ένα πλέγμα ιδεών που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε με διάφορους τρόπους π.χ.: φιλελεύθερη αριστερά, αριστερό φιλελευθερισμό, αλλά και «αριστερό αντιφιλελευθερισμό» (στη διατύπωση αλλά και ερμηνεία του Ν. Σεβαστάκη). Το κωδικό όνομα δεν παίζει κανένα ρόλο.

Αυτή η δέσμη ιδεών εμπεριέχει αναγκαστικά, όχι μόνο την οικειοποίηση κλασικών φιλελεύθερων ιδεών, αλλά και την αναθεωρητική αξιοποίηση προταγμάτων και θέσεων ενός τυπικά «αντισοσιαλιστικού» φιλελευθερισμού. Οι κόμβοι ενός τέτοιου σχεδίου δεν είναι καινοφανείς: υφίστανται εδώ και καιρό στο οπλοστάσιο της αριστεράς, αλλά μάλλον με έναν «ενοχικό» και άρρητο τρόπο.

Είναι φανερό πως οι οικονομικο-κοινωνικές συνθήκες της εποχής του Μαρξ, αλλά και της πρώτης σοσιαλιστικής επανάστασης δεν ισχύουν σήμερα. Μεγάλα τμήματα του κόσμου της εργασίας είναι κάτοχοι τίτλων ιδιοκτησίας πάσης φύσεως. Ο ορίζοντας μιας σοσιαλιστικής αλλαγής δεν μπορεί να περιοριστεί στην άρση των δικαιωμάτων αυτών, αλλά στην επέκταση, στη διαύγαση τους, στον εμπλουτισμό, στην ένταξή τους σ’ ένα κοινωνικό σχέδιο συνεργιών και συνεργασιών. Από την άλλη πλευρά, μεγάλο μέρος της αριστεράς έχει πάρει οριστικές και χωρίς επιστροφή αποστάσεις από τον σοσιαλισμό του μεγάλου κράτους (με ορθολογικό πρόγραμμα κάλυψης αναγκών). Ας δούμε, ως παράδειγμα, πώς ο Νέγκρι αντιμετωπίζει το ζήτημα της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας στον Μαρξ και πώς στον Χάγιεκ αναδεικνύεται το ζήτημα της ιδιοκτησίας. Ας παραθέσουμε μερικά αποσπάσματα:

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Μαρξ θεωρούσε τον σχεδιασμό ως ιδιότητα του κομμουνισμού. Παρά ταύτα, πολύ συχνά και βασισμένοι στον Ένγκελς, η σχέση κομμουνισμού και σχεδιασμού έγινε αντιληπτή είτε με τους απλοϊκούς όρους ως κοινωνικοποίηση «κρατικοποίηση» των σχέσεων παραγωγής, ή ως «υπέρτερος οικονομικός ορθολογισμός». Είναι προφανές όταν εξετάζουμε τις Grundrisse ότι δεν πρόκειται περί αυτού. Ο κομμουνισμός είναι σχεδιασμός μόνο όταν αφορά τη σχεδιασμένη εξάλειψη της εργασίας. Ο σχεδιασμός είναι μια έκφραση (και συνθήκη ταυτόχρονα) του κοινωνικού χαρακτήρα της εργασίας, ο οποίος πρέπει να καθυποτάξει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της διαταγής και της αλλοτρίωσης. Είναι λοιπόν ένας οικονομικός ορθολογισμός που δεν είναι ανώτερος, αλλά διαφορετικός. Τόσο διαφορετικός, ώστε να μην υπάρχει ομοιότητα μεταξύ τους. Όταν οι συνθήκες και η στόχευση για την εξάλειψη της εργασίας δεν υπάρχουν, ο σχεδιασμός είναι μια νέα μορφή καπιταλιστικής κυριαρχίας με σοσιαλιστική μορφή. Σε αυτό το σημείο η μαρξιστική κριτική του σοσιαλισμού ασκεί όλη την ισχύ της. (A.Negri, Marx Beyond Μarx, ed. Autonomedia, p. 166, 1984) (8)

Στο επόμενα αποσπάσματα ο Χάγιεκ (9) παίρνει απόσταση από μια παγιωμένη στατική-υπεριστορική έννοια της ιδιοκτησίας:

Οι θεσμοί της ιδιοκτησίας είναι ατελείς όπως υφίστανται σήμερα. Στην πραγματικότητα δύσκολα μπορούμε να τους ονομάσουμε τέλειους με ό, τι η τελειότητα σημαίνει. Η πολιτιστική και ηθική εξέλιξη θα απαιτήσει περαιτέρω βήματα, αν ο θεσμός της ιδιοκτησίας χρειάζεται να γίνει περισσότερο ωφέλιμος. Πιθανόν να χρειαστούμε περισσότερο ανταγωνισμό για να αποφύγουμε την κατάχρηση της ιδιοκτησίας.

Οι θεσμοί της ιδιοκτησίας, όπως υπάρχουν σήμερα, είναι ασφαλέστατα ατελείς. Δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι αυτές οι μορφές (ιδιοκτησίας) που εννοούμε στον σύγχρονο κόσμο είναι οι τελικές. Οι παραδοσιακές συλλήψεις για τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα είναι μια περίπλοκη δέσμη, της οποίας οι πιο αποτελεσματικοί συνδυασμοί δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί σε όλες τα κοινωνικά πεδία. (F. Hayek, The Fatal Conceit, p. 12-35-36)

3. Ενδοφιλελεύθερες αντιφάσεις

Υπάρχει ένα τρέχον ερμηνευτικό σχήμα του φιλελευθερισμού στο οποίο ορίζεται μια τομή μεταξύ ενός σχετικά «αποδεκτού» φιλελευθερισμού του Άνταμ Σμιθ και ενός απαράδεκτου «νεοφιλελευθερισμού». Έτσι παραγνωρίζονται οι αντιφάσεις που παρατηρούνται στο ίδιο το σώμα των σύγχρονων ιδεών του φιλελευθερισμού. Πιστεύω πως η καταχρηστική γενίκευση του όρου «νεοφιλελευθερισμός» δεν έχει κριτική αξία. Ξεκίνησε ως τεχνικός, ταξινομικός, αυστηρά οικονομικός όρος μιας εποχής και, ταυτόχρονα, με πολλές εσωτερικές αντιφάσεις στη διατύπωσή του. Γι’ αυτό η γενίκευση μάλλον δημιουργεί περισσότερη σύγχυση. Η υιοθέτηση του «αντινεοφιλελευθερισμού» από όλο τον συντηρητικό κόσμο δείχνει και την κριτική αδυναμία του όρου. Αντίθετα, κανένας συντηρητικός δεν μπορεί, ας πούμε, να αυτό-οριστεί ως αντικαπιταλιστής ή αντιμπεριαλιστής. Ο όρος συσκοτίζει τις εγγενείς αντιφάσεις που αναδύονται συνεχώς στο έργο και των πιο ακραίων «νεοφιλελεύθερων», ενώ εις μάτην αναζητεί ένα αενάως μετακινούμενο, σχεδόν αόρατο, σημείο ρήξης μεταξύ «καλού» και «κακού» φιλελευθερισμού. Η αριστερά μπορεί να διερευνήσει, όχι μια τομή «παλαιού» - «νέου» φιλελευθερισμού, αλλά αξιοποιήσιμες αντιφάσεις εντός του σύγχρονου φιλελευθερισμού. Ας δούμε, ως παράδειγμα, την περίπτωση του Ρόμπερτ Νόζικ.

Ο Νόζικ είναι σαφώς μικρότερο μέγεθος σε σχέση με τον Χάγιεκ. Το βιβλίο του Anarchy, State an Utopia, ωστόσο, έχει ασκήσει μεγάλη επιρροή. Στο έργο αυτό γίνεται μια ευθεία κριτική στο θεμελιώδες έργο «Θεωρία της Δικαιοσύνης» του Τζων Ρωλς. Ο τρόπος που γίνεται η κριτική αυτή έχει ενδιαφέρον και, την ίδια στιγμή, μεγάλες αντιφάσεις. Στον Νόζικ διατυπώνονται με εντυπωσιακή ενάργεια οι ανισότητες, όχι μόνο των εισοδημάτων, αλλά και των δικαιωμάτων στην καπιταλιστική κοινωνία. Με ένα σχεδόν τυπικό αριστερό λεξιλόγιο, καταδεικνύεται η φενάκη της ισότητας των δικαιωμάτων του καπιταλιστή και του άνεργου, όταν αυτοί τίθενται στο «θέατρο» της πρόσληψης. Στον Νόζικ, η απόρριψη της αναδιανομής υποδεικνύεται ως δικαιϊκά άτοπη και ατελέσφορη με τους κανόνες του αστικού δικαίου. Έχει ενδιαφέρον ότι, για να θωρακισθεί αυτή η προβληματική, απορρίπτεται η μαρξιστική προσέγγιση της αξίας της εργασίας. Όμως, στο ίδιο έργο διατυπώνεται μια σαφής συνηγορία υπέρ του δικαιώματος όλων των εναλλακτικών μορφών συνεργασίας, αυτοδιαχείρισης, εναλλακτικής οικονομίας. Στον Νόζικ αυτή η δυνατότητα παρουσιάζεται ως θεμέλιο της φιλελεύθερης κοινωνίας: όχι ως παραχώρηση, αλλά ως συστατικό. Ενδεικτικά:

Πολύ συχνά υπάρχει ο ισχυρισμός ότι η υπαγωγή στην εργασία επιδρά αρνητικά στον αυτοσεβασμό σύμφωνα με τον ακόλουθο ψυχολογικό κανόνα: Η μεγάλη περίοδος υπαγωγής στις διαταγές των άλλων και στην εξουσία των άλλων, τους οποίους δεν επιλέγεις, υποβιβάζει τον αυτοσεβασμό σου και αισθάνεσαι υποδεέστερος. Ξέρουμε ότι αυτό δεν υπάρχει όταν ο εργαζόμενος παίζει ρόλο στις δημοκρατικά εκλεγμένες εξουσίες και μέσω μιας συνεχούς διαδικασίας τις συμβουλεύει, ψηφίζει γι’ αυτές και τις αποφάσεις τους.

Παρόμοιοι συλλογισμοί μπορούν να γίνουν για τις συναλλαγές εντός αγοράς μεταξύ καπιταλιστών και εργατών. Ας υποθέσουμε ότι ο εργάτης Ζ αντιμετωπίζει το δίλημμα «εργασία ή πείνα» και ότι οι πράξεις άλλων ανθρώπων δεν του προσθέτουν άλλες ευκαιρίες. Ο εργάτης Ζ επιλέγει ελεύθερα; Κάποιος που είναι σε ένα έρημο νησί επιλέγει ελεύθερα μεταξύ εργασίας και επιβίωσης;


Βέβαια, σε κάθε ελεύθερη κοινωνία, κάθε μεγάλο λαϊκό επαναστατικό κίνημα (σ.σ.: στο κείμενο: large, popular, revolutionary movement) πρέπει να είναι ελεύθερο να πραγματοποιήσει τους σκοπούς του μέσω μιας εθελοντικής διαδικασίας. Και καθώς περισσότεροι πολίτες βλέπουν πώς λειτουργεί, θα επιθυμούν να συμμετάσχουν. Έτσι θα μεγεθύνεται χωρίς να είναι ανάγκη να πιέσει κανένα πολίτη ή ομάδα πολιτών να το ασπασθεί. (R.Nozick, Anarchy, State and Utopia, p. 246, 263, 327).


4. Ιστορικά παράδοξα

Περιδιαβαίνοντας την ιστορία, μπορεί κανείς να βρει μερικά αναπάντεχα περιστατικά ιστορικής συνάντησης αριστεράς και φιλελευθερισμού.

Το 1950, αμέσως μετά τον εμφύλιο, δημιουργείται η ΕΔΑ ως συνασπισμός κομμάτων. Το μεγαλύτερο κόμμα του συνασπισμού είναι οι «Φιλελεύθεροι Αριστεροί», οι οποίοι εκλέγουν 5 από τους 8 βουλευτές και αποτελούνται από σημαντικά πρόσωπα της Αντίστασης (Μ. Μάντακας, Σ. Χατζήμπεης κ.λπ). Ταυτόχρονα δημιουργείται η Φιλελεύθερη Αριστερή Νεολαία (ΦΑΝ), των Φ. Χατζήμπεη και Ν. Γρηγοριάδη. Αν δει κανείς το γεγονός απομονωμένο, είναι εξαιρετικά καινοτόμο. Την περίοδο που ο ευρωπαϊκός φιλελευθερισμός ξιφουλκεί κατά του υπαρκτού, οι ηττημένοι του εμφυλίου οικειοποιούνται το όνομα, το οποίο βέβαια σηματοδοτείται από τη βενιζελική φιλελεύθερη παράδοση, ιδιοποιούνται μέρος της ατζέντας του αντιπάλου και επανέρχονται (10).

Το 1990, στις πρώτες μετά τον «υπαρκτό» εκλογές στη Σλοβενία, ο Ζίζεκ παίρνει μέρος ως υποψήφιος πρόεδρος της αριστεράς, έχοντας όμως την πλήρη τυπική, υλική, και πολιτική κάλυψη μόνο από την τότε Φιλελεύθερη ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το γιατί όχι με τους σοσιαλδημοκράτες ή την τότε αριστερά αξίζει, τουλάχιστον, να διερευνηθεί ιστορικά. Οι σχέσεις Ζιζεκ -φιλελευθερισμού (11) είναι, ωστόσο, ένα άλλο κεφάλαιο, για το οποίο χρειάζεται ειδική μνεία.



Συμπερασματικά: η συνάντηση αριστεράς- φιλελευθερισμού έχει πολλές ασυνέχειες, ασάφειες αλλά και ενδιαφέρουσες συναντήσεις. Καλό είναι η προσπάθεια, τουλάχιστον από την πλευρά της αριστεράς, να συνεχιστεί. Στον τυπικά φιλελεύθερο χώρο παρατηρείται μια σχετική αδυναμία, η οποία εμποδίζει τον διάλογο, παρά τις περιορισμένες, ελάχιστες εξαιρέσεις (12).

Σημειώσεις
1. Μ. Δραγούμη, Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό (1990)
2. Γ. Βούλγαρης, Φιλελευθερισμός, Συντηρητισμός, Κοινωνικό Κράτος (2003)
3. Μ. Αγγελίδης, Φιλελευθερισμός: Κλασσικός και Νέος (1993)
4. Σ. Μακρής, Φιλελευθερισμός. Φιλοσοφικές απαρχές και Σύγχρονες Τάσεις (2007)
5. Ε. Χατζηβασιλείου, Ελληνικός Φιλελευθερισμός (2010)
6. Είναι σημαντική συνεισφορά στην τεκμηρίωση αυτής της θέσης της σχολής του ιαπωνικού μαρξισμού Uno-Sekine, για την οποία υπάρχει εκτεταμένη και διευρυνόμενη βιβλιογραφία. Περισσότερα στο: John Bell, The Uno-Sekine approach to Μαρξian Political Economy, 2009
7. Μια εύστοχη και ιστορικά επίκαιρη εφαρμογή της αρχής οικειοποίησης της φιλελεύθερης ατζέντας έκανε πρόσφατα ο Κώστας Δουζίνας. Με αφορμή την επέμβαση της αστυνομίας στο Σύνταγμα, ανέδειξε το τυπικό φιλελεύθερο πρόταγμα της άσκησης βίας απέναντι στην εξουσία, όταν θίγονται ατομικά δικαιώματα. Στο: Κ. Δουζίνας, «Ανομία: Για την πολιτική και δημοκρατική ανυπακοή», Αυγή 13/2/2011
8. Το υπόλοιπο απόσπασμα του Negri συνεχίζεται ως εξής:

Ο σοσιαλισμός δεν είναι, και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να γίνει, ένα στάδιο ή ένα πέρασμα προς τον κομμουνισμό. Ο σοσιαλισμός είναι η αρτιότερη μορφή, η ανώτερη μορφή του οικονομικού ορθολογισμού του κεφαλαίου, του ορθολογισμού του κέρδους. Συνεχίζει να ασκείται βασισμένος στον νόμο της αξίας, αλλά μεταφέρεται σε ένα ύψιστο βαθμό συγκεντροποίησης και γενικής σύνθεσης, η οποία συνδέει όλες τις μορφές της σοσιαλιστικά σχεδιασμένης οικονομίας με την πολιτική και νομική μηχανή του Κράτους. Ο σοσιαλισμός κρατάει ζωντανό και γενικεύει το νόμο της αξίας. Η εξάλειψη της εργασίας είναι η μοναδική αντιστροφή του νόμου της αξίας.


Αυτό ακριβώς το ζήτημα της εξάλειψης της εργασίας καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε ομοιογένεια ανάμεσα στον καπιταλιστικό και κομμουνιστικό σχεδιασμό. Πρέπει να κριτικάρουμε τη διαλεκτική λογική η οποία ενσωματώνει επίπεδα ομοιογένειας στην ανάπτυξη των αντιθέσεων. Αντιθέτως, είναι η λογική ενός ριζικού δυϊσμού που πρέπει να κυριαρχήσει. Η καταστροφή του νόμου της αξίας -την οποία το «απόσπασμα των μηχανών» μας επέτρεψε να δούμε στις Grundrisse- είναι στην βάση του μετασχηματισμού της λειτουργίας του σε καθαρή επιβολή. Αλλά η έκφραση της λειτουργίας του ανταγωνισμού ευρίσκεται εδώ. Κάθε σχέση, κάθε κίνηση ομοιογένειας, κάθε έκφραση σχετικού ορθολογισμού καταπίπτει από την εξαφάνιση του νόμου της αξίας. Η συνέχιση των καπιταλιστικών σχέσεων θρυμματίζεται τελείως. Είναι μόνο η λογική του ανταγωνισμού –βασισμένου σε αντιτιθέμενα και μη αμοιβαία αναγώγιμα υποκείμενα-που λειτουργεί εδώ. Έκαστος πόλος κατέχει τα δικά του κριτήρια για τον σχεδιασμό. Ένας ατομικός σχεδιασμός. Η εργατική και προλεταριακή αυτό-αξιοποίηση είναι ο σχεδιασμός για την εξάλειψη της εργασίας.


Ο κορεσμός του κοινωνικού χώρου με τον σοσιαλιστικό σχεδιασμό του καπιταλισμού είναι μια τερατώδης αστάθεια :κάθε τμήμα είναι σε αντίθετική ένταση όχι μόνο σε σχέση με τον ανταγωνισμό που αναδύει αλλά σε σχέση με το ίδιο το πλαίσιο της αντίθεσης, δηλαδή του σχεδιασμού για την εξαφάνιση της εργασίας στην οποία είναι συνδεδεμένο. Η σχεδιασμένη οργάνωση της απόσυρσης από τις εργαζόμενες τάξεις, επιμετρά την ποσότητα και την ποιότητα της μετάβασης ,επιμετρά όχι μια ηλίθια ουτοπία, αλλά μια συγκρότηση, μια διαδικασία που ορίζεται από το υποκείμενο.


Η διαδικασία υφίσταται μια μετατόπιση, πραγματική χωρική μετάθεση .Ο σχεδιασμός δεν μπορεί να ενταχθεί στον καπιταλισμό, και ο σοσιαλισμός (όταν αναφερόμαστε ως οικονομικό σύστημα) δεν μπορεί να αναχθεί στον κομμουνισμό.
9. Είναι αδικαιολόγητη και ατεκμηρίωτη η θέση ότι ο Χάγιεκ ανήκει σε μια σχολή ενός χομπσιανού ρεύματος «ιδιοκτησιακού ατομισμού». Ο ίδιος αναφέρεται ρητά σε απόσταση από τον ατομισμό του Χομπς και προκρίνει τις εθελοντικές συλλογικότητες απέναντι στην κρατική επιβολή. Μια προσεκτική ανάγνωση θα απέδιδε τον όρο «αγορά» στον Χάγιεκ, σε πολλά κείμενα, να βρίσκεται εγγύτερα με αυτό που σήμερα ονομάζουμε «δημόσιο χώρο»: Ο αρχαϊκός ατομισμός που περιέγραψε ο Thomas Hobbes είναι ένας μύθος. Ο άγριος δεν είναι αλληλέγγυος είναι μονήρης αλλά το ένστικτο του είναι ομαδικό. Δεν υπήρξε ποτέ κανένας πόλεμος ενός εναντίον όλων. (The Fatal Conceit, p. 12). Περισσότερα εδώ.

10. Στοιχεία εδώ:
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82_1944_(%CE%92%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AE_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%8D)

http://archive.enet.gr/online/online_obj?pid=107&tp=T&id=77170188

http://archive.enet.gr/online/online_obj?pid=107&tp=T&id=10845644

11. Ενδεικτικά: «Το παράδοξο είναι ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι αρκετά ισχυρός για να σώσει τις πυρηνικές αξίες του από την φονταμενταλιστική επέλαση. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορεί να σταθεί μόνος του: κάτι λείπει από το φιλελεύθερο οικοδόμημα. Ο φιλελευθερισμός στην έννοιά του είναι «παρασιτικός», καθώς βασίζεται σε ένα προϋποτιθέμενο δίκτυο κοινωνικών αξιών, το οποίο υποσκάπτει την ανάπτυξη του. Ο φονταμενταλισμός είναι μια αντίδραση –προφανώς λανθασμένη και μυστικιστική- απέναντι σε μια εγγενή ροπή του φιλελευθερισμού, και γι’ αυτό ο φονταμενταλισμός αναπαράγεται από τον φιλελευθερισμό. Αφημένος μόνος του, ο φιλελευθερισμός θα υποσκάψει την υπόσταση του και η μόνη δύναμη που μπορεί να τον διασώσει είναι η ανανεωμένη αριστερά ή, για να το διατυπώσουμε με όρους του 1968, για να επιβιώσει ο φιλελευθερισμός θα αναζητήσει την αδελφική βοήθεια από τη ριζοσπαστική αριστερά». (S. Zizek, First as Tragedy then as Farce, p. 76-77)

12. Έχει ενδιαφέρον ότι από την εγχώρια ιδεοκίνηση απουσιάζουν υβριδικά ρεύματα, που εκπροσωπούν διεθνώς ο Rodering Long (αμερικάνος Libertarian με οξύ αντικορπορατικό λόγο), ο Kevin Carson, μια μορφή της σύγχρονης αμερικανικής αριστεράς (mutualism) ή, στην Γαλλία, το προυντονικής έμπνευσης ρεύμα Gauche Liberale. Συνδέσεις

http://praxeology.net/
http://en.wikipedia.org/wiki/Kevin_Carson
http://www.gaucheliberale.org/

Σχετική βιβλιογραφία

Theodor Burczak, Socialism after Hayek, 2006

Στο βιβλίο αυτό ο συνεργάτης του γνωστού Μαρξιστή Rick Wolff πραγματεύεται το θέμα ενός σοσιαλισμού της αγοράς, με απ’ ευθείας αναφορές στους Hayek και Wolff.

Erick Aarons, Hayek versus Marx, 2009.

Ο θαλερός και μακροβιότερος γραμματέας του Κομμουνιστικού κόμματος Αυστραλίας Erick Aarons (γεν. 1919) επιχειρεί μια ενδιαφέρουσα αντίστιξη και ταυτόχρονη κριτική στους Μαρξ και Χάγιεκ.

Chris Sciabarra, Marx, Hayek and Utopia, 1995

O C. Sciabarra είναι σταθερός μελετητής των σχέσεων, αποστάσεων και συναφειών των Μαρξ και Χάγιεκ. Στο βιβλίο αυτό αναδεικνύει την κοινή τους στάση απέναντι στα ουτοπικά πολιτικά προγράμματα.

Kevin Carson, Studies in Mutualistic Economy, 2007

Ενδιαφέρουσα διερεύνηση και σύνδεση της θεωρίας της αξίας του Μαρξ με τον αναρχικό ατομισμό και τους μηχανισμούς της αγοράς.

Σχετικά κείμενα στο Red Notebook:

Φιλελευθερισμός ή δημοκρατία;, του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Φιλελευθερισμός και αντιφιλελευθερισμός, του Νικόλα Σεβαστάκη

Η πολιτική της μόχλευσης: ο μεγάλος νικητής

Μια από τις εύστοχες κριτικές που διατυπώνονται για τον σύγχρονο κόσμο , είναι ότι φυσικοποιεί την έννοια του κινδύνου και του ρίσκου, έτσι ώστε αυτή να εισβάλει ως παράμετρος σε θεμελιώδη δημόσια αγαθά.πχ θεωρείται φυσικό η παιδεία η υγεία να σχετίζονται με την αγορά τις διακυμάνσεις της , τις αστοχίες και αρρυθμίες της. Με την έννοια αυτή τα ελάχιστα δημόσια αγαθά τίθενται σε κίνδυνο, υπόκεινται σε ταξικούς συσχετισμούς και τελικά κατανέμονται άνισα προς τους αδύνατους.


Ωστόσο δίπλα στον κίνδυνο και το ρίσκο ο σύγχρονος κόσμος διέπεται από μια άλλη αρχή: αυτήν της μόχλευσης.

Με την μόχλευση οι αξίες της χρηματικο-οικονομικής σφαίρας αναπλάθονται διογκώνονται και δημιουργούν κέρδη χωρίς ουσιαστικά να αντιστοιχούν σε αύξηση του πλούτου. Θέλω να υποστηρίξω πως αν η κριτική για την φυσικοποίηση του ρίσκου είναι ορθή τότε αντιστοίχως πρέπει να δούμε και την ιδεολογική επικυριαρχία της μόχλευσης. Η μόχλευση λοιπόν δεν είναι οικονομική πρακτική είναι τρόπος πολιτικής .Είναι η πολιτική που αναζητά την παραγωγή του νέου στίγματος , του momentum όχι ως ρήξη, σαφές πριν μετά, ως έκρηξη από ένα πυκνό χρόνο αλλά ως συνεχές  business as usual
`Η πολιτική της μόχλευσης είναι αυτή στην οποία συναίνεσε το αριστερό- δεξιό πολιτικό σύμπαν, με την παραλυτική αμηχανία κατά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος του ΓΑΠ.

Αυτή η πρωτοβουλία έβαλε κάτι ριζικό, καινοτόμο στην ελληνική και ευρωπαϊκή ατζέντα.

Η απόρριψη της δεν ήταν απόρριψη του ελληνικού μελοδράματος αλλά η απόρριψη κάθε πολιτικής τομής στην πορεία του Ευρωπαϊκού γίγνεσθαι.

Και ω! του θαύματος η αριστερά συναίνεσε δια της παραλυτικής απουσίας το διήμερο Δευτέρα Τρίτη απολύτως. Ταυτόχρονα συνέβαλε στην κατανόηση της απόρριψης ως πολιτικής ήττας του ΓΑΠ, ενώ αυτή είναι η θεμελιακή ήττα κάθε πολιτικής ευρωπαϊκής ριζικής αλλαγής.

Ο ταπεινωμένος ΓΑΠ ήταν η ταπεινωμένη προοπτική ριζικών αλλαγών. Η φάτσα του πελιδνού ΓΑΠ είναι η φάτσα και του επόμενου που θα αμφισβητήσει το status.

Με κυρίαρχη αυτήν την εικόνα , την εντύπωση της ακινησίας, είναι κωμωδία να πιστεύει κανείς πως οποιαδήποτε πολιτική ριζικής αμφισβήτησης έχει πιθανότητα επιτυχίας.

Μετά από αυτή την θεμελιώδη ιδεολογική επιτυχία της πολιτικής της μόχλευσης, η σημερινή εξέλιξη είναι δευτερεύουσα, Γιατί οι εκλογές θα γίνουν με κυρίαρχη την εικόνα του ταπεινωμένου ΓΑΠ, με κυρίαρχη την εικόνα της ταπεινωμένης αμφισβήτησης.

Μάλλον με λύπη είδα σοβαρούς αναλυτές της αριστεράς να μην έχουν καταλάβει το ζήτημα του δημοψηφίσματος. Δεν είδαν ότι η πιθανή άνευ όρων έγκαιρη υποστήριξη του ΓΑΠ δεν θα δημιουργούσε ένα δίλλημα ναι όχι αλλά ένα δυναμικό πλαίσιο : ναι όχι στο δημοψήφισμα ναι όχι στο επίδικο του δημοψηφίσματος.

Συμπέρασμα: με καθολική την επιτυχία της πολιτικής της μόχλευσης, το σκηνικό θα μείνει ίδιο και απαράλλαχτο μετά την δικομματική - ψευδοοικουμενική . Οι κυρίαρχες πολιτικές θα παραμείνουν, οι μικρές και μεγάλες συντεχνίες θα ανασυνταχθούν η κινηματική αριστερά θα εξαντληθεί στην παραγωγή γιγαντιαίων τηλεθεαμάτων με οδομαχίες ευνουχισμένη από την βαθύτερη συναίνεση στην ιδεολογία της μόχλευσης.

Εικόνα Cy Twombly

Πολιτική Θεολογία και Αριστερά

Ένα καινούργιο ιστολόγιο θα σωρεύσει όσες αναρτήσεις  αναφέρονται στις σχέσεις Πολιτικής Θεολογίας και Αριστεράς, και όσες είναι πολύ ειδικές  για το θέμα και δεν εντάσσονται στο LLS.

Ήδη υπάρχουν δύο πρώτες αναρτήσεις

Εδώ σύνδεση με το "Πολιτική Θεολογία και Αριστερά"

Εικόνα από το : "actuphoto.com"

Γιατί το δημοψήφισμα βλάπτει τους πάντες; Για όλα υπάρχουν εύλογες εξηγήσεις.

Δημοψήφισμα Τώρα!

Για κάποιους η πολιτική διαμάχη είναι γινάτι. Μια διαμάχη προσβολών.


Ο εξευτελισμός ΓΑΠ χθες το βράδυ δεν είναι παρά ο εξευτελισμός της οποιαδήποτε πολιτικής επαναδιαπραγμάτευσης όλων των συμφωνιών που έχουν υπογραφεί από το πρώτο μνημόνιο.

Ο ΓΑΠ δεν έκανε παρά μια κλασική κίνηση οικειοποίησης της πολιτικής ατζέντας των αντιπάλων του. Σύσσωμη η αντιπολίτευση κινήθηκε στην βάση μιας άρρητης προϋπόθεσης: «η επαναδιαπραγμάτευση είναι δυνατή». Χθες το βράδυ το χαρτί αυτό κάηκε.

Η μοναδική περίπτωση να επανατοποθετηθεί η δυνατότητα αυτή , η ουσιαστική επαναδιαπραγμάτευση είναι να γίνει το δημοψήφισμα. Το δημοψήφισμα δεν είναι του ΓΑΠ είναι μια πολιτική δυνατότητα που ανοίγει τον δρόμο σε αναδιαπραγματεύσεις.

Επειδή όμως η Ευρωπαϊκή συναίνεση είναι καθολική και η υποκρισία εθνικό σπορ, το σκηνικό που θα στηθεί είναι απλό:

Το δημοψήφισμα θα θεωρηθεί ως ήττα του ΓΑΠ, για να ονομαστεί η αναβολή του « επιτυχία»

Ο αταξινόμητος τυφλός αριστεροδεξιός συντηρητικός «αντιμνημονιασμός» θα ακυρώσει μια αυθεντική πολιτική δράση που είναι γνήσια γιατί είναι αφόρητα οξεία και διλληματική. Μόνο ένα δημοψήφισμα ανοίγει την πόρτα μιας αναδιαπραγμάτευσης αν εννοούμε αυτά που λέμε

Ναι ή Όχι στο Ευρώ : That’s the question

Στην χειρότερη περίπτωση να στηθούν διπλές κάλπες : Εκλογές και Δημοψήφισμα μαζί

Η αναβολή του δημοψηφίσματος είναι η παραμονή της πολιτικής και της κοινωνίας στην ατονική μακρόσυρτη καθολική μίζερη συναίνεση , την οποία όλοι απολαμβάνουν υποδυόμενοι αριστερούς και δεξιούς ρόλους βουτηγμένοι στην υποκρισία.

Ένα αποκαλυπτικό "δημοψήφισμα"

Καλά τώρα, ανακαλύψαμε ότι το δημοψήφισμα είναι τυχοδιωκτισμός.


Υποκρισίες.

Η πολιτική ως κυριαρχία είναι στην ουσία της είναι αφοπλιστικά διλληματική.: Φίλος – Εχθρός, Ναι- Όχι.

Ο Γαπ είναι επικίνδυνος γιατί είναι ο αντιπροσωπευτικός τύπος του μέσου όρου της πολιτικής ζωής. Δεν είναι επικίνδυνος γιατί άσκησε το προνόμιο του πρωθυπουργού, δηλαδή να θέτει αυτός το δίλλημα. Είναι ο εκπρόσωπος μας σε ικανότητα, σύλληψη, ευθύνη . Είναι ο πρωθυπουργός που μας αξίζει.

Το δημοψήφισμα μπορεί , κατά λάθος, να αποβεί λυτρωτικό για όλους.

Σήμερα όλοι είδαμε τα όρια της μονομερούς πολιτικής για την οποία υπερθεμάτιζαν όλοι. Να φύγουμε, να εκβιάσουμε. Το κάνει το δημοψήφισμα καλύτερα από τον καθένα.

Η φαντασίωση της «σκληρής διαπραγμάτευσης» τελείωσε σήμερα καθώς οι υποστηρικτές της είδαν έντρομοι τα spreads να ανεβαίνουν τις τράπεζες να αγγομαχούν.

Το δημοψήφισμα είναι λυτρωτικό γιατί αποκαλύπτει την γιγαντιαία μπλόφα της ελληνικής κοινωνίας. Θέλουμε Ευρώπη ακριβώς για να γογγύζουμε για την Ευρώπη. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει ο «πατερούλης» στον οποίο θα απευθυνθεί το παράπονο.

Ο αντιπρόσωπος μας ,ο ΓΑΠ, γονατίζοντας ο ίδιος από το βάρος της ευθύνης , κατέβηκε στο επίπεδο που τον ήθελαν όλοι: στην διαχείριση της συντεχνίας του. Και τώρα που κατέβηκε όλοι τρομοκρατήθηκαν.

Ούτε ένας δεν σήκωσε ευθέως το γάντι του δημοψηφίσματος για ένα θαρραλέο όχι. Κανένας δεν φαντάστηκε το λαό χαρούμενο με ένα Όχι.

Ο ανίκανος Γαπ έκανε την απόλυτη κίνηση «υψηλής πολιτικής» για να αποκαλύψει την ένδεια του και την έρημο αντιπροτάσεων και πολιτικών.

Ακρότητας Εγκώμιο.Φανατισμού Απόρριψη

Δεν έχουμε παρά να ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία ακόμα και την πρόσφατη, για να ανακαλύψουμε πως είμαστε μια κοινωνία έντασης, πολλών δονήσεων. Σε περιόδους εντάσεων ρήξεων και εκρήξεων έχουν σημειωθεί παράλληλα οικονομικά και πολιτιστικά επιτεύγματα. Είναι μύθος ότι η  ευημερία επιτυγχάνεται σε ένα νοσοκομειακό περιβάλλον κοινωνικής αποστείρωσης από τα μικρόβια της πόλωσης. Η κοινωνική εγρήγορση σε υψηλούς τόνους είναι συστατικό της κοινωνίας μας. Η ακρότητα είναι μια μορφή μιας κοινωνικής και ιδεολογικής καινοτομίας. Η ακρότητα δεν με φοβίζει

Ο φανατισμός, η ιδεολοψία ο ναρκισσισμός της ακρότητας ,είναι αυτό που στομώνει την κοινωνία. Είναι το ακραίο ως freak show, η κραυγή  που εκφέρεται ως ηχητικό μοντάζ όπως στις ταινίες θρίλερ ή τις πορνοταινίες.

Το ακραίο είναι καινοτόμο, ριψοκίνδυνο , επιχειρηματικό , δροσερό και ευήλιο.

Το φανατικό είναι καρκινικό, εσωστρεφές , επαναλαμβανόμενο , πνιγηρό.

Το ακραίο εμπλουτίζει την σωφροσύνη και την κινητοποιεί για να μη γίνει λήθαργος του φόβου και της παραίτησης. Το ακραίο διαστέλλει την ευθύνη του σώφρωνα.

Το φανατικό παραλύει την εχεφροσύνη και την παγώνει. Το φανατικό περιορίζει την ευθύνη του εχέφρωνα.

Στην συγκυρία αυτή είμαι με τους ακραίους και τους σώφρωνες που τους ακούνε. Αλλά μάλλον περισσεύουν οι φανατικοί και οι «εχέφρωνες  περιορισμένης ευθύνης»

Ίστότοπος εικόνας:

http://www.softpicks.net/software/Desktop/Screen-Savers-Art/Edgar-Degas-Painting-Screensaver-48115.htm

Τα θαύματα είναι δυνατά και οι νεκροί ανασταίνονται

Το θέμα της «ανάστασης των νεκρών» έχει σχεδόν εξαφανιστεί από την τρέχουσα θρησκευτική άσκηση. Η εξαφάνιση αυτή είναι  πιθανόν σύγχρονη και συμπληρωματική  με την κατάφαση του κοσμικού χαρακτήρα του κόσμου και με την αστική σύλληψη του κόσμου. Αν το συσχετίζαμε με την τρέχουσα ιστορία των ιδεών , μάλλον θα μπορούσαμε εύλογα να υποστηρίξουμε  , μαζί με τον Oscar Cullmann , ότι η εξαφάνιση της ιδέας της «ανάστασης των νεκρών» συνδέεται με την επανεμφάνιση στην Δύση μιας «Ελληνικής»  αθανασίας της ψυχής.76

Δεν χρειάζεται να υπογραμμίσω πόσο σημαντική είναι η επιστροφή στην έννοια της «ανάστασης των νεκρών» κυρίως όσον αφορά τις ηθικές και πολιτικές συνέπειες του Χριστιανισμού. 76

Μέσω της αντίθεσης της υλιστικής με την ιδεαλιστικής ιδεολογίας, ο Χριστιανισμός έχει χάσει την επαναστατική του ορμή στο βαθμό που ξέχασε την εσχατολογία και τον υλισμό των αρχών του. Βέβαια είμαστε υπέρ μιας εκκοσμίκευσης της Χριστιανικής Θεολογίας ( από την δημιουργία μέχρι την λύτρωση και την ανάσταση) αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δεν χάνουμε μέσω μιας ψευδουλιστικής μετατροπής , την πρακτικό, το ηθικό  και το παθιασμένο περιεχόμενο της θρησκευτικής αλήθειας.77

Antoni Negri “The Labor of Job” 2002

Σε αντίθεση με τον κοινό τόπο ενός απλοϊκού μηχανιστικού υλισμού  η πιο σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία της αριστεράς θεολογεί. Δεν έχει κανείς παρά να δει την παράγραφο από  την ομιλίας του SZ στην «υπό κατάληψη» Wall Street:Αλλά όταν οι συντηρητικοί φονταμενταλιστές μας λένε πως η Αμερική είναι ένα χριστιανικό έθνος, θυμηθείτε τι είναι ο χριστιανισμός: το Άγιο Πνεύμα, η ελευθέρη κοινότητα των ισότιμων πιστών, των ενωμένων από την αγάπη.Εμείς είμαστε το Άγιο Πνεύμα, κι αυτοί στη Wall Street είναι άπιστοι ειδωλολάτρες.

Η  αριστερά  στην επαναστατική της  εκδοχή δεν είναι μηχανιστικά, υδραυλικά ορθολογική. Δεν είναι    απλά το «τυχαίο» , το άγνωστο , ο υλισμός του «αστάθμητου»  που απασχολούν τη σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία αλλά αυτό το πέραν του μαθηματικού λογισμού το «γεγονός»  το οποίο απασχολεί πχ τους Badiou,Negri,Zizek . Είναι μόνο οι συνήθεις κονφορμισμοί και ρουτίνες που αποσιωπούν τον βαθύ θεολογικό  (ούτε  μεταφυσικό ούτε ανορθολογικό) χαρακτήρα μιας σειράς σύγχρονων αριστερών κειμένων της συγκυρίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι δεν υπάρχει μόνο η κατάρρευση μιας κυβερνητικής πολιτικής , αλλά και η αδυναμία συγκρότησης μιας θετικής αντιπρότασης. Η διαμαρτυρία είναι θηριώδης αλλά είναι ένα άθροισμα από παράπονα και γογγυσμούς για το χαμένο παρελθόν. Με όρους μαθηματικών έχουμε το αλγεβρικό αυτό άθροισμα παραπόνων αλλά όχι  ένα δυναμικό μαθηματικό σύνολο μιας αυθεντικής αντιπρότασης . Η δε ιλαροτραγωδία της τελευταίας διαδήλωσης είναι ενδεικτική: Το πολιτικό επίδικο μετετράπη σε  υπόθεση ομάδων κρούσης, κατοχής χώρου, χωροταξίας και ευταξίας. Μάλιστα η εκ των υστέρων μαζική ανάλυση της τοπολογίας των συγκρούσεων ανέδειξε ένα απολαυστικό ηδονισμό των σχολιαστών για το έδαφος. Ποιος πάτησε ,ποιο έδαφος, ποιας κατοχής. Ο Ντελεζιανός παρανοικός φασίστας του «εδάφους» επανήλθε στο προσκήνιο και εξουδετέρωσε στην σιωπή του το «σχιζοφρενή επαναστάτη».

Ειλικρινά στην σημερινή συγκυρία δεν μπορώ να δω με όρους μιας απλής ορθολογικής συλλογιστικής τι μπορεί να ακολουθήσει. Οι «ορθολογικές» απόψεις έχουν αυτοακυρωθεί μέσω της πολλαπλότητας τους. Τεχνικά και κατά τεκμήριο ουδέτερα οικονομικά στοιχεία μεταμορφώνονται κατά το δοκούν σε λογικοφανή συμπεράσματα για κάθε γούστο. Όποιος έχει μια βούληση, πανεύκολα την παρουσιάζει ως λογικό συμπέρασμα μιας μελέτης.

Παρά ταύτα πίσω και κάτω από αυτή την αφοπλιστική μερικότητα των αιτημάτων ,   την προφανή ανάδειξη των μικροεγωισμών έναντι του καθολικού (αρκεί να σκεφτείς πως όλοι αναζητούν «εξαιρέσεις») δεν μπορεί παρά να υπάρχει μια θετικότητα μια δύναμη επανατοποθέτησης μια ροπή υπέρβασης και ανασκευής. Δεν υπάρχει ούτε ένα τεκμήριο που να στοιχειοθετεί μια τέτοια αισιοδοξία, παρά η πολιτική θεολογία της αριστεράς.

Τα θαύματα είναι δυνατά και οι νεκροί ανασταίνονται.

Πηγή εικόνας : greekstatemuseum.com

LLS: Αριστερά και Πολιτική Θεολογία