Καινοτομία,αγορά,δημόσιος χώρος.

Στο χώρο της επιχειρησιακής έρευνας υπάρχει μια πολύ γόνιμη ακαδημαική έρευνα, η οποία λειτουργεί χωρίς στεγανά .Ιδέες προερχόμενες από την ιστορία της τέχνης, την φιλοσοφία, την πολιτική , ενσωματώνονται σε πολύ ερεθιστικές συναντήσεις. πχ Ο Deleuze εδώ και καιρό απασχολεί περισσότερο την επιχειρησιακή έρευνα παρά τους αναγνώστες του Αντι-Οιδίποδα.



Ο Homo Sapiens παρουσίασε ένα κείμενο που αν και μικρό ,προέρχεται από αυτήν την τρέχουσα ροή.


Τώρα να μεταφέρεις στην Ελληνική δημοσιότητα ,κείμενα για την καινοτομία και τις πολιτικές αντιστοιχίες και ισομορφισμούς που αναδύονται ,είναι μάλλον ανεδαφικό. Δεν έχουμε βιομηχανική παράδοση, δεν είμαστε κοινωνία θεσμισμένης καινοτομίας, και ο καθένας εκ του ασφαλούς λέει ότι θέλει κινούμενος σε εννοιολογικές πολώσεις του 19 αιώνα.


Ταυτόχρονα ένας αμερικάνος χρησιμοποιεί έννοιες πολύ διαφορετικά από ότι εμείς προσλαμβάνουμε. Έτσι περισσότερο παραφράσαμε το άρθρο που ο HS παρουσίασε, με την προσδοκία όχι να το πάρουμε «τοις μετρητοίς» αλλά ως ενδεικτικό των ανοικτών προβληματισμών που αναδεικνύονται. LLS



Οι συγγραφείς βρίσκουν γρήγορα κάποια προβλεψιμότητα σε πολλές από τις ερωτήσεις που συναντούν σε παρουσιάσεις των βιβλίων τους . Αλλά πριν από λίγες εβδομάδες, κατά τη δεύτερη στάση της περιοδείας για το νέο βιβλίο μου, βρήκα τον εαυτό μου σε συνέντευξη μπροστά σε ένα ακροατήριο Σιάτλ σε ένα εναρκτήριο ερώτημα το οποίο ποτέ δεν είχε τεθεί πριν : "Μήπως είσαι κομμουνιστής";


Η ερώτηση προοριζόταν ως αστείο, αλλά όπως και τα καλύτερα ανέκδοτα, τελικά πυροδότησε μια σημαντική και δυσάρεστη αλήθεια. Είχαν μόλις περάσει τέσσερα χρόνια από τότε δημοσίευσα ένα βιβλίο για την καινοτόμο δύναμη των ανοικτών συστημάτων που λειτουργούν εκτός της ή παράλληλα με τις παραδοσιακές περιβάλλον της αγοράς: το ερασιτεχνικές επιστήμονες μιας κλασσικής διαφωτιστικής παράδοσης , τα ερευνητικά εργαστήρια του πανεπιστημίου, τις πλατφόρμες ανοιχτού κώδικα λογισμικού.

Στην έρευνά μου, ανέλυσα 300 από τους πλέον σημαίνοντες καινοτομίες στον τομέα της επιστήμης, του εμπορίου και της τεχνολογίας - από την ανακάλυψη του βιομηχανικού κενού αέρα έως το σωλήνα κενού στην ηλεκτρική σκούπα - και ταξινόμησα τους πρωτοπόρους κάθε σημαντικής ανακάλυψης σε ένα από τέσσερα τεταρτημόρια της ανάλυσης μου

Πρώτον, υπάρχει ο κλασικός επιχειρηματίας, ο οποίος από την προστασία των καινοτομιών προσπαθεί να επωφεληθεί οικονομικά.

Δεύτερο ο ιδεαλιστής ερασιτέχνης , ο οποίος διερευνά και εφευρίσκει για την αγάπη του.

Τρίτο, υπάρχουν οι ιδιωτικές εταιρείες που συνεργάζονται σε ιδέες, ενώ ταυτόχρονα ανταγωνίζονται μεταξύ τους.

Και έπειτα υπάρχει αυτό που αποκαλώ «τέταρτο τεταρτημόριο": ο χώρος της συνεργασίας, της μη ατομικής της κοινόχρηστης καινοτομίας, η οποία αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια από το Διαδίκτυο και το Web, δηλαδή οι πρωτοποριακές καινοτομίες οι οποίες τελικά δεν ανήκουν σε κανέναν.

Η κοινή πεποίθηση, βέβαια, είναι ότι οι δυνάμεις της αγοράς τονώνουν τις καινοτομίες , καθώς επιχειρήσεις κινούνται προς νέες ιδέες από την προσδοκία του κέρδους. Και όμως ακόμη και στο αποκορύφωμα των βιομηχανικού και καταναλωτικού καπιταλισμού κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων, το τέταρτο τεταρτημόριο αποδεικνύεται ότι έχουν δημιουργήσει περισσότερες δραστικές καινοτόμες ιδέες από όσες τελικά αναδύονται στο ανταγωνιστικό πεδίο της αγοράς. Μπαταρίες, διπλοεστιακά συστήματα, κοιτίδες νεογνών , τα χάπια ελέγχου των γεννήσεων - όλα προέρχονταν είτε από ερασιτεχνικά εργαστήρια ή από ακαδημαϊκό περιβάλλον.

Σήμερα πανταχού παρούσες τεχνολογίες όπως το GPS δημιουργήθηκαν από δημόσιους οργανισμούς για μια αρχική στρατιωτική χρήση . Και τα περισσότερα δομικά λειτουργικά στοιχεία που καθιστούν εφαρμόσιμη την τεχνολογία GPS –πχ δορυφόροι, ή τα ατομικά ρολόγια που επιτρέπουν τον συντονισμό τους με τόση ακρίβεια - διαμορφώθηκαν για πρώτη φορά σε περιβάλλοντα εκτός αγοράς.

Ο καινοτομικός χώρος του τετάρτου τεταρτημορίου, όμως, δεν είναι συναρθρωμένος σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος σε σύγκρουση με τις αγορές. Όπως και στην περίπτωση του GPS, αυτό το τέταρτο τεταρτημόριο δημιουργεί νέες πλατφόρμες, οι οποίες υποστηρίζουν στη συνέχεια εμπορικές επιχειρήσεις.

Στην επόμενη δεκαετία, θα είναι πολύ πιθανό να δούμε ένα κύμα των ιατρικών καινοτομιών για εμπορική χρήση με βάση τις έρευνες στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Αλλά αυτό στηρίζεται σε μια επιστημονική πλατφόρμα – την χαρτογράφηση του DNA – η οποία σχεδόν εξ ολοκλήρου αναπτύχθηκε από μια αποκεντρωμένη ομάδα των ακαδημαϊκών επιστημόνων που εργάζονται εκτός του εμπορικού τομέα στη δεκαετία του 1960 και του '70.

Το Διαδίκτυο είναι το απόλυτο παράδειγμα για το πώς η καινοτομία του τέταρτου τεταρτημόριου στηρίζει ουσιαστικά τις εξελίξεις της αγοράς: μια πλατφόρμα που χτίστηκε από μια χαλαρά συνδεδεμένη ομάδα του δημόσιου τομέα και οραματιστές πανεπιστημιακούς και έχει καταστεί μία από τις πιο ισχυρές κινητήριες δυνάμεις της δημιουργίας πλούτου στη σύγχρονη εποχή.

Γιατί το τέταρτο τεταρτημόριο ήταν τόσο καινοτόμο, παρά την έλλειψη των παραδοσιακών οικονομικών απολαβών;

Η απάντηση, πιστεύω, έχει να κάνει με την αυξημένη συνδεσιμότητα που προέρχεται από αυτά τα ανοιχτά περιβάλλοντα. Οι ιδέες είναι ελεύθερες να ρέουν από το μυαλό στο μυαλό, και να βελτιώσουν και να τροποποιηθούν χωρίς περίπλοκες διαπραγματεύσεις ανάπτυξη των επιχειρήσεων ή δικαιώματα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Τα κίνητρα για την καινοτομία είναι χαμηλότερα, αλλά έτσι είναι τα εμπόδια.


Το πρόβλημα με το τέταρτο τεταρτημόριο είναι ότι δεν ταιριάζει τέλεια στην συμβατική ταξινόμηση ,πολιτικής προέλευσης, αριστερά / δεξιά . Γι 'αυτό και κάποιος στο Σιάτλ ζήτησε να πληροφορηθεί εάν είχα ποτέ Κομμουνιστικές τάσεις. Επειδή αυτά τα ανοιχτά συστήματα λειτουργούν εκτός των συμβατικών κινήτρων του καπιταλισμού, αυτομάτως ,αντανακλαστικά αναγνωρίζονται από την πλευρά της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας. Κι όμως είναι τόσο μακριά από τις κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες τις οποίες οι Μαρξ Ένγκελς ενέπνευσαν ως αντίδοτο στο καπιταλιστικό "η απληστία είναι καλή»

Όταν προκρίνουμε το τέταρτο τεταρτημόριο της καινοτομίας, δεν είμαστε υπέρ μιας ιεραρχικής κεντρικής οικονομίας. Ο Στάλιν θα είχε περιφρονήσει την Wikipedia.

Οι ιδέες μου για το τέταρτο τεταρτημόριο είναι οι ίδιοι το προϊόν της ανοιχτής συνεργασίας, με βάση τις ιδέες που παράγονται από τους φιλοσόφους όπως ο Lawrence Lessig, Yochai Benkler, Jonathan Zittrain, Λίζα Gansky, Tim O'Reilly, Clay Shirky, Cory Doctorow και πολλοί άλλοι. Μπορώ να πω με κάποια βεβαιότητα ότι δεν είναι ένας από αυτούς τους ανθρώπους είναι ένας οπαδός μιας κομμουνιστικής δεσποτείας.

Αλλά, όταν προσπαθείτε να χρησιμοποιήσετε το πρότυπο τρόπο κατηγοριοποίησης αν είμαστε υπέρ των απρόσκοπτων αγορών, ή της κρατικής παρέμβασης τότε η απάντηση γίνεται ξαφνικά πολύ δύσκολη.

Όλοι ενδιαφερόμαστε για τα υλικές αξίες που προκύπτουν εκτός των παραδοσιακών οικονομιών της αγοράς και των δομών ιδιοκτησίας. Αλλά και πολλοί από εμάς έχουμε δημιουργήσει κερδοσκοπικές εταιρείες. Και βέβαια δεν προκρίνουμε την φιλάνθρωπος παντοδύναμη σοφία του Μεγάλου Κράτους.


Σκεφτείτε μια πρόσφατη καινοτομία το «Kickstarter», η οποία ενσωματώνει πολλές από αυτές τις σύνθετες αξίες. Το Kickstarter είναι ένα site που επιτρέπει στα άτομα να χρηματοδοτήσουν δημιουργικά έργα, όπως ταινίες, έργα τέχνης, λευκώματα και ούτω καθεξής. Οι δωρητές μπορούν να παίρνουν ειδικά δώρα σε αντάλλαγμα για τις συνεισφορές τους –πχ υπογεγραμμένα αντίγραφα του τελικού CD ή μια πρόσκληση για το άνοιγμα μιας έκθεσης - αλλά εκείνες που δεν διαθέτουν τις δημιουργίες τους βοηθήσει να υποστηρίξει. Σε μόλις δύο χρόνια ύπαρξης, Kickstarter έχει συγκεντρώσει περισσότερα από 20 εκατομμύρια δολάρια!! για τις χιλιάδες των έργων, λαμβάνοντας ένα μικρή αντιπαροχή σε κάθε συναλλαγή.

Η οικονομική ισοτιμία που η πλατφόρμα « Kickstarter» επιτρέπει μεταξύ των χορηγών και των δημιουργών έργων είναι εκτός των παραδοσιακών λογικών των αγορών. Οι άνθρωποι «επενδύουν» σε άλλους όχι για την υπόσχεση της οικονομικής επιβράβευσης, αλλά για τις κοινωνικές ανταμοιβές της υποστήριξης ενός σημαντικού έργου. Οι καλλιτέχνες, από την άλλη πλευρά, βασίζονται σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υποστήριξης, σε μη κυβερνητικές επιχορηγήσεις. Και κατά κάποιο τρόπο, ως πρότυπο μοντέλο συνεργασίας, βρίσκεται το Kickstarter η, μια μη κερδοσκοπική εταιρεία που μπορεί να δίνει μια απόδοση για τους δικούς τους επενδυτές και τους ιδρυτές της.

Έτσι, δεν, δεν είμαι υπέρ μιας κομμουνιστικής δεσποτείας.

Αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε μια λέξη που δικαιώνει όσους από εμάς πιστεύουν στην παραγωγική δύναμη της του τέταρτου τεταρτημόριου. Η ελπίδα μου είναι ότι η θολότητα είναι μόνο προσωρινή, ότι απλώς βιώνουμε το παράξενο αποπροσανατολισμό που βρίσκει κανείς όταν οι νέες κοινωνικές και οικονομικές αξίες διαμορφώνονται.

Η επιλογή δεν πρέπει να είναι μεταξύ αποκεντρωμένων αγορών και κρατικού ελέγχου . Κατά τη διάρκεια αυτών των τελευταίων αιώνων, μεγάλο μέρος της ιστορίας της καινοτομίας έχει ζήσει σε ένα λιγότερο επίσημο χώρο μεταξύ των δύο καθεστώτων: στο σεμινάριο και στο καφενείο και στο εργαστήριο στο σπίτι του χομπίστα και του ψηφιακό ανοικτό πεδίο. Τα θαύματα της σύγχρονης ζωής δεν εμφανίστηκαν αποκλειστικά από τον ανταγωνισμό μεταξύ ιδιωτικών επιχειρήσεων. Επίσης προέκυψαν από τα ανοιχτά δίκτυα.

Άρθρο του Steven Johnson συγγραφέα του βιβλίου "Η φυσική ιστορία της Καινοτομίας».
Συνδέσεις
Homo Sapiens Blog
H πλατφόρμα KickStarter