Εθνοχαρδαβελλισμός του υπεδάφους

Η εδαφική κυριότητα κυνηγιέται από μια μοναχική φωνή. Η φωνή όμως από την γη κάνει αντίλαλο δεν απαντά. Ακόμα και όταν υπάρχουν άνθρωποι ,αυτοί διαμεσολαβούνται από την γη. Εξέρχονται από τα σπλάχνα της γης και επιλέγουν να ξαναγυρίσουν εκεί .Είναι ο λαός του υπεδάφους παρά του εδάφους. Ο ήρωας τους είναι ο ήρωας της γης: είναι μυθικός και δεν είναι ήρωας του λαού ή της ιστορίας. DG : A thousand plateaus p.340

Το συμπαγές σώμα της γης δεν είναι δίχως διακριτικά γνωρίσματα: βασανισμένο , και επικίνδυνο, μοναδικό ,καθολικό, στρέφεται στην παραγωγή, στους συντελεστές και τις συνδέσεις της παραγωγής DG: Αντί Οιδίπους σ 178
Οι σύγχρονες πολιτισμένες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από διαδικασίες αποκωδίκωσης και απεδαφοποίησης. Εκείνο όμως που, από την άλλη μεριά, απεδαφοποιούν, το επαναδαφικοποιούν , από την άλλη .Οι νέες αυτές εδαφικότητες είναι συχνά τεχνητές , υπολειμματικές, αρχαϊκές – πρόκειται για αρχαϊσμούς με λειτουργία απόλυτα επίκαιρη- είναι ο δικός μας τρόπος να «πλινθοστρώνουμε» ,να διατετραγωνίζουμε ,,να επαναφέρουμε κομμάτια από κώδικες ,να ανασταίνουμε παλιούς κώδικες, να επινοούμε ψευτοκώδικες ή γλωσσικά ιδιώματα.DG:Αντί Οιδίπους σ298

Τα ζητήματα των φυσικών πόρων και κυρίως του πετρελαίου ασκούν μια μεγάλη γοητεία σε ένα πλέγμα δημοσιότητας που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε « εθνοχαρδαβελλισμό του υπεδάφους».

Το βασικό ιδεολόγημα του ρεύματος είναι ότι υπάρχει ένας ανεκμετάλλευτος ορυκτός πλούτος ο οποίος δυνητικά θα μπορούσε να σώσει την Ελληνική Οικονομία ,και λόγω της γνωστής προδοτικής διαπλοκής των Ελληνικών Ελίτ δεν αξιοποιείται. Το ιδεολόγημα έχει τρία στοιχεία που το κάνουν ελκυστικό : μια οικονομική πρόταση με χαρακτηριστικά λύσης του επείγοντος, υποψίες προδοσίας , αλλά το κυριότερο στοιχείο το στοιχείο της γης.

Επείγον ,προδοσία ,γη

Το ιδεολόγημα είναι προνομιακό για τους πολιτικούς του εθνικοπατριωτικού λαϊκισμού, της δίδυμης της επιστημονικοφανούς συνομωσιολογίας που έχει κατακλύσει τις τηλεοράσεις. Τυπικοί εκπρόσωποι οι Χαρδαβέλλας, Βελόπουλος ,Λιακόπουλος και σια. Στον προβληματισμό προσέρχεται με αξιοπρόσεκτη υψηλή συχνότητα το ΚΚΕ ,προφανώς μέσα από την δική του ιδιότροπη οπτική, που επικεντρώνεται στα «πατριωτικά» δεδομένα του ζητήματος.

Από τα τρία στοιχεία του ιδεολογήματος , το κεντρικό σημείο είναι το έδαφος η γη η θάλασσα , δηλαδή ένα όριο το οποίο υποκρύπτει τον πλούτο. Το έδαφος , αυτό και μόνο παρθένο και αναξιοποίητο ευρίσκεται εδώ ως δωρεά, θα μας σώσει ως από μηχανής θεός, μόνο που τώρα η μηχανή θα έχει την μορφή πλατφόρμας πετρελαίου.

Αν προσπαθήσει κάποιος να κρατήσει τα άλλα στοιχεία του ιδεολογήματος ανέπαφα , δηλαδή το επείγον , την προδοσία αλλά να αποκλείσει το εδαφικό, τότε θα μπορούσε να «στήσει» πλειάδα σεναρίων τα οποία όμως δεν θα μπορούσε να λειτουργήσουν με τον ίδιο τρόπο στην δημοσιότητα. πχ γιατί να μην σκεφτούμε ότι οι εγχώριες Ελιτ, δεν συμμετέχουν σε μια συνομωσία η οποία συστηματικά καθυστερεί τις ΑΠΕ, τις σύγχρονες αγροτικές οικονομίες, την βιομηχανία πληροφορικής, την βιομηχανία του πολιτιστικού τουρισμού κλπ ; Το έδαφος λοιπόν αν απουσιάσει από το σχήμα το αποδυναμώνει, το καθιστά συνηθισμένο και λιγότερο ελκυστικό σε δαιμονολογίες.

Τελικά οι θιασώτες του ρεύματος δεν συγκροτούνται ως ρεύμα από την μέριμνα τους για την οικονομική λύση , αλλά από την γοητεία του υπεδάφους , της γης. Η γη λειτουργεί ως συνεκτικός πόλος γιατί θεραπεύει το άγχος της συγκυρίας προσγειώνοντας τον προβληματισμό σε ένα αρχαϊκό αταβιστικό επίπεδο . Είμαστε ως ‘Έλληνες περιούσιοι, αλλά αφού η οικονομική κρίση μας αποκαλύπτει την γύμνια της υποτιθέμενης διανοητικής πνευματικής υπεροχή μας, η υπεροχή μας είναι δεδομένη στο χαμηλότερο επίπεδο , σε αυτό του εδάφους αλλά οι ίδιοι μηχανισμοί μας αποκλείουν.

Το υπέδαφος μας είναι αντάξιο της αναμφισβήτητης υπεροχής μας, και με μια έννοια είναι δεν είναι δυνατόν να είναι υποδεέστερο των υπεδαφών άλλων λαών.

Στον φορμαλισμό του Αντί Οιδίποδα των Deleuze Guatarri η γη, η εδαφική κυριαρχία είναι το στοιχείο που ελκύει, τον παρανοϊκό φασιστικό πόλο στην κοινωνική καθήλωση . Η γη ,το έδαφος, δεν αποτέλεσαν μόνο τον «τόπο» που συγκρότησε το πρώτο αρχαϊκό κράτος, αλλά μέσω μιας διαδικασίας συνεχούς επιστροφής (επανεδαφοποίησης) αποτελεί αενάως ένα μόνιμο πόλο αναφοράς και επιστροφής. Παρότι ο φορμαλισμός των DG έχει πολλά προβλήματα εν τούτοις μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τους οπαδούς ακούσιους και εκούσιους του «εθνοχαρδαβελισμού του υπεδάφους».

Ας κοιτάξουμε την κοινωνική και πολιτική κατάσταση των χωρών που προτάσσουν το υπέδαφος ως κυριότερη πηγή κοινωνικού πλούτου. Δηλαδή τις κοινωνίες που στηρίζουν τον πλούτο τους σε φυσικές δωρεές του υπεδάφους , χωρίς υψηλή προστιθέμενη αξία.

Ρωσία, Σ. Αραβία ,Ιράν, Αλγερία, Ιράκ, κλπ Παντού ιδιότυποι αυταρχισμοί, απουσία οικονομικής ποικιλότητας , πολιτικά προβλήματα. Ακόμη και η αριστερόφωνη Βενεζουέλα μοιάζει να ρέπει συνεχώς προς μια πετρελαϊκή δεσποτεία με κοινωνικό πρόσωπο .Και όπως μας επισήμανε ο Ζίζεκ (1) αυτό δεν την απαλλάσσει από τον ρόλο της στον διεθνή καταμερισμό ροών ως ενός ραντιέρη φυσικού πλούτου που εισπράττει ένα διεθνές ενοίκιο. Ακόμα θα μπορούσε κάποιος να σημειώσει την ροπή όλων των νέων πετρελαιοπαραγωγών χωρών της Αφρικής προς αυταρχικές καινοφανείς καταστάσεις. Τέλος παραβλέπεται συνήθως ότι η τεχνολογία του υπεδάφους είναι πλέον τόσο περίπλοκη, οι επενδύσεις τόσο μεγάλες και μπροστά στον κίνδυνο κάποια χώρα (των πιο ρητορικά «αντιδυτικών» συμπεριλαμβανομένων) να χάσει στην παραγωγικότητα εξόρυξης, τελικά ο οικονομικός χώρος ελέγχεται από το ίδιο καρτέλ (ΈΔΩ)

Στον αντίποδα χώρες χωρίς εξάρτηση από το υπέδαφος δείχνουν να διαθέτουν οικονομική ποικιλότητα που τελικά εξασφαλίζει μεγαλύτερη ισορροπία. Οι πιο πλούσιες και κοινωνικά ισορροπημένες χώρες δεν απασχολούνται με το υπέδαφος τους.

Οι διαμαρτυρόμενοι και φιλύποπτοι υποστηρικτές της λύσης εξόδου δια του υπεδάφους , κάνουν και ένα ενδιαφέρον άλμα. Προσφέρουν μια επιλεκτική ερεθιστική σιωπή, η οποία και συμπληρώνει το ιδεολόγημα. Είναι η άρρητη θέση ότι χωρίς να αλλάξει τίποτα στην κοινωνία το υπέδαφος θα προσκομίσει ένα πλούτο, ως απόλυτο και εκ του περισσού πλεόνασμα, ένα bonus που διαχυθεί μέσω του γνωστού μηχανισμού αναδιανομής που με επιτυχία μας οδήγησε στην σημερινή «ισορροπία». Αν προσέξει κανείς τον λόγο που εκφέρεται το πετρέλαιο αυτομάτως θα σημάνει κάποια δις, τα οποία θα μεταφραστούν σε πλούτο, χωρίς ενδιάμεσες αλλαγές, διαδικασίες, ανατροπές. Κυριολεκτικά η αρχαϊκή γη ως αταβιστική μητέρα θα μας διασώσει χωρίς οδύνες, με ασφάλεια και εμπιστοσύνη.

Με τους όρους αυτούς δεν είναι λοιπόν τυχαία η απήχηση της, και το ανανεωνόμενο ενδιαφέρον .Δεν είναι μια απλή οικονομολογική πρόταση, ένα σενάριο στρατηγικής , αλλά ένα μέρος μιας ιδεολογικής συντηρητικής στροφής που διαπερνά την κοινωνία. Η σύσταση του πάνελ του Χαρδαβέλλα και οι πηγές αναπαραγωγής έχουν το σαφές στίγμα τους. Εθνολαικιστές , συνομωσιολόγοι, λειτουργοί του επιστημονικοφανούς πολιτικού κιτς, συνωθούνται στο στούντιο, αναμένοντας υπομονετικά την σειρά τους να προσφέρουν ο καθένας και μια διαφορετική εκδοχή του ίδιου μυθιστορήματος.

Θα ρώταγε κανείς μα δεν είναι επίδικο ο ορυκτός πλούτος και η διανομή του παραγόμενου πλούτου;

Προφανώς είναι αλλά έχει σημασία, αλλά το ζήτημα είναι αν ο ορυκτός πλούτος, αυτό το μέρισμα από το παγκόσμιο ενοίκιο που θα απαιτήσουμε, μπαίνοντας στο κλαμπ των παγκόσμιων ραντιέρηδων του πετρελαίου (Ζίζεκ) θα λειτουργήσει ως καταλύτης μιας οικονομικής αλλαγής, ή απλώς θα υλοποιήσει την μυθολογία μιας Ελλάδας των εμίρηδων. Αν ο ορυκτός πλούτος θα εμπλουτίσει μια κοινωνία (όπως στην Νορβηγία) ή θα μας ωθήσει στο κλαμπ των πετρελαϊκών δεσποτειών.

Αν κρίνουμε όμως από τους εισηγητές τους τρόπους σκέψης τους, τελικά ο «εθνοχαρδαβελισμός του υπεδάφους» ποντάρει περισσότερο στην δεσποτεία παρά στο πετρέλαιο.

Συνδέσεις

Τεχνολογικό Καρτελ στην εξόρυξη πετρελαίου,και συμβιβασμοί στην Βενεζουέλα.
 
(1)«Με αυστηρά Μαρξιστικά κριτήρια , η Βενεζουέλα , όπως άλλωστε και η Σαουδική Αραβία, σήμερα αναμφίβολα εκμεταλλεύεται τις άλλες χώρες: η κυριότερη πηγή πλούτου της το πετρέλαιο είναι μια φυσική πηγή πλούτου, και άρα η τιμή του είναι ένα ενοίκιο το οποίο τελικά δεν εκφράζει καμία αξία (δηλαδή να προέρχεται από εργασία). Οι πολίτες της Βενεζουέλας απολαμβάνουν μια μορφή συλλογικού ενοικίου από τις αναπτυγμένες χώρες ,ενός ενοικίου που κερδισμένου μόνο από την κατοχή ενός φυσικού πλούτου.
S.Zizek Living the end times p 241

Εικόνα :Richard Lindner "The boy with the Machine" (Αντι Οιδίποδας  σ 2 )