Η ώρα των κοινωνικών επιχειρηματι'ων

του Τάκη Μίχα1 ,2
Οι φορείς της αλλαγής σήμερα δεν πιστεύουν στην πολιτική. Πιστεύουν στην αγορά. Γι’ αυτό οι επαναστάτες του μέλλοντος στρέφονται προς την επιχειρηματική δραστηριότητα. Αν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, αν θέλεις να πολεμήσεις την φτώχεια και το AIDS αν θέλεις να στηρίξεις τους μικροπαραγωγούς καφέ σε μια χώρα του Τρίτου Κόσμου, αν θες να διασφαλίσεις πόσιμο νερό σε μια περιοχή, τότε ξέχασε την πολιτική και τους πολιτικούς. Δημιούργησε μια επιχείρηση και εντάξου στον ολοένα αυξανόμενο αριθμό των «κοινωνικών επιχειρηματιών».
Αυτό ήταν το μήνυμα της πρόσφατης συνάντησης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός. Εκεί φέτος τόσο οι παραδοσιακοί μεγαλοεπιχειρηματίες όσο και οι πολιτικοί επισκιάστηκαν από μια νέα ομάδα ανθρώπων: τους «κοινωνικούς επιχειρηματίες».
Οι φορείς της αλλαγής σήμερα δεν πιστεύουν στην πολιτική. Πιστεύουν στην αγορά. Γι’ αυτό οι επαναστάτες του μέλλοντος στρέφονται προς την επιχειρηματική δραστηριότητα
Ο κοινωνικός επιχειρηματίας βλέπει ένα πρόβλημα στον κόσμο και προσπαθεί να το λύσει φτιάχνοντας μια εταιρεία που ικανοποιεί τις ανάγκες της περιοχής. Τις περισσότερες φορές η επιχείρηση λειτουργεί στη βάση των μηχανισμών της αγοράς. Απ’ αυτή τη σκοπιά οι κοινωνικοί επιχειρηματίες δεν αρνούνται το κέρδος. Αντίθετα όλοι αναγνωρίζουν ότι προκειμένου να μπορεί η επιχείρηση να λειτουργεί και να εκτελεί το κοινωνικό έργο της θα πρέπει να είναι κερδοφόρα. Αυτό διασφαλίζει τη συνέχεια στις προσπάθειες να λυθεί το πρόβλημα μιας περιοχής ή μιας ομάδας ανθρώπων.
Η συζήτηση για το φαινόμενο των « κοινωνικών επιχειρηματιών» έχει πάρει τα τελευταία χρόνια εκρηκτικές διαστάσεις και αυτό άλλωστε εξηγεί τη σημαντική παρουσία που είχε αυτό το θέμα στην ατζέντα του Νταβός. Ο συνδυασμός της ανθρωπιστικής εργασίας με τους μηχανισμούς της αγοράς έχει καταστήσει τη φιλανθρωπία αποδοτική από οικονομικής άποψης.
Η πιο γνωστη κοινωνική επιχείρηση είναι αναμφίβολα η Τράπεζα Γκράμιν στο Μπανγκλαντές, την οποία δημιούργησε ο νομπελίστας Μοχάμεντ Γιανούς. Η τράπεζα είχε αρχικό στόχο να παρέχει μικροδάνεια σε τοπικούς μικροεπιχειρηματίες, τα οποία θα τους βοηθούσε να αυξήσουν τα εισοδήματά τους. Η προσπάθεια υπήρξε τόσο επιτυχής που σήμερα η Γκράμιν έχει 43 υποκαταστήματα σε διάφορα μέρη του κόσμου. Αυτά τα δάνεια βοήθησαν εκατομμύρια ανθρώπους να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Παράλληλα η τράπεζα είχε ικανοποιητικές αποδόσεις για τους μετόχους της.
Ενας από τα άτομα που εμπνεύστηκε από το παράδειγμα του κ. Γιούνους ήταν η Ροζάνε Ζαφίρ, μία νεαρή Πακιστανή οικονομολόγος. Εγκατέλειψε τη δουλειά της και δημιούργησε την εταιρεία Κασφ. Πρόκειται για ένα πιστωτικό ίδρυμα που σήμερα δίνει σε εκατομμύρια Πακιστανές τη δυνατότητα να βελτιώσουν την οικονομική και κοινωνική κατάστασή τους.
Πρόσφατα άνοιξε και στη Δανία η τράπεζα MYC4, που λειτουργεί στο Διαδίκτυο. Η τράπεζα δημιουργήθηκε για να ενισχύσει τους παραγωγούς στην Αφρική. Τα δάνεια παρέχονται από τους χρήστες του δικτύου, που μόνοι τους αποφασίζουν ποιες δραστηριότητες θα χρηματοδοτήσουν και μπορούν να παρακολουθούν κάθε στιγμή την εξέλιξη του δανείου τους. Μέχρι σήμερα περίπου 3.000 επενδυτές -άτομα και εταιρείες- έχουν δώσει περίπου 500 δάνεια που έχουν βελτιώσει τις ζωές 10.000 ανθρώπων στην Αφρική. Το 96% των δανείων έχουν ξεπληρωθεί.
Στην Αφρική, όπου τα παιδιά πεθαίνουν από διάρροια και έλλειψη υγιεινής, ο Ισαάκ Ντουροσάγια λειτουργεί ένα σύστημα φραντσάιζ για κινητές τουαλέτες. Παρέχει κινητές τουαλέτες σε άνεργους νέους στις φτωχογειτονιές, τις οποίες χρησιμοποιούν οι κάτοικοι (που δεν έχουν τουαλέτες σπίτι τους) έναντι ενός μικροποσού. Οι νέοι, που λειτουργούν το σύστημα, κράτουν το 60% των εσόδων και δίνουν τα υπόλοιπα στον κ. Ντουροσάγια.
Δεν πρόκειται για ένα κίνημα διαμαρτυρίας.Υπάρχει η ελπίδα ότι μπορείς να αλλάξεις πολλά πράγματα μέσω του μηχανισμού της αγοράς
Στην Αυστραλία ο Νικ Φρανκ ηγείται μιας επιχείρησης με τίτλο «Easy Being Green». Στόχος της επιχείρησης είναι να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο 70% των νοικοκυριών της χώρας τα επόμενα δέκα έτη. Δίνει λοιπόν δωρεάν λάμπες χαμηλής ενέργειας και τηλέφωνα ντους ασθενούς ροής στα νοικοκυριά και σε αντάλλαγμα αυτά του παραχωρούν τα δικαιώματα στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θα επιτύχουν χρησιμοποιώντας εργαλεία που τους παρέχει. Μετά η επιχείρησή του πουλάει αυτά τα δικαιώματα σε βιομηχανίες και με αυτό τον τρόπο συντηρείται.
Μια άλλη κοινωνική επιχείρηση, στον κλάδο της ψυχαγωγίας, είναι η μεξικανική Cinepop. Η εταιρεία αυτή έναντι ενός πολύ μικρού τιμήματος κάνει προβολές κινηματογραφικών έργων σε υπαίθριους χώρους στις φτωχογειτονιές της χώρας.
«Στο παρελθόν», λέει ο καθηγητής Κάι Χόκερτς από την Επιχειρηματική Σχολή της Κοπεγχάγης, «οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν στους πολιτικούς για τις αδικίες του κόσμου. Θεωρούσαν ότι οι επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το κακό και ότι ο καπιταλισμός δημιουργεί μόνο προβλήματα. Ομως σήμερα η κατάσταση είναι η αντίστροφη. Η νέα γενιά έχει πολύ χαμηλές προσδοκίες από το κράτος. Δεν πιστεύουν ότι η πολιτική μπορεί να αλλάξει πολλά πράγματα, ενώ οι περισσότεροι έχουν πειστεί ότι οι επιχειρηματίες μπορούν να τα καταφέρουν. Δεν πρόκειται για ένα κίνημα διαμαρτυρίας.Υπάρχει η ελπίδα ότι μπορείς να αλλάξεις πολλά πράγματα μέσω του μηχανισμού της αγοράς».
Το κεντρικό χαρακτηριστικό των «κοινωνικών επιχειρηματιών» είναι ότι δεν θεωρούν ότι η αγαθοεργία και το κέρδος έρχονται σε αντίθεση. Δεν μπορείς να καταπολεμήσεις τη φτώχεια, αν δεν έχεις έσοδα τα οποία σου επιτρέπουν να συνεχίσεις τις δραστηριότητές σου.
——————————————————————
Σημειώσεις:
Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 18/2/2008[πίσω]
www.tmichas.wordpress.com[πίσω]