A.Badiou και μεταρρυθμιστική αριστερά:Μέρος πρώτο

Στο LLS ένα ιστολόγιο με σαφείς αναζητήσεις στον χώρο της φιλελεύθερης και μεταρρυθμιστικής αριστεράς, ασχολούμαστε , εδώ και καιρό, με την σκέψη και το έργο του ΑΒ. Θα έλεγα ότι το ενδιαφέρον μας αποκτά εκθετική μορφή, καθώς όσο περισσότερο βλέπουμε αυτήν την σκέψη ,τόσο πιστεύουμε ότι η ανανεωτική «αναθεωρητική» αριστερά έχει να κερδίσει.


Προκύπτει όμως ένα εύλογο ερώτημα

Είναι δυνατόν ένας φιλόσοφος με ρητή αναφορά στον Μαοϊσμό, με διακηρυγμένη αντίθεση με τις διαδικασίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας, να αποτελεί πηγή έμπνευσης και προβληματισμού για ένα συγκεκριμένο ιδεολογικό χώρο; Για το ενδιαφέρον αυτό , και την λογική του παραθέτω μερικές σκέψεις

Στην σύγχρονη ελληνική ιδεοκίνηση , σημειώνονται ενδιαφέρουσες και σημαντικές αναζητήσεις. Οι αναζητήσεις αναδύονται σε περιοδικά και εφημερίδες με αξιοπρόσεκτη παραγωγή . Παρά ταύτα αυτές οι αναζητήσεις σπάνια μετατρέπονται σε δομημένο διάλογο, σε μια στοιχειωδώς θεσμισμένη αντιπαράθεση, σε μια εμπλουτιστική αντιμαχία. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι ο διανοητικός δυναμισμός , εξαντλείται σε μοναχικές αναζητήσεις , σε μια πολλαπλότητα εξαιρέσεων. Γιατί; Παρά τις κατά καιρούς διακηρύξεις δημιουργικότητας, ανοικτού διαλόγου, αναζητήσεων κλπ κλπ ο διάλογος , ως δομή, ως αρχιτεκτονική, ως άρθρωση απόψεων και επιχειρημάτων παραμένει καθηλωμένος στο 1930. Είναι δέσμιος μιας εκδοχής Ιστορικού Υλισμού αλά ΕΣΣΔ, όπου η αναζήτηση των ιδεών έχει μια διπλή μορφή:

Αφ’ ενός μεν, αναζητείται ένα ενιαίο, συμπαγές, σχεδόν ολοκληρωτικό πλέγμα ιδεών το οποίο επικαθορίζει τα πάντα

Αφ’ ετέρου αναζητούνται διαδικασίες καθαρισμού, αποστείρωσης αυτού του συμπαγούς πλέγματος ιδεών από ανώφελες μολύνσεις παρανοήσεις , διαστρεβλώσεις .

Στην διπλή αυτή μορφή σκέψης, τα πάντα συμπιέζονται , πακετάρονται στην φόρμα ενός «ισμού». Πχ. Η σκέψη του ΑΒ δεν υπάρχει, ως ανοικτό πλέγμα εξελισσόμενων ιδεών, προσεγγίσεων μεθοδολογιών, αλλά ως ενιαίος «Μπαντουισμός» ο οποίος περιλαμβάνει το έργο του εννοούμενο ως «σώμα», τις δηλώσεις του που είναι επέκταση αυτού του «σώματος», τις δράσεις του που το υλοποιούν κλπ κλπ. Είναι φανερό πως μια περιοριστική και αμυντική ανάγνωση του «μεταμοντέρνου» του μερικού, του περιστροφικού έχει οδηγήσει ανακλαστικά σε μια ιδεολογική περιχαράκωση αναζήτησης μιας ολικής αυθεντίας.

Κι’ όμως όποιος προσέξει σήμερα η σύγχρονη αριστερά είναι συνεχώς περιστροφική, ερευνητική, ακομπλεξάριστη, και έτσι οφείλει να είναι. Αλλιώς ουσιαστικά θα αναμασά ιδεολογήματα που αν τα μεταφράσεις στην καθομιλουμένη παραπέμπουν απ’ ευθείας και μονοσήμαντα στην Β.Κορέα. Τα παραδείγματα πάμπολλα. Ο Negri καταδύεται στο Σπινοζικό πλήθος ο Ζιζεκ έχει χάσει και ο ίδιος τον λογαριασμό με τις περιδινήσεις του. Απέναντι σε αυτές τις γόνιμες αναζητήσεις η ενδογενής ιδεοκίνηση στέκεται αμήχανη. «Ρονταρισμένη» στους «ισμούς» του 1930, αναζητά ανύπαρκτες συνέπειες, φαντασιακές ολικές λύσεις, και κατασκευάζει ιδεολογικά φαντάσματα τα οποία αμέσως μετά μπορεί να κατακεραυνώσει εκ του ασφαλούς. Τα κλισέ επικρατούν. Ο Negri μεταφράζεται από αναρχικές εκδόσεις ενώ ο ίδιος μας κάλεσε να ψηφίσουμε Ναι στην πρώτη Ευρωπαική συνθήκη τοποθετούμενος στα «δεξιά» ακόμα και του Γαλλικού Σοσιαλιστικού κόμματος , ο Ζιζεκ μιλά προσκεκλημένος του Αριστερού Βήματος, όταν ο ίδιος τοποθετεί τον Μπλαιρικό τρίτο δρόμο στις νόμιμες αριστερές ευρωπαϊκές αναζητήσεις ,για να πούμε μια από τις δεκάδες αντιφατικές προσεγγίσεις του. Τα παραδείγματα δεν τίθενται για να τοποθετήσουν τους ανωτέρω κάπου αλλά για να αναδείξουν το εύρος , την ευρηματικότητα, και την γονιμότητα των αναζητήσεων. Δεν υπάρχουν «ισμοί» δεν υπάρχουν συμπαγή σώματα ιδεών, και αν δεν υπάρχουν οφείλουν να μην υπάρχουν, γιατί αλλιώς τα βασικά μιας «συνεπούς» αριστεράς , τα λέει καλύτερα από τον καθένα το ΚΚΕ .Για αυτό άλλωστε επιβραβεύεται, για αυτό υπάρχει τόσο δυνατό και ζωντανό, όσο τα δημοτικά τραγούδια . Έχουν μεγάλη και ρέουσα σημασία για την ανακούφιση της καθημερινότητας, αλλά και την απόλαυση, αλλά αποτελούν το ένα μέρος της μουσικής μας ζωής που οφείλει να έχει μια άγκυρα στο παρελθόν. Η σύγχρονη μουσική όμως έχει ανάγκη από όλα τα ρεύματα τα πιο σύγχρονα, τους πιο σημαντικούς πειραματισμούς έτσι για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε και να εξελίξουμε και το δημοτικό.

Με αυτήν την οπτική η σκέψη , το έργο του ΑΒ ,αλλά όχι ο ίδιος ο ΑΒ ως διαχειριστής του έργου του, μας αφορούν. Μας αφορούν γιατί δείχνει το δρόμο μιας σχεδόν εκκεντρικής, μιας εκρηκτικής αναθεώρησης, η οποία παράγει πολλά και ιδιότροπα προτάγματα. Αλίμονο αν εγκλωβιστεί η σκέψη του ΑΒ, στα συμπεράσματα και τις ιδέες που ο ίδιος ο ΑΒ αντλεί από το έργο του. Αυτό είναι τόσο σημαντικό που υπερβαίνει και τον ίδιο. Πρόκειται για κάτι ανάλογο με το έργο του Heidegger, το οποίο ευτυχώς η σύγχρονη σκέψη δεν άφησε να διαχειριστεί ένας δειλός, ποταπός αμετανόητος φιλοφασίστας, ένα ανάξιο ανθρωπάκι που ήταν ο ίδιος ο Heidegger.Ο ΑΒ δεν είναι αυτής της ποιότητας τύπος, αλλά και αυτός ουσιαστικά εκπτωχεύει το έργο του, με το να το μεταφράζει ως πολιτικό πρόταγμα για αποχή από τις εκλογές, αποχή από τον επίσημο συνδικαλισμό. Επειδή μας καλεί σε αποχή από τις εκλογές , αυτό δεν σημαίνει ότι το έργο μονοσήμαντα μας οδηγεί εκεί. Άλλωστε και κανένας από τους πιο θερμούς υποστηριχτές του ΑΒ δεν παραλείπει να παραθέσει μια σειρά από αντιρρήσεις, ενδοιασμούς και απορρίψεις μέρους και αποσπασμάτων του έργου αυτού. Αν ξεφύγουμε λοιπόν από τα κλισέ και τους μεσοπολεμικούς «ισμούς» ο ΑΒ αποτελεί μια πηγή έμπνευσης. Η ανάλυση του μπαντιουικού έργου εξελίσσεται στο παρόν και προφανώς θα ενταθεί στο μέλλον. Η ανανεωτική αριστερά οφείλει να δει τις γόνιμες πλευρές αυτής της αναζήτησης ως παράδειγμα τολμηρής και ρηξικέλευθης πορείας , χωρίς περιττούς εγκλωβισμούς. Αν ο ΑΒ τολμά αυτές τις τολμηρές αναζητήσεις , τότε που φτάνουν τα όρια της αναζήτησης;

Θα παραθέσω μερικά από τα σημεία , τα οποία εντυπωσιάζουν τον συντάκτη του ιστολογίου

Α.-Η μαθηματική θεμελίωση.

Στο Being and Event και λιγότερο στο πρόσφατο Logics of Worlds , οι έννοιες και οι κατηγορίες δεν απεικονίζονται, δεν μεταφράζονται απλά σε μαθηματικές έννοιες, αλλά ουσιαστικά εδραιώνονται ,εξαρτώνται από την μαθηματική απόδειξη. Η έννοια πχ του Συμβάντος, της Υφαίρεσης θα καταρρεύσουν αν αύριο κάποιος αποδείξει πως οι μαθηματικές αποδείξεις του Cohen για τα Generic Sets, και το Forcing έχουν και ένα στοιχειώδες λογικό , τυπικό ή μαθηματικό σφάλμα. Ακόμη και το πολιτικό πρόταγμα του ΑΒ για μια «πολιτική απόσταση» από το κράτος έχει στέρεα και απ’ ευθείας τεκμηρίωση από την θεωρία των συνόλων. Μάλιστα απεικονίζεται με την μορφή μιας συνάρτησης σε μαθηματική γλώσσα.

Η Μαθηματική κοινότητα έχει μάλλον αγνοήσει το μετα μαθηματικό έργο αυτό. Ωστόσο είναι φανερό ότι τόσο το B&E όσο και το LOW είναι μαθηματικά έργα τα οποία ,δεν γίνονται κατανοητά αν ο αναγνώστης δεν έχει ουσιαστική εμπλοκή με την θεωρία των συνόλων και την θεωρία των κατηγοριών.

Αυτή η δυναμική ,η προκλητική, η ζώσα διεπιστημονικότητα, η οποία φέρνει σε αμηχανία τόσο τους μονομερείς φιλόσοφους με κλασσικό υπόβαθρο όσο και τους μαθηματικούς της τεχνολογίας , δεν αποτελεί μια δυναμική ανανέωση των καλύτερων παραδόσεων της Μαρξιστικής σκέψης η οποία είναι πολυπρισματική, πολυεδρική, πολυεπιστημονική; Αυτός ο μετα μαθηματικός και μετα φιλοσοφικός δρόμος του ΑΒ , δεν μπορεί να γίνει η βάση για πιο εμπειρικές πολιτικές μεθοδολογίες, πρακτικές ανάλυσης , για όλα τα τεκταινόμενα της κοινωνίας;

Ο ΑΒ είναι εξοργιστικά πληθωρικός.

Τα μαθηματικά του μοντέλα , χρησιμοποιούνται για να αναλύσουν, διαδηλώσεις, πολιτικά συμβάντα, μάχες, πόλεις, τομές τέχνης κλπ. Κανένας δεν απαγορεύει ,παρά η έλλειψη τόλμης, τα ίδια τα μοντέλα και οι μετα μαθηματικές εξισώσεις να αποτυπώσουν την σημερινή συγκυρία , της κρίσης, της αμηχανίας. Στον τομέα αυτό υπάρχει μια πραγματική υστέρηση. Εκτός από διάφορες νηπιακές υμνωδίες προς δόξαν του ανύπαρκτου Μπαντιουσμού, απουσιάζουν απελπιστικά οι γόνιμες επεκτάσεις του πολιτικομαθηματικού φορμαλισμού , η χρήση των εννοιών αυτών , για την αναδιατύπωση των ζητημάτων της συγκυρίας.

Ο μετα μαθηματικός λογισμός του ΑΒ προς το παρόν προκαλεί αμηχανία , και απορία. Λίγες προσπάθειες γίνονται για την εμβάθυνση του ενώ το σώμα των main stream πολιτικών φιλοσόφων το προσπερνά ή το προσεγγίζει μέσω διαφόρων απλοποιήσεων. Εξ’ άλλου ο συνδυασμός Αριστεράς, Μαθηματικών, Φιλοσοφίας , αρθρωμένος στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο , δεν είναι και εύκολος να ξαναβρεθεί.

Το Ελληνικό αναγνωστικό κοινό αδικείται κατάφορα από την έλλειψη μεταφράσεων του Being and Event και του Logic of Worlds ,καθώς δεν είναι δυνατόν να περιγραφεί η επινοητικότητα των έργων η οποία φλερτάρει με την εκκεντρικότητα και ίσως και τις «ψευδοεπιστήμες».

Αλλά για το θέμα θα συνεχίσουμε προσεχώς.


Συνδέσεις:
Ανύπαρκτος Μπαντιουισμός: Κριτική του Alberto Toscano
 
Ανύπαρκτος Μπαντιουισμός: Κριτική του S Zizek για το Logic of Worlds
 
Ανύπαρκτος Μπαντιουισμός: Κριτική του Peter Hallward
 
Ομιλίες του Α Badiou στην Αθήνα
 
Σημειώσεις για τον μαθηματικό λογισμό του A.Badiou
 
Logics of Worlds
 
Being and Event
 
LLS : Αναρτήσεις για τον Α Badiou