Wednesday, October 13, 2010

Πόσο οδυνηρός είναι ο "φίλος μου ο Λευτεράκης";

Η τέχνη είναι συνδεδεμένη με ένα προλεταριακό αριστοκρατισμό: ότι κάνει το κάνει χωρίς να ετεροπροσδιορίζεται από πρόσωπα.

Υποστηρίζουμε ότι δεν πρέπει να συνυπολογίζονται όλες οι θεσμικές και κοινωνιολογικές προκλήσεις για την τέχνη .Η κοινωνιολογία ακόμα και όταν είναι κριτική δεν είναι παρά μια υποβοήθηση για τις «δημοκρατίες» της Δύσης. Η τέχνη δεν χρειάζεται να ασχολείται με αυτό τις συσχετίσεις. Αυτό ισχύει αδιαμφισβήτητα , και δεν υφίσταται καμία εμπειρική σηματοδότηση και επιβεβαίωση . Η τέχνη κάνει, και λέει ότι κάνει , για την δική της διαδρομή , χωρίς να ασχολείται με τα ενδιαφέροντα άλλων. Είναι αυτό που αποκαλώ ως προλεταριακό αριστοκρατισμό της τέχνης: ‘Ένα αριστοκρατισμό προσβάσιμο σε όλους .Ο μεγάλος Γάλλος σκηνοθέτης Antoine Vitez χρησιμοποιούσε μια θαυμάσια έκφραση για να ορίσει την τέχνη του θεάτρου. Έλεγε ότι το θέατρο είναι «ελιτισμός για τον καθένα». Το επίθετο «προλεταριακός» αναφέρεται ότι είναι για όλους ,μέσω της εργασίας η οποία προσδιορίζει και την γενικευμένη έννοια της ανθρωπότητας. Ο όρος «αριστοκρατισμός» ονοματίζει αυτό που ενώ ανήκει στον καθένα δεν προσδιορίζεται από κρίσεις με κριτήριο τον μέσο όρο, τις πλειοψηφίες, τις ομοιότητες ,τις μιμήσεις. (Ποιος τα λέει στο κείμενο)

Η οικονομική κρίση βαθαίνει. Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού φλερτάρουν με την οριακή φτώχεια, και ταυτόχρονα δεν φαίνονται οι ελπίδες της ανάκαμψης. Ωστόσο απέναντι στην κατάσταση αυτή είναι φανερό ότι οι αντιδράσεις είναι ιδιόμορφες. Η κινηματική έξαρση υστερεί απέναντι στην εσωστρεφή σχεδόν καταθλιπτική αναμονή.

Η αντίδραση της μεγάλων τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας μοιάζει απολύτως με την στάση του Ηλιόπουλου στην αριστουργηματική ταινία του Σακελάριου «ο φίλος μου ο Λευτεράκης» .Στην ταινία αυτή καταφτάνει στο σπίτι του ψεύτη «Θεόδωρου» το ανύπαρκτο πρόσωπο αλλά πραγματικό άλλοθι «Λευτεράκης». Και προφανώς η μετουσίωση του άλλοθι από αφηρημένη δικαιολογία σε απτή ύπαρξη είναι τραυματική μόνο για όποιον την επινόησε. Για όποιον θυμάται την ταινία , ο μοναδικός που απορρυθμίζεται είναι ο «Θεόδωρος» (Ηλιόπουλος)

Έτσι και με την κρίση

Αφού όλοι ονομάτιζαν κρίση , την παραμικρή αρρυθμία του συστήματος, όταν έφτασε η πραγματική κρίση την κοιτάνε και την ξανακοιτάνε αναρωτώμενοι αν είναι όντως πραγματική. Μια δεκαετία μιας οικονομικής μεγέθυνσης ωφέλησε προφανώς τους κεφαλαιούχους , την μικρομεσαία «μαρίδα» της εισφοροδιαφυγής, τους ΔΥ , λιγότερο τους ιδιωτικούς υπαλλήλους και σχεδόν καθόλου τις πληβειακές τάξεις .Το κομβικό σημείο είναι ότι οι σχετικά ευνοημένοι της δεκαετίας , προωθούσαν τα συμφέροντα αναδιανομής μέσω μιας «αριστερόφωνη» ρητορείας περί κρίσης, και τώρα που η πραγματική κρίση είναι εδώ, τα ρητορικά εργαλεία έχουν εξαντληθεί. Το αποτέλεσμα ένα «μπούκωμα» ένας κορεσμός του πολιτικού λόγου των μη εχόντων . Όλοι συμπεριφέρονται σαν τον «Θεόδωρο» Ηλιόπουλο , που δεν μπορεί να κατανοήσει τι του συμβαίνει. Δυστυχώς λείπει ο Σακελάριος για να δώσει την λύση .

Ο αποκρουστικός Λευτεράκης της κρίσης είναι άβολος για όλους.

Οι έχοντες βλέπουν ανά πάσα στιγμή ένα Δεκέμβριο μπροστά στον οποίο το 2008 μοιάζει με παρέλαση κατηχητικού, οι δε μη έχοντες ταλανίζονται από την απώλεια βάρους της τυπικής αριστερής ρητορείας που έχασε την πραγματική της αξία από τον πληθωρισμό που επέφερε η αλόγιστη χρήση του. Ακόμη οι μη έχοντες υφίστανται την απροθυμία των ηγεσιών τους να συμβιβαστούν με το περίπλοκο: Η κρίση μας είναι κρίση μιας υπερανεπτυγμένης επιθετικής οικονομίας .

Η φυσική ηγεσία των μη εχόντων έχει βολευτεί σε νοητικές κατασκευές του 1870 και φαντασιώνεται επιστροφή σε ανταλλακτικές οικονομίες, προστατευτισμούς, αποπαγκοσμιοποίηση κλπ . Ένα μόνο ενδεικτικό. Η υπό «κρίση» «υπανάπτυκτη» οικονομία μας απασχολεί μόνο 36,000 εργαζόμενους στην Ναυτιλία (το 0,75 % του ενεργού πληθυσμού) αλλά είναι δεύτερη στον κόσμο, και συνεισφέρει το 40 % των διαθεσίμων συναλλάγματος . Με απλά λόγια από την υπερεκμετάλευση υπεραξίας των μη ελλήνων εργαζομένων στα ελληνικά πλοία, ωφελούνται όχι μόνο οι εφοπλιστές., αλλά και τα «εθνικά» διαθέσιμα μας. Η «εθνική» μας οικονομία από την οποία οι Έλληνες εργαζόμενοι απαιτούν δίκαια μερίσματα αμοιβών και παροχών , είναι αρκετά περίπλοκη, έτσι που οι απαιτήσεις μερισμάτων ικανοποιούνται μόνο όσο είμαστε εντός παγκόσμιου καταμερισμού. Την θεμελιακή αδυναμία των υπαρχόντων μοντέλων να ερμηνεύσουμε τα τεκταινόμενα, είδαμε και στην εντυπωσιακή σιωπή (καλά τώρα ανακοινώσεις για τα προσχήματα είδαμε…) στη επίσκεψη του κινέζου πρωθυπουργού που και αυτή είναι απότοκο μιας διεθνοποιημένης Ναυτιλίας..

Αδυναμία κατανόησης της φάσης και μοντέλα του 19ου αιώνα, είναι το στίγμα μας.

Η κινηματική περιστολή δεν είναι ούτε απουσία μαχητικότητας, ούτε ηθική απαξία των ηγεσιών, και δεν αναιρείται όσο δεν υπάρχουν τα κατάλληλα εργαλεία ανάλυσης.

Δημοσιεύσαμε στο ιστολόγιο ένα άρθρο (εδώ) και μια συνέντευξη (εδώ) του S.Zizek και παραθέτουμε ένα απόσπασμα του A.Badiou A ( Polemics p.147) ακριβώς γιατί ενώ στοχεύουν αριστερά, ευρίσκονται στον αντίποδα μιας αριστερόφωνης τρέχουσας μανιέρας. Αυτής της ευκολίας ,που παραπέμπει σε «λαϊκή αντιπλουτοκρατία» τύπου «Τσακιντζής ο εκδικητής» και η οποία μαστίζει τον αριστερό δημόσιο λόγο. Σιγά μην έρθει κανένας να μιλήσει για «προλεταριακό αριστοκρατισμό» στην αριστερή ελληνική δημοσιότητα και να μην χρειαστεί καθαριστήριο για το λευκό πουκάμισο και τον λεκέ ντομάτας.

Κι ’όμως παρά την προφανή δυσκολία , ο μοναδικός δρόμος μιας πραγματικής αριστερής εξόδου, είναι οι περίπλοκοι συνειρμοί του Ζιζεκ, οι «προλεταριακοί αριστοκρατισμοί» του Badiou, ο Σπινοζικός αντικαπιταλισμός του Negri.

Το δίδαγμα μιας ολόκληρης ιστορικής φάσης είναι ότι ο απλουστευτικός «αριστερός» λόγος γίνεται εργαλείο στα χέρια του κάθε τσαρλατάνου, όσο κάτω από αυτόν τον λόγο δεν υπάρχει μια έντιμη διαπραγμάτευση των ζητημάτων του κόσμου της μισθωτής εργασίας. Και μόνο την Αυριανή η την Βραδυνή να δει κανείς και να ακούσει τον λόγο των αντιμνιμονιακών πολιτευτών της ΝΔ, θα καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά. Και προφανώς η καταγγελία για υποκρισία είναι για γέλια. Γιατί απλούστατα η πολιτική είναι διαχείριση συνειδήσεων ,και όχι προθέσεων. Η αντιμνημονιακή προπαγάνδα της λαϊκής δεξιάς πριν από υποκριτική είναι «πραγματική» και αυτό διαφεύγει από πολλούς. Τα έπεα πτερόεντα του Σαμαρά είναι τόσο πτερόεντα όσο και οι διαφημίσεις, αλλά οι διαφημίσεις παράγουν πωλήσεις, κέρδη, άρα είναι πολύ πραγματικά και καθόλου δευτερεύοντα πτερόεντα.

Στο αριστούργημα του Σακελάριου το δίδαγμα είναι αφοπλιστικό. Ο «ανύπαρκτος Λευτεράκης» δεν είναι ποτέ ανύπαρκτος.

8 comments:

Greek Rider said...

Αγαπητέ lls και εγώ καμιά φορά βλέπω τα πρωτοσέλιδα των δεξιών εφημερίδων με τους αντιμνημονιακούς τίτλους και μουδιάζω. Έχεις δίκιο ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά.

Θέλω όμως να κάνω κάποιες παρατηρήσεις:

1) Ο Προστατευτισμός που αναφέρεις δεν είναι πλέον φαντασίωση είναι πραγματικότητα. Και έχει πάρει την μορφή ενός ιδιότυπου "ντάπινγκ" όπου οι χώρες πιέζουν τεχνητά τα νομίσματά τους για να κερδίσουν σε ανταγωνιστικότητα έναντι των άλλων (δες αυτό: Καθημερινή). Μόνο η Ελλάδα το παίζει υπεράνω...

2) Η Δεκαετία μεγέθυνσης τελικά δεν ήταν μεγέθυνσης όπως ξέραμε αλλά αντίθετα όπως αποκαλύφθηκε δανεικής (=ψεύτικης) μεγέθυνσης. Όπως πρόσφατα είχε δημοσιεύσει και ο τέκι τσαν (Βαλτομένο ΑΕΠ), το ΑΕΠ στις ΗΠΑ δεν αυξήθηκε από την δεκαετία του 1990 και μετά. Στην Ελλάδα επίσης όλα ήταν δανεικά και φούσκα, αυτό δεν χρειάζεται απόδειξη σήμερα που σκάει η φούσκα.

Σαν συμπέρασμα πιστεύω ότι χρειάζονται όλα όσα αναφέρεις (και σήμερα και σε άλλα ποστ κατά καιρούς) αλλά χρειάζονται παράλληλα και τα άλλα τα "αρχαϊκά".

Leo Kastanas said...

Γεια σου Γιάννη, εύστοχος όπως πάντα. Ο καταγγελτικός λόγος ή αριστερή ρητορία απέναντι στην έντιμη συμφωνία στη διαπραγμάτευση, στο μεταρρυθμισμό. Αυτή είναι η αντίθεση. Η επίσημη Αριστερά επιλέγει το 1ο γιατί έτσι επιβιώνει.
1. Δεν κατακτά ποτέ και καμία νίκη και έτσι μπορεί να καλεί πάντα το λαό να τη στηρίζει και να την ψηφίζει για να νικήσει κάποτε.
2. Συνδιαλέγεται όμως κάτω από το τραπέζι και πετυχαίνει προνόμια σε συντεχνίες δημοσίου, κλείνοντας το μάτι στη μαρίδα, ότι μπορεί να είναι και θεσμική.

3. Συσπειρώνει ανθρώπους που αρκούνται στην καταγγελία, άρα δε ψάχνονται, δηλαδή σε ημιμαθείς, που βλέπουν τους ηγέτες ως τοτέμ και τους ακολουθούν τυφλά στην κάθε διάσπαση κλπ.Έτσι στηρίζουν την εξουσία τους οι αρχηγοί.

Αποτέλεσμα ανάξιο λόγου. Ο καπιταλισμός κάνει πάρτυ μόνος του. ΟΙ εκκλήσεις του Ζιζεκ να κάνουμε κάτι, δεν αναφέρονται σαυτούς γιατί αυτοί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα.
Παθολογικές πολιτικά περιπτώσεις. Μερικοί είναι και ψυχικά.

Left Liberal Synthesis said...

Leo
Το έχουμε ξανασυζητήσει στα ιστολόγια.
Οι πιο γόνιμοι και ανήσυχοι διανοούμενοι της αριστεράς που συμβατικά και ανώδυνα τους οικειοποιείται ο πιο "απλουστευτικός κλάδος" της αριστεράς είναι και οι πιο σχετικιστές.
Εγώ προσωπικά είμαι πολύ αισιόδοξος.
Δεν μπορεί όλη αυτή η προσπάθεια θα βγάλει κάπου.
Οσο για τον λαικισμό αυτός δεν είναι ίδιον της αριστεράς είναι ίδιον της ελληνικής κοινωνίας.

Νοσφεράτος said...

Είναι άλλο πράγμα ο διαχωρισμός άυλης υλικής οικονομίας και άλλο η σύγχιση με την πραγματική.Η άυλη οικονομία μετοχές παράγωγα δεν είναι μη πραγματική, δηλάδή φουσκα. Είναι πιο πραγματική από την πραγματική αλλιώς γιατί γίνεται ο καυγάς;
Η απλουστευτική παρανόηση είναι αλλού.
Η άυλη πραγματική οικονομία παράγει πραγματικό πλουτο που διάνέμεται άνισα. Ε κάποιοι νομίζουν πως αν "ξεφουσκόσουν¨την οικονομία τότε ο πλουτος θα διαμεριστεί πιο ισότιμα. Αμ δε ξεφούσκομα της οικονομίας παράγει φτώχεια. Είναι σχεδόν άλυτο,και σχεδόν σπαζοκεφαλιά.


πραγματι : ο Μυθος της πραγματικής vs αυλης οικονομιας.. αλλά
αν το καλοεξετασουμε ..
καθε εγχρηματη σχεδό οικονομια ητα και αυλη..

και ο καπιταλισμός ως κεντρική σχεση χ- - ε -χ' στηριζεται στην εξαυλωση του..
η αυλη ειναι μέρος της υλικής οικονομιας .. Και στον παγκοσμιο καταμερισμό εργασιας .. η πραγματική οικονομια μετατοπιζεται στα μερη οπου κυριως υπάρχουν φθηνα εως παμφθηνα μεροκάματα ..
συνεπώς αν ελπίζουμε οτι ξεφουκωνντας το...αυλο μερος της οικονομιας μας θα πετυχουμε τιποτε παραπάανω περα απο την εξαθλίωση της μισθωτης εργαις - μαλλλο αολώς ελπίζουμε ..ναι θα γινουν επενδυσσεις -οπως θα γνονται στηην Αφρική κλπ..

Δημήτρης said...

Όντως και η άυλη Οικονομία είναι πραγματική απλά και μόνον από το γεγονός ότι υπάρχει. Το κατά πόσο η "Οικονομία" στηριζόμενη σε θεσμικά πλαίσια που θεωρούνται δεδομένα και στο σύνολο των αξιών που προέκυψαν από το "Ρωμαϊκό δίκαιο" την "Χριστιανική Ηθική" και την "Ελληνική Φιλοσοφία" είναι και "Λογική Οικονομία" είναι το ζητούμενο. Άν όμως το παράλογο θεωρείται ως δεδομένο τότε δεν υπάρχει και δυνατότητα επίλυσης του προβλήματος.

Left Liberal Synthesis said...

@GR
@Νοσφυ
Ως ημιμαθής της πληροφορικής διέγραψα κατα λάθος το σχολιο μου προς τον Gr, ετσι που η σειρά κάπως "χανει"
Ευτυχώς ο Μοσφυ κρατα την αλληλουχία με το σχόλιο του.

Left Liberal Synthesis said...

Νοσφυ
Δημήτρη
Το ζήτημα "φούσκα" -άυλη οικονομία είναι και το πιο παρεξησιμο εντός αριστεράς.
Ομοίως και το ζήτημα της "αγορας"
Αν προσέξει κανείς όλη η τυπική "αριστερόφωνη" ρητορία υπονοεί άρρητα πως αν καταργηθεί ο χρημαστηρικαός τομές οι οι αγορές τότε τα ζητήματα ισότητας λύνονται.
Είναι η ουσία του πιο χυδαίου αριστερού λαικισμού που τελικά βλάπτει τους εργαζόμενους και την αριστερά.
Προφανώς η λύση δεν είναι στο τσεπάκι αλλά και αυτός ο οικονομικός πρωτογονιμσός έχει και κάποια όριο.
Υπήρξαν και υπάρχουν οικονομίες με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά μη χρηματιστηριακής δομής, και ισότητας που είναι κοινωνίες φτώχειας και μιζέριας.

ΣΠΙΘΑΣ said...

" Πίσω από κάθε κίνηση και έκφραση του ανθρώπου, πίσω από κάθε κείμενο, πίσω από κάθε λέξη και σιωπή περνάει το συννεφάκι του τρόπου που αλλάζει συνεχώς φωτισμό, γωνία, πυκνότητα, όγκο, μέγεθος, που δημιουργεί κάθε στιγμή μια νέα συνθήκη που δεν πρόκειται να επαναληφθεί ποτέ..

Και συνεχώς τα κύματα που έρχονται υπόσχονται γνώση και συνεχώς την πάιρνουν πίσω" ( Σ. Δ.)