Πόσο οδυνηρός είναι ο "φίλος μου ο Λευτεράκης";

Η τέχνη είναι συνδεδεμένη με ένα προλεταριακό αριστοκρατισμό: ότι κάνει το κάνει χωρίς να ετεροπροσδιορίζεται από πρόσωπα.

Υποστηρίζουμε ότι δεν πρέπει να συνυπολογίζονται όλες οι θεσμικές και κοινωνιολογικές προκλήσεις για την τέχνη .Η κοινωνιολογία ακόμα και όταν είναι κριτική δεν είναι παρά μια υποβοήθηση για τις «δημοκρατίες» της Δύσης. Η τέχνη δεν χρειάζεται να ασχολείται με αυτό τις συσχετίσεις. Αυτό ισχύει αδιαμφισβήτητα , και δεν υφίσταται καμία εμπειρική σηματοδότηση και επιβεβαίωση . Η τέχνη κάνει, και λέει ότι κάνει , για την δική της διαδρομή , χωρίς να ασχολείται με τα ενδιαφέροντα άλλων. Είναι αυτό που αποκαλώ ως προλεταριακό αριστοκρατισμό της τέχνης: ‘Ένα αριστοκρατισμό προσβάσιμο σε όλους .Ο μεγάλος Γάλλος σκηνοθέτης Antoine Vitez χρησιμοποιούσε μια θαυμάσια έκφραση για να ορίσει την τέχνη του θεάτρου. Έλεγε ότι το θέατρο είναι «ελιτισμός για τον καθένα». Το επίθετο «προλεταριακός» αναφέρεται ότι είναι για όλους ,μέσω της εργασίας η οποία προσδιορίζει και την γενικευμένη έννοια της ανθρωπότητας. Ο όρος «αριστοκρατισμός» ονοματίζει αυτό που ενώ ανήκει στον καθένα δεν προσδιορίζεται από κρίσεις με κριτήριο τον μέσο όρο, τις πλειοψηφίες, τις ομοιότητες ,τις μιμήσεις. (Ποιος τα λέει στο κείμενο)

Η οικονομική κρίση βαθαίνει. Μεγάλα τμήματα του πληθυσμού φλερτάρουν με την οριακή φτώχεια, και ταυτόχρονα δεν φαίνονται οι ελπίδες της ανάκαμψης. Ωστόσο απέναντι στην κατάσταση αυτή είναι φανερό ότι οι αντιδράσεις είναι ιδιόμορφες. Η κινηματική έξαρση υστερεί απέναντι στην εσωστρεφή σχεδόν καταθλιπτική αναμονή.

Η αντίδραση της μεγάλων τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας μοιάζει απολύτως με την στάση του Ηλιόπουλου στην αριστουργηματική ταινία του Σακελάριου «ο φίλος μου ο Λευτεράκης» .Στην ταινία αυτή καταφτάνει στο σπίτι του ψεύτη «Θεόδωρου» το ανύπαρκτο πρόσωπο αλλά πραγματικό άλλοθι «Λευτεράκης». Και προφανώς η μετουσίωση του άλλοθι από αφηρημένη δικαιολογία σε απτή ύπαρξη είναι τραυματική μόνο για όποιον την επινόησε. Για όποιον θυμάται την ταινία , ο μοναδικός που απορρυθμίζεται είναι ο «Θεόδωρος» (Ηλιόπουλος)

Έτσι και με την κρίση

Αφού όλοι ονομάτιζαν κρίση , την παραμικρή αρρυθμία του συστήματος, όταν έφτασε η πραγματική κρίση την κοιτάνε και την ξανακοιτάνε αναρωτώμενοι αν είναι όντως πραγματική. Μια δεκαετία μιας οικονομικής μεγέθυνσης ωφέλησε προφανώς τους κεφαλαιούχους , την μικρομεσαία «μαρίδα» της εισφοροδιαφυγής, τους ΔΥ , λιγότερο τους ιδιωτικούς υπαλλήλους και σχεδόν καθόλου τις πληβειακές τάξεις .Το κομβικό σημείο είναι ότι οι σχετικά ευνοημένοι της δεκαετίας , προωθούσαν τα συμφέροντα αναδιανομής μέσω μιας «αριστερόφωνη» ρητορείας περί κρίσης, και τώρα που η πραγματική κρίση είναι εδώ, τα ρητορικά εργαλεία έχουν εξαντληθεί. Το αποτέλεσμα ένα «μπούκωμα» ένας κορεσμός του πολιτικού λόγου των μη εχόντων . Όλοι συμπεριφέρονται σαν τον «Θεόδωρο» Ηλιόπουλο , που δεν μπορεί να κατανοήσει τι του συμβαίνει. Δυστυχώς λείπει ο Σακελάριος για να δώσει την λύση .

Ο αποκρουστικός Λευτεράκης της κρίσης είναι άβολος για όλους.

Οι έχοντες βλέπουν ανά πάσα στιγμή ένα Δεκέμβριο μπροστά στον οποίο το 2008 μοιάζει με παρέλαση κατηχητικού, οι δε μη έχοντες ταλανίζονται από την απώλεια βάρους της τυπικής αριστερής ρητορείας που έχασε την πραγματική της αξία από τον πληθωρισμό που επέφερε η αλόγιστη χρήση του. Ακόμη οι μη έχοντες υφίστανται την απροθυμία των ηγεσιών τους να συμβιβαστούν με το περίπλοκο: Η κρίση μας είναι κρίση μιας υπερανεπτυγμένης επιθετικής οικονομίας .

Η φυσική ηγεσία των μη εχόντων έχει βολευτεί σε νοητικές κατασκευές του 1870 και φαντασιώνεται επιστροφή σε ανταλλακτικές οικονομίες, προστατευτισμούς, αποπαγκοσμιοποίηση κλπ . Ένα μόνο ενδεικτικό. Η υπό «κρίση» «υπανάπτυκτη» οικονομία μας απασχολεί μόνο 36,000 εργαζόμενους στην Ναυτιλία (το 0,75 % του ενεργού πληθυσμού) αλλά είναι δεύτερη στον κόσμο, και συνεισφέρει το 40 % των διαθεσίμων συναλλάγματος . Με απλά λόγια από την υπερεκμετάλευση υπεραξίας των μη ελλήνων εργαζομένων στα ελληνικά πλοία, ωφελούνται όχι μόνο οι εφοπλιστές., αλλά και τα «εθνικά» διαθέσιμα μας. Η «εθνική» μας οικονομία από την οποία οι Έλληνες εργαζόμενοι απαιτούν δίκαια μερίσματα αμοιβών και παροχών , είναι αρκετά περίπλοκη, έτσι που οι απαιτήσεις μερισμάτων ικανοποιούνται μόνο όσο είμαστε εντός παγκόσμιου καταμερισμού. Την θεμελιακή αδυναμία των υπαρχόντων μοντέλων να ερμηνεύσουμε τα τεκταινόμενα, είδαμε και στην εντυπωσιακή σιωπή (καλά τώρα ανακοινώσεις για τα προσχήματα είδαμε…) στη επίσκεψη του κινέζου πρωθυπουργού που και αυτή είναι απότοκο μιας διεθνοποιημένης Ναυτιλίας..

Αδυναμία κατανόησης της φάσης και μοντέλα του 19ου αιώνα, είναι το στίγμα μας.

Η κινηματική περιστολή δεν είναι ούτε απουσία μαχητικότητας, ούτε ηθική απαξία των ηγεσιών, και δεν αναιρείται όσο δεν υπάρχουν τα κατάλληλα εργαλεία ανάλυσης.

Δημοσιεύσαμε στο ιστολόγιο ένα άρθρο (εδώ) και μια συνέντευξη (εδώ) του S.Zizek και παραθέτουμε ένα απόσπασμα του A.Badiou A ( Polemics p.147) ακριβώς γιατί ενώ στοχεύουν αριστερά, ευρίσκονται στον αντίποδα μιας αριστερόφωνης τρέχουσας μανιέρας. Αυτής της ευκολίας ,που παραπέμπει σε «λαϊκή αντιπλουτοκρατία» τύπου «Τσακιντζής ο εκδικητής» και η οποία μαστίζει τον αριστερό δημόσιο λόγο. Σιγά μην έρθει κανένας να μιλήσει για «προλεταριακό αριστοκρατισμό» στην αριστερή ελληνική δημοσιότητα και να μην χρειαστεί καθαριστήριο για το λευκό πουκάμισο και τον λεκέ ντομάτας.

Κι ’όμως παρά την προφανή δυσκολία , ο μοναδικός δρόμος μιας πραγματικής αριστερής εξόδου, είναι οι περίπλοκοι συνειρμοί του Ζιζεκ, οι «προλεταριακοί αριστοκρατισμοί» του Badiou, ο Σπινοζικός αντικαπιταλισμός του Negri.

Το δίδαγμα μιας ολόκληρης ιστορικής φάσης είναι ότι ο απλουστευτικός «αριστερός» λόγος γίνεται εργαλείο στα χέρια του κάθε τσαρλατάνου, όσο κάτω από αυτόν τον λόγο δεν υπάρχει μια έντιμη διαπραγμάτευση των ζητημάτων του κόσμου της μισθωτής εργασίας. Και μόνο την Αυριανή η την Βραδυνή να δει κανείς και να ακούσει τον λόγο των αντιμνιμονιακών πολιτευτών της ΝΔ, θα καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά. Και προφανώς η καταγγελία για υποκρισία είναι για γέλια. Γιατί απλούστατα η πολιτική είναι διαχείριση συνειδήσεων ,και όχι προθέσεων. Η αντιμνημονιακή προπαγάνδα της λαϊκής δεξιάς πριν από υποκριτική είναι «πραγματική» και αυτό διαφεύγει από πολλούς. Τα έπεα πτερόεντα του Σαμαρά είναι τόσο πτερόεντα όσο και οι διαφημίσεις, αλλά οι διαφημίσεις παράγουν πωλήσεις, κέρδη, άρα είναι πολύ πραγματικά και καθόλου δευτερεύοντα πτερόεντα.

Στο αριστούργημα του Σακελάριου το δίδαγμα είναι αφοπλιστικό. Ο «ανύπαρκτος Λευτεράκης» δεν είναι ποτέ ανύπαρκτος.