Αντιαυτοκρατορικές αναζητήσεις .Η επικαιρότητα του Ιωάννη Δαμασκηνού

Η έννοια της Βυζαντινής εξουσίας,ευρίσκεται κατά κάποιον τρόπο στις ημέρες μας.Οι συγχρονες πολιτικές θεωρείες προσέρχονατι με βυζαντινή αγριότητα.Στον σημερινό κοσμο είναι ζωντανές οι ιδέες μιας ηθικής εξουσίας που νομιμοποιείται από την συμβίωση του ιερού dotium και του imperium ,σε αντίθεση με τα λαικές και διαφωτιστικές ιδέες της Αυτοκρατορίας.

Ηδη στον εικοστό αιώνα οι πολιτικές του Ζντανοφισμού και Μακαρθισμού, επανέλαβαν ότι η ιερότητα του ιδεολογικου δόγματος, και το της καθεστωτικής τάξης δεν μπορούν να διαχωρισθούν,και τα ίδια ακούμε σήμερα από τους θεωρητικούς του «γρήγορου πολέμου» του «προληπτικού πολέμου» εναντίον αιωνίων,άγνωστων εχθρων καθώς απο την ρητορία της «ασφάλειας» και της «μηδενικής βίας» του μητροπολιτικου πλήθους.

Και ακόμα περισσότερο ,αρχίζουμε να ακούμε ηγέτες να προτείνουν μια έννοια της κυριαρχίας η οποία προσποιείται να υπηρετεί την σχέση μεταξύ κυρίαρχων και κυριαρχούμενων ,αναγεννώντας την αυτόνομη και απόλυτη εξουσία.Είναι οι νέοι εικονοκλάστες!!!

Αλλα η κατάσταση είναι ακόμα πιο περίπλοκη ,καθώς οι σημερινοί εικονοκλάστες έχουν σφετεριστεί με παράδοξο τρόπο την θέση των εικονολατρών.Η νέα καθεστωτική δύναμη προσπαθεί να υπηρετήσει την σχέση κυρίαρχων κυριαρχούμενων ,κυρίως με την χρήση της εικόνας ,του θεάματος ,με τον έλεγχο των πληροφοριών.Το στοιχείο της ελπίδας και απελευθέρωσης που το Βυζαντινό πλήθος βρήκε στις εικόνες ,απουσιάζει στα σημερινά θεάματα.

Εναντίον αυτών των νέων Βυζαντινών κυρίαρχων πρεπει να αντιτάξουμε την κραυγή κάποιου σαν τον Ιωάννη Δαμασκηνό του οποίου το έργο «Περί Εικόνων» συνέβαλε όσο κανένας άλλος στον αγώνα κατα της εικονομαχίας.
Η Βυζαντινή εικονομαχία νοείται σήμερα σαν διαμάχη μεταξύ πρωτότυπου και αντίγραφου,φέρνοντας κοντα την Πλατωνική φιλοσοφία και τα Πατερικά κείμενα.

Ο Ιωάννης ο Δαμσκηνός εστιάζει στην ενσάρκωση του θείου,και την υλική σύνδεση που έχει το Θέιο με την σάρκα,και η οποία προφανώς μπορεί να αναπαρασταθεί.Η διαμάχη γίενται προφανώς με θεολογικούς όρους ,αλλά το διακύβευμα είναι πολιτικό και αφορά την μορφή της εξουσίας.Γράφει ο Ιωάννης Δαμασκηνός ,δεν δέχομαι να σφεταιρίζεται την ιεροσύνη για λογαριασμό ενός τυραννικού κράτους.Συνεχίζει ,η ιεροσύνη ,η οποία μπορούμε να πούμε είναι η ισχύς της κοινωνικής επινόησης ,της νομιμοποίησης των αξιών και της ελεύθερης ύπαρξης,ανήκει στο πλήθος.Καμία εξουσία δεν μπορεί αποσύρει τις εικόνες που ανοίγουν την φαντασία στην αγάπη της ελευθερίας.

Multitude.M.Hardt.A.Negri (p 327)μτφ LLS

O συντάκτης του ιστολογίου είχε (από σύμπτωση) την τύχη να ακούσει τον Καστοριάδη στην τελευεταία σημαντική του ομιλία στην Τήνο,για την πολιτική καθυστέρηση του Βυζαντίου,που εν είδει υποθήκης κουβαλάμε,και ανακυκλωνόμαστε εντός της.
Ο Καστοριάδης βέβαια ασκεί κριτική σε όλα τα κοινωνικά συστήματα που βραχυκυκλωνουν την αυτοθέσμιση την αυτοοργάνωση ,αλλά η οξύτατη αποστροφή του προς το Βυζάντιο είναι γνωστή.

Η γενική πρόσπληψη είναι ότι οι Βυζαντινοί χρόνοι και η Ορθοδοξία δεν έχουν παραδώσει παρά ισχνές παρακαταθήκες μιας πολιτικής αναγέννησης ,σε αντίθεση με την θεολογία της Δύσης που σε αντίστοιχες εποχές ,στοχάστηκε μέσω ενός Αυγουστίνου,ενος Σπινόζα.

Αδυνατώ να εισέλθω στην συζήτηση,παρά στον βαθμό που αυτή αφορά το σήμερα.
Εστω και αν η αίσθηση ότι το Βυζαντινό παρελθόν είναι βαρύδι είναι ψευδής,αυτό δεν αίρει την πραγματικότητα.Ζούμε σε μια κατακερματισμένη κοινωνία,με ελάχιστους ενδιάμεσους θεσμούς,που στριφογυρίζει στο κράτος βαπτίζοντας δημόσιο οποιαδήποτε προσπάθεια ,επιλεκτικού προσπορισμού κρατικών πόρων προς ίδιον όφελος.

Παρακολουθώ με συμπάθεια ,αλλά και αντίρρηση,το ρεύμα μιας «Πατριωτικής Αριστεράς» που με κεντρική φιγούρα τον Γ.Καραμπελιά,διατυπώνει ένα αντικαπιταλισμό των πατρίδων,των ταυτοτήτων.Το ρεύμα αυτό προσφέρει μια θετική υπηρεσία,αναδεικνύοντας θετικές πλευρές στην πολιτική ιστορία μας,αλλά νομίζω ακροβατεί στον κίνδυνο να ανάγεται η ιστορία per se ,ως διαβατήριο πολιτικου εκσυγχρονισμού.Είναι σημαντική η ακριβοδίκαιη αποτίμηση,αλλά είναι πολλές αδιόρατη η απόσταση απο ιδεολογήματα ιστορικής υπεροχής.

Τα αναφέρουμε αυτά ως περίγραμμα,γιατί μεταφράσαμε ένα απόσπασμα απο το Multitude των Hardt Negri,στο οποίο σε ρήξη με οποια στερεότυπα ( ο Negri είναι ο τυπικος εκπρόσωπος ενός κοσμοπολίτικου,τεχνολογικού κομμουνισμού της υπέρβασης των τοπικοτήτων) ανατρέχει στην Βυζαντινή Ιστορία και αναλύει την εικονομαχία ως καθ’εαυτω πολιτική σύγκρουση,του «πλήθους» απέναντι στην εξουσία.
Ενδιαφέρον έ;
Ο απόλυτος διεθνιστής,των υβριδιακών κινημάτων,του συλλογικού εργαζόμενου της άυλης εργασίας,ανατρέχει στον Ιωάννη Δαμασκηνό και αναδεικνύει την πολιτική αιχμή.

Οι εικόνες λειτουργούσαν ως εστία,αναστοχασμού,πυροδότησης της φαντασίας,και άρα δημιουργούν το ρευστό κύμα,επι του οποίου μπορεί να αναδιατυπωθεί το πολιτικό πρόγραμμα,η πολιτική επινόηση,η πολιτική αυτοθέσμιση.Η εικόνα του θείου,δημιουργόυσε ένα πολιτικό χώρο διανόησης,που διαχώριζε τον αυτοκράτορα από τον θεό (που αναπαραστάται) και άρα τον χώρο της πολιτικής αντίρρησης.Το θειο διαμεσολαβεί μεταξύ κυρίαρχου και κυριαρχούεμενου.

Εαν είχε επικρατήσει η εικοκλαστική κατεύθυνση ,τότε η απουσία αναπαραστάσεων θα συσωμάτωνε σε ένα και αυτό χώρο,τον αυτοκράτορα και τον Θεό,θα ενέτεινε την πολιτειακή καθυστέρηση.Η φαντασιακή αποστέρηση μέσω των άδειων τοίχων θα είχε στομώσει την πολιτική αναζήτηση.

Ινφο
-Multitude M.Hardt.A.Negri(2004)
-1204 Η διαμόρφωση του νεώτερου Ελληνισμού .Γ.Καραμπελιά (2006)Μια πανοραμική ανάδειξη της διακοπής μια ενδογεννους αναγέννησης στο Βυζάντιο.