Wednesday, January 21, 2009

Παλαμας 100 χρόνια μετά.Το Πολιτικό παραμύθι του Αδάκρυτου


(Saint Saver Forest partner for you)

Πριν εκατό χρόνια περίπου ο Κ.Παλαμάς γράφει τον Δωδεκάλογο του Γύφτου.Πρόκειται για ένα πολύπλοκο ποίημα σε απλωμένο σε δώδεκα μέρη,γραμμένο στο πληθωρικό επικό στομφωδες Παλαμικό στυλ.

Πριν εκατό χρόνια,η ποίηση είχε πολυ μεγαλύτερη λειτουργία από ότι σήμερα.
Ηταν ένα από τα κύρια πνευματικά γεγονότα,που μπορούσε να σηματοδοτήσει και να σηματοδοτηθεί απο τον πνεύμα της εποχής.Ανάλογα γεγονοτα δεν έχουμε ,αλλά ας πόυμε συμβατικά κάτι σαν τις ταινίες του Αγγελόπυλου,η τους δίσκους του Σαββόπουλου.Σηματοδοτούν ευρύτερα την εποχή,και τις αναμένουμε για αυτό.

Το τί θα γράψει ο Παλάμας ήταν σημαντικό για την μορφωμένη κοινωνία της εποχής,και δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την σημερινή εποχή που η ποίηση είναι μια ειδική περιφερειακή τέχνη και επιρροή.Οι ποιητές ουσιαστικά χρηαμτοδοτούν τις εκδόσεις τους,και η τεχνη διακινείται κυρίως λόγω δυο τριών περιοδικών

Μπορούμε να διαβάσουμε τον Παλαμά ως μια «λογοτεχνική αρχαιολογία» καθώς αυτός ο εκρηκτικός ξεχειλιζων λογος δεν μας ακουμπάει αισθητικά σήμερα.
Μπορύυμε όμως να οικειοποιηθούμε αυτόν τον φορμαλισμό ,και να βυθιστούμε στην ποιητική του πραγματικότητα,με την ίδια κίνηση που κάνουμε απολαμβάνοντας μια ασπρομαυρη φωτογραφία,ένα δίσκο γραμμοφώνου με σκρατς,μια όπερα παιγμένη κλασσικά.

Την ποίηση του Παλαμα διεκδικούν πολλοί.

Πατριώτες για τον πηγαίο εθνικό λόγο,δημοτικιστές για την λογοτεχνικότητα της δημοτικής,αριστεροί για τις αναφορές στους εργάτες,κλπ

Ξαναδιάβαζοντας τον Δωδεκάλογο ,εκείνο που σε ξαφνιάζει είναι η απόλυτα σύγχρονη πολυπρισματικότητα του δαιδαλώδους έργου.

Ποιος τελικά είναι ο «Γύφτος» και απο ποια πλευρά μιλάει ο ποιητής είναι γοητευτικά σκοτεινό,αιωρούμενο σχεδόν ψυχαναλυτικό.Ταυτόχρονα βέβαια με τις ηφαιστειώδεις ρίμες για τον Ερωτα,τις υπαρκτές αλλά και ανύπαρκτες Πατρίδες, την σωματική εργασία,που αρδεύονται από μια Νιτσεική Διονυσιακή φλέβα.

Οχι δεν θα κάνουμε ανάλυση του έργου αυτού (μεταξύ μας είναι γοητευτικό σύγχρονο αλλα αδύνατο για ένα αδέσποτο ιστολόγο) αλλά θα σταθουμε σε έναν από τους δώδεκα λόγους το παραμύθι του Αδάκρυτου.

Το κομμάτι αυτό είναι εμβόλιμο και είναι ένα έμμετρο παραμύθι,που στέκεται αυτόνομο σε σχέση με το υπόλειπο ποίημα.

Για δες τε την ιστορία του Αδάκρυτου

Είναι ένα παιδί που του κάνουν όλα τα χατήρια,και αυτός για να ικανοποιήσει τον ακόρεστο εγωισμό του πουλάει τους γονείς του σκλάβους!! Για να αγοράσει άλογο και φανταχτερά ρούχα.
Ο βασιλιάς ανακαλύπτει την υπόθεση,και καλεί τον Αδάκρυτο να μεταφέρει ένα γράμμα στον αδελφό του.βασιλιά.
Ο Αδάκρυτος ανακαλύπτει ότι το γράμμα είναι εντολή εκτέλεσης-ποινής του από τον παραλήπτη.

Πηγαίνει όμως στον προορισμό του όπου ο βασιλιας συμπτωματικά θα παντρέψει την κόρη του με το φοβερό όνομα Αγέλαστη,με όποιον πει το πιο δύσκολο αίνιγμα.

Ο Αδάκρυτος πηγαίνει στον διαγωνισμό όπου ονομάζει τον εαυτό του σαν κάποιο που «φορά την μάνα του,καβαλάει τον πατέρα του ,και μεταφέρει τον θάνατο του»

Η βασιλοπούλα δεν βρίσκει λογική εξήγηση,ο Αδάκρυτος την παντρεύεται,αλλά αντί να γίνει πρίγκηπας,ξαναγυρίζει με τύψεις στους γονείς του.

Ο Αδάκρυτος λοιπόν παντρεμμένος με την Αγέλαστη,φορά την μάνα του,καβαλικεύει τον πατέρα του και πριν παντρευτεί μεταφέρει τον Θάνατο του.Αυτός είναι ο εμβόλιμος Παλαμικός ήρωας.

Εκατό χρόνια μετά ,γιατί νομίζω ότι οι Ελληνική κοινωνία ξαναζεί το παλαμικό παραμύθι;

Γονείς σκλαβώνονται για να πάει καλά ο Αδάκρυτος γιος
Αν δεν παρέμβει η εξουσία –βασιλιάς να συνετήσει τον Αδάκρυτο ,δεν γίνεται τίποτα
Αυτός αν δεν ανακλύψει κατα τύχη τι τον περιμένει ,θα παέι στα θυμαράκια
Είναι οι ίδιοι οι νέοι ενα ολόκληρο αίνιγμα
Βρίσκουν το ταίρι τους αλλά και αυτή η ρημάδα είναι Αγέλαστη

Παραμύθια με άφρονες γονείς,στοιβαρές μέχρι θανάτου εξουσίες,αινiγματώδεις νέους,αγέλαστες κοπέλες,και επιβίωση κατα τύχη,και μπόλικες τύψειςΚάτι από 2009 σε έμμετρο και ρίμα

Α ρε μεγάλε Παλαμά.100 σχεδόν χρονάκια και είσαι επίκαιρος!!!!

Ολος ο Δωδεκάλογος του Γυφτου ,σε κείμενο και απαγγελία εδω
http://web.me.com/palamas12/Palamas/Greek/Greek.html

Μια καλλιτεχνική εντυπη έκδοση στις εκδόσεις “Συλλογή»2005

Πρακτικα του τελευταίου συνεδρίου για τον Παλαμα στις εκδόσεις «Μεσογειος» 2007

Η πιο σημαντική σύγχρονη εικαστικο ποιητική σύνθεση στο ιντερνετ προφανως η Humanotherapy εδώ :
http://humanotherapy.blogspot.com/

12 comments:

ο δείμος του πολίτη said...

Η ποίηση πάντα αποτελούσε μία περιφερειακή τέχνη που απευθύνονταν σε μορφωμένους, την ελίτ της κάθε κοινωνίας. Σήμερα πια που το μορφωτικό επίπεδο άλλαξε, ουσιαστικά απευθύνεται απλά σε μία ομάδα ανθρώπων με το αυτό ενδιαφέρον (όπως τελικά ακι κάθε άλλη μορφή τέχνης που δεν είναι λαϊκή). Ας μη μυθοποιούμε -ειδικά εμείς- καταστάσεις του παρελθόντος και τις ανατείνουμε σε επικές μορφικές διαστάσεις.

Πέραν τούτου, πάντως ο Παλαμάς -μέσα στο σύγχρονό του κοινωνικοπολιτικό σύστημα ανδρωμένος- είναι έξοχος ποιητής. Ειδικά ο Δωδεκάλογος είναι πρόταση ελευθερίας του ανθρώπου και πρόβλεψης μιας καταστροφής που οι μούσες τραγουδούν, αλλά εμέις θέλουμε να εθελοτυφλούμε μπροστά της.

Left Liberal Synthesis said...

Δειμο
Μου αρέσει που εσυ ένας κριτικός στοχαστής ,αναφέρεσαι με τόσο ενδιαφέρον για ένα κλασσικό!!!
Ανακαλύπτω συνεχώς ένα τεραστιο πλουτο στον Παλαμα ,ειδικά στον Δωδεκάλογο,που με εκπλήτει.
Μαρεσει που δεν είμαι μόνος
Να σαι πάντα καλά και γόνιμος
Χαιρετώ

une enfant gâtée said...

Εξαιρετική επιλογή lls.
Αν είχαμε μια επιεικώς καλουτσικη Παιδεία, μεσα απο τον Δωδεκάλογο του Γυφτου, θα έπρεπε να διδάσκεται η Ιστορία του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου στους μαθητές.

Αντ’ αυτού, τι διδάσκονται οι μαθητές, στην δευτεροβάθμια εκπαιδευση; 10 στίχους απο τον έναν ποιητή, 10 στιχους απο τον άλλον, ξεκομένους απο την εποχή τους, και με μια λογική αποστηθισης «του τι εννοεί ο ποιητής», απο 5 τσιτάτα κάποιων κριτικών του έργου τους.

Ισως κάποτε οι ιστορικοί του μέλλοντος μας, θα φέρνουν σαν παράδειγμα κάκιστης εκπαιδευσης, το πως «διδάσκεται» το έργο του Παλαμά στα σχολειά.
Κάπως έτσι, διδάχτηκα και εγώ τον Παλαμά, σε κάποιες τάξεις του Λυκείου. Και μου έμεινε μια φωτογραφία απο μια εμβληματική φιγούρα, ένα άγαλμα έξω απο την Δημοτική Βιβλιοθήκη, και το δράμα του γιου του.
Και όταν πολύ αργότερα, έπεσε στα χέρια μου, η μελέτη του Νίκου Ζαχαριάδη «ο αληθινός Παλαμάς», που έγραψε στις φυλακές της Κέρκυρας, και όταν διαβασα τον Ζεβγο, καταλαβα, ότι αν μη τι άλλο, η ελληνική εκπαιδευση (που φοβάμαι ότι μαλλον χειροτερευει παρά καλυτερευει απο τα δικά μου μαθητικά χρόνια), είναι μάλλον επιβλαβής για την ψυχική υγεία των μαθητών, μάλλον τραγική για την δημιουργική κρίση που θεωρητικά πρέπει να καλλιεργεί, και σίγουρα έμεινε σε αυτά που τόσο εκπληκτικά καυτηριαζε ο Παλαμάς 80 χρόνια πριν.

Ο Παλαμάς, τολμάει να τα βάλει με τον στείρο λογιοτατισμό (που σήμερα τον βλέπουμε ...ακριβώς αντεστραμμένο...αλλά τόσο ίδιο), με την εθνικιστική αρχαιοκαπηλεία, με την πατρηδοκαπηλεία της Μεγάλης Ιδέας, και τόσο επίκαιρος σήμερα , με την γελοιοποίηση τής Ελλάδας το 1897, και το οικονομικό κράχ που έφερε τον εξουθενωτικό για την Ελλαδα, Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο....

Και εξηγεί τόσο καλά ο ίδιος ο Παλαμάς, τι είναι ο Γυφτος....

Μου άρεσε η παραβολή σου, μου άρεσε πολύ αυτό το
«Γονείς σκλαβώνονται για να πάει καλά ο Αδάκρυτος γιος
Αν δεν παρέμβει η εξουσία –βασιλιάς να συνετήσει τον Αδάκρυτο ,δεν γίνεται τίποτα
Αυτός αν δεν ανακλύψει κατα τύχη τι τον περιμένει ,θα παέι στα θυμαράκια
Είναι οι ίδιοι οι νέοι ενα ολόκληρο αίνιγμα
Βρίσκουν το ταίρι τους αλλά και αυτή η ρημάδα είναι Αγέλαστη»


Αλλά αν μου επιτρέπεις θα ήθελα να συμπληρώσω έναν στίχο του Παλαμά που πολύ συχνά παρατηρώντας τον νεοέλληνα και την νεοελληνική κοινωνία στριφογυρίζει στο μυαλό μου.

«Όσο κι αν είστε χριστιανοί, πάντα είστε ειδωλολάτρες»

Καλη σου μέρα

Left Liberal Synthesis said...

enfant gatee
Μεταξύ μας (σσσ.....) διάβασα τον Δωδεκάλογο,πριν 2 εβδομάδες ως ασκηση αναγνωστικής εκκεντρικότητας.Δυστυχως για την αμεοτρεπεια μου έπαθα την πλάκα μου.
Δεν έχω τον εξοπλισμό σου για το θέμα (ευχαριστω για τις προσθηκες),αλλά μου έχει εξάψει την περιέργεια να το ψάξω.Μερικά κομμάτια λες και έρχονται από το 2010 και.
Τι να πω ρε παιδί μου,καμιά φορά ο πλουτος είναι δωρεάν και δίπλα μας.

une enfant gâtée said...

Lls, ο Φρουντ ετοίμαζε συλλογή εβραϊκών ανεκδότων γιατί τον εντυπωσίαζε πάρα πολύ το αυτοσαρκαστικό τους χιουμορ. Και θεωρούσε τον αυτοσαρκασμό σαν την ύψιστη μορφή χιουμορ, μιας που δηλώνει αυτοπεποίθηση, έλλειψη κομπλεξ, και υποδηλώνει αυτογνωσία και ασφάλεια.

Αλλά τότε δεν υπήρχε βέβαια Κράτος του Ισραηλ.
Στην δεκαετία του 80, έγινε ένα συνέδριο στο Τελ Αβίβ, και ο Μπουχβαλντ, είπε ότι απο τότε που οι Εβραίοι απεκτησαν Κράτος, οι Ισραηλινοί, έχασαν το αυτοσαρκαστικό τους χιουμορ.

Ασφαλώς δεν είμαι ουτε ψυχιατρος, και πολύ περισσότερο ψυχαναλυτής (άσε που πιστευω ακράδαντα, το έκαστος στο είδος του και ο Λουμίδης στους καφέδες), αλλά θέλω να στο πώ καιρό, και μου δίνεις εξαιρετική ατάκα (μπορεί και ατυχή ατάκα... αλλά τι σημασία έχει;)με το προηγουμενο σχολιο σου.

Όσο λοιπόν, θεωρείς ...εαυτόν αναδελφο... όσο ονειρευεσαι και εσύ το ...Κράτος του Ισραήλ.... σε επιπεδο δημιουργίας πολιτικού χώρου, έχεις ένα πολύ καλό αυτοσαρκαστικό χιουμορ. Λες λοιπόν, αναλογικά, όταν το Κομμα των Αριστεροφιλελευθερων θα διεκδικει την εξουσία (όπως λεει και ο Νιονιος ...τα όνειρα σου μην τα λες, γιατί μπορεί μια μέρα...), να το χάσεις;

Κοίτα, τι ζόρικες επιλογές με βάζεις να κάνω μεσημεριάτικα...

Και πάλι καλημέρα.

Left Liberal Synthesis said...

enfant gatee
Αν και ξαφνικά η παρομοίωση με το κρατος του Ισραήλ και τον Φρουντ,νόμιζα ότι με πηγε 2-3 αναρτήσεις πίσω,τελικά το πιασα το νόημα.
Ξερεις στα πλαίσια της Liberal πλευράς του ιστολογίου,εφαρμόζω το λεγόμενο χρυσό κανόνα Νο 5 (προερχόμενο από την περιοχή του Management)
No 5:Στις δυσκολες στιγμές μιά είναι η λυση.Μην παίρνεις ποτέ σοβαρά τον εαυτό σου.Τωρα για το πολιτικό project,τι να πω,πάντως εκει που τα λέμε δεν φιαχνουν ασχημους καφέδες.......
Καλημέρα και σε σενα.

aerostatik said...

και ο Κουφοντίνας τον Παλαμά επικαλέστηκε...

Left Liberal Synthesis said...

aerostatic
Και ο Χιτλερ τον Γκαιτε,Χενταρλιν,Σιλλερ κλπ
No problem!!!

Greek Rider said...

@lls πάλι στη μελέτη μας έστρωσες...

Left Liberal Synthesis said...

GR
Κοιτα ποιος μιλάει!!!!!!!!!!

Νοσφεράτος said...

o δωδεκαλογος του γυφτου γραφτηκε σε μια εποχή μάλλον αναλογη με την σημερινή...γιαυτό και θα ξαναδιαβαστει στις μερες μας...
παντα με πολλαπλες και αντιφατικές ερμηνειες
ο Παλαμας παραμένει νας μεγαλος ''εθνικος ''ποιητής με ολη την πολυμορφια του ορου: Συμπυκνώνει και εικονογραφει την εθνική περιπετεια . και την μυθοποιει επίσης...

Left Liberal Synthesis said...

Nosferato
Ειναι πολυ ενδιαφέρον οτι πολλοι βρίσκουμε μια επικαιρότητα στον Δωδεκάλογο.