Οι θεσμοί της ιδιοκτησίας ,όπως υπάρχουν σήμερα,είναι ασφαλέστατα ατελείς.Δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι αυτές οι μορφές (ιδιοκτησίας) που εννοούμε στον σύχρονο κόσμο είναι οι τελικές.Οι παραδοσιακές σύλληψεις για τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα ,είναι μια περίπλοκη δέσμη ,της οποίας οι πιο αποτελεσματικοί συνδιασμοί δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί σε όλες τα κοινωνικά πεδία. (The Fatal Conceit,μετάφραση Left Liberal Synthesis)
Ο F.Hayek αποτελεί μια από τις Ναυαρχίδες της Φιλελεύθερης σκέψης.
Και όχι άδικα
Αποτέλεσε μια "μηχανή" παραγωγής ιδεών κατά του "Σοσιαλισμού" της εποχής του ,και είχε την τύχη να δει την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1989 ,αλλά και την κατίσχυση των Reagan Thacher σε ΗΠΑ ,Μ.Βρετανία.
Η σύγχρονη μυθολογία κατατάσσει το Hayek στους ιδρυτές της λαίλαπας του "Νεοφιλελευθερισμού" .Στην δε Ελλάδα ,αν δε κάνω λάθος ,δεν υπάρχει μεταφρασμένο έργο του,η δε αναζήτηση στα ξενόγλωσσα βιβλιοπωλεία μπορεί μετα δυσκολίας να αποφέρει το τελευταίο αντίγραφο του "Road to Serdom".
O ερασιτέχνης συντάκτης αυτού του ιστολογίου,ως αδέσποτος αναγνώστης ,καταπιάστηκε να διαβάσει κάτι από Hayek,μπας κια καταλάβει σε τι ακριβώς συνίσταται η σκέψη αυτή.Οπως και αλλού έχουμε επισημάνει ,κάτι καραφασίστες τύπου Heidegger,Scmitt ,κοσμούν τα πιο προωθημένα κείμενα της κριτικής ,εμείς θα κωλόσουμε;
Οπως πάντα ,όταν ασχολείσαι με το διανοητικό έργο ,η ανάγνωση επιφυλλάσει μερικές εκπλήξεις.(περιδιαβάζοντας μερικά βασικά κείμενα) Οποιος βέβαια περιμένει από ένα αδέσποτο "ιστογράφο" μια ακαδημαικού επιπέδου αποτίμηση,προφανώς έχει κάνει λάθος.Αλλά δεν εκχωρούμε και στους επαγγελματίες διανοούμενους το προνόμιο της κρίσης και σκέψης.
-Κατ'αρχάς ο τύπος ασκεί μια δριμύα κριτική στον Σοσιαλισμό νοούμενο ως κεντρικό προγραμματισμό τύπου ΕΣΣΔ.Ως σύστημα που κεντρικά σχεδιάζει μια οικονομία ,άρα και την ζωή των ανθρώπων ,που πρέπει όμως να υπακούει σε μια αφηρημένη αρχή καλούμενη Σοσιαλισμό,την οποία (αρχή) ερμηνεύουν οι ειδικοί!
-Μας επισημαίνει την λειτουργεία της αγοράς,ως σύστημα εξαιρετικής πολυπλοκότητας ,το οποίο μέσα από τις άπειρες διαδράσεις,"ωριμάζει" δημιουργώντας νέους βαθμούς διαδράσεων.Δεν αναφέρεται σε "αόρατες χείρες" ,αλλά σε μια ενσωματωμένη σιωπηλή "τάξη" που έχουν αποκτήσει οι αγορές ,την οποία και ενσωματώνουν και μεταφέρουν σε κάθε νέο στάδιο εξέλιξης
-Εχει μια κριτική στάση σε "εξισωτικά" πολιτικά προτάγματα,με την έννοια της απώλειας της διανοητικής και κοινωνικής "βιοποικιλότητας" που είναι ακριβώς αυτή που επιφέρει την ανθρώπινη πολιτική και κοινωνική εξέλιξη και πρόοδο.Με αυτή την οπτική συνδέει σχεδόν μονοσήμαντα την πολιτική δημοκρατία με την οικονομία της αγοράς.
-Διατυπώνει ένα οικονομικής φύσεως διερώτημα για τις δημόσιες μονοπωλιακές λειτουργίες που δεν εντάσσονται στον μηχανισμό των τιμών ,καθώς μας προειδοποιεί ότι χωρίς τις τιμές και τους αγοραστές, δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε ούτε την ποιότητα ούτε την ποσότητα των υπηρεσιών αυτών.
-Εχει μια μεγάλη ενασχόληση με ζητήματα επιστημών του "νου" αλλά και ζητήματα ηθικών κανόνων τα οποία θεωρεί ως σιωπηλή ενσωμάτωση κατακτημένων κανόνων συμπεριφοράς που εξασφαλίζουν την κοινωνική συνέχεια.
Πόσο μπορούν να αφορούν όλα αυτά ,την Αριστερά δηλαδή ένα πολιτικό ρεύμα κοινωνικής αλλαγής,που μέσα από τον πολιτικό ανταγωνισμό θέλει οραματιστεί και υλοποιήσει ένα κόσμο ισότητας;
Αρκετά
-Κατ'αρχάς ας παραδεχθούμε ότι το πείραμα της ΕΣΣΔ είχε μια κριτική που ήταν διανοητική έντιμη,και σχετικα ορθολογική.Η κριτική στο πρόγραμμα του Κεντρικού Σχεδιασμού δεν ήταν μόνο η πολιτική αντεπίθεση του αντίπαλου μπλόκ.
-Είναι σίγουρο στην Αριστερά,ότι κατα βάθος δεν έχει απαλλαγεί από ,άρρητα σύνδρομα ενος αναλυτικού κεντρικού σχεδιασμού,αντί να αναζητήσει μια συναινετική συμφωνία πλαίσιο για την κοινωνία,μέσα στην οποία θα ισορροπήσουμε την ισότητα και τον αναγκαίο πολυμορφισμό.
-Εχουμε καταλάβει την λειτουργία της αγοράς,ως μηχανισμό μεταφοράς πληροφοριών για τις ανάγκες που μεταβάλλονται αενάως;
-Οταν καταφερόμαστε στις δημόσιες υπηρεσίες ως μέρος του κράτους,έχουμε επινοήσει κανένα άλλο μηχανισμό εκτός των τιμών,για να τις αξιολογήσουμε (από την πλευρά των χρηστών) ή θα αφήνουμε τον εκάστοτε Αυτιά να το κάνει για μας;
Με πόση άνεση μπορεί ένας Αριστερός να διαβάσει Hayek;
Δεν είναι εύκολο,και πολλές φορές ο Η είναι "συντηρητικός"
Μπορεί και πρέπει η Αριστερά να εμβαθύνει στην ανάλυση του για την φιλελευθερης κοινωνίας , που αναπτύσσεται σε υψηλώτερους βαθμούς πολυπλοκότητας , και την κριτική του ότι ένας "αρχαικός" σοσιαλισμός,στην ουσία προσπαθεί να "αποδράσει" από την πολυπλοκότητα ,προς ένα κοινοτισμό χωρίς τεχνολογία.(Ουσιαστικά σήμερα μόνο ο Negri απαντά δημιουργικά στοχαζόμενος γαι την μηχανογεννή μεταμόρφωση .Αυτοκρατορία σελ 487,The Multitude p 195)
Για παράδειγμα,δεν έχω καταλάβει στην Ελλάδα ,τι μπορεί να σημαίνει μια Αριστερή αντικαπιταλιστική εκδοχή των τριών μεγάλων τομέων εισαγωγής συναλλάγματος ( εξαγωγές, τουρισμός , ναυτιλία )
Απο την άλλη πλευρά όμως
Ο Η είναι συντηρητικός ,στα θέματα Ηθικής ,την οποία αντιλαμβάνεται ως ιστορική άρρητη κατωχύρωση κανόνων συνύπαρξης,όπου τελικά οι "πειραματισμοί" είναι μια εξωτερική αφύσικη παρέμβαση.Sorry mr.Hayek είμαστε του Μαη και του εκάστοτε Μαη.
Στον Η λείπουν τα στοιχεία της αυτονομίας της Πολιτικής και του ανταγωνισμού ,που θα γονιμοποιήσουν την υψηλή "βιοποικιλότητα" που δημιουργεί η ρυθμισμένη αγορά.Με μια έννοια το Πολιτικό ως περιοχή συγκρόυσεων,κοινωνικού πειραματισμού και αναπόφευκτων εντάσεων λείπουν.
Στο τέλος αυτής της μικρής διαδρομής ο ερασιτέχνης "ιστογράφος" συνάντησε τον C.Sciabarra ,που προσέφερε μια συναρπαστική έκπληξη,το βιβλίο του,"Marx ,Hayek, and Utopia"!!Οποιος δεν φοβάται τις ΄διανοητικές επαλληλίες,και θέλει να δει τους συχρονισμούς του συγγραφέα του Κομμουνιστικού Μανιφέστου και του πιο αξιοπιστου Φιλελευθερου διανοητή ,μπορεί να ψάξει για το πόνημα.
Βιβλιογραφία
The road to Serform
The constitution of Liberty
The Fatal Conceit
Ο F.Hayek αποτελεί μια από τις Ναυαρχίδες της Φιλελεύθερης σκέψης.
Και όχι άδικα
Αποτέλεσε μια "μηχανή" παραγωγής ιδεών κατά του "Σοσιαλισμού" της εποχής του ,και είχε την τύχη να δει την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1989 ,αλλά και την κατίσχυση των Reagan Thacher σε ΗΠΑ ,Μ.Βρετανία.
Η σύγχρονη μυθολογία κατατάσσει το Hayek στους ιδρυτές της λαίλαπας του "Νεοφιλελευθερισμού" .Στην δε Ελλάδα ,αν δε κάνω λάθος ,δεν υπάρχει μεταφρασμένο έργο του,η δε αναζήτηση στα ξενόγλωσσα βιβλιοπωλεία μπορεί μετα δυσκολίας να αποφέρει το τελευταίο αντίγραφο του "Road to Serdom".
O ερασιτέχνης συντάκτης αυτού του ιστολογίου,ως αδέσποτος αναγνώστης ,καταπιάστηκε να διαβάσει κάτι από Hayek,μπας κια καταλάβει σε τι ακριβώς συνίσταται η σκέψη αυτή.Οπως και αλλού έχουμε επισημάνει ,κάτι καραφασίστες τύπου Heidegger,Scmitt ,κοσμούν τα πιο προωθημένα κείμενα της κριτικής ,εμείς θα κωλόσουμε;
Οπως πάντα ,όταν ασχολείσαι με το διανοητικό έργο ,η ανάγνωση επιφυλλάσει μερικές εκπλήξεις.(περιδιαβάζοντας μερικά βασικά κείμενα) Οποιος βέβαια περιμένει από ένα αδέσποτο "ιστογράφο" μια ακαδημαικού επιπέδου αποτίμηση,προφανώς έχει κάνει λάθος.Αλλά δεν εκχωρούμε και στους επαγγελματίες διανοούμενους το προνόμιο της κρίσης και σκέψης.
-Κατ'αρχάς ο τύπος ασκεί μια δριμύα κριτική στον Σοσιαλισμό νοούμενο ως κεντρικό προγραμματισμό τύπου ΕΣΣΔ.Ως σύστημα που κεντρικά σχεδιάζει μια οικονομία ,άρα και την ζωή των ανθρώπων ,που πρέπει όμως να υπακούει σε μια αφηρημένη αρχή καλούμενη Σοσιαλισμό,την οποία (αρχή) ερμηνεύουν οι ειδικοί!
-Μας επισημαίνει την λειτουργεία της αγοράς,ως σύστημα εξαιρετικής πολυπλοκότητας ,το οποίο μέσα από τις άπειρες διαδράσεις,"ωριμάζει" δημιουργώντας νέους βαθμούς διαδράσεων.Δεν αναφέρεται σε "αόρατες χείρες" ,αλλά σε μια ενσωματωμένη σιωπηλή "τάξη" που έχουν αποκτήσει οι αγορές ,την οποία και ενσωματώνουν και μεταφέρουν σε κάθε νέο στάδιο εξέλιξης
-Εχει μια κριτική στάση σε "εξισωτικά" πολιτικά προτάγματα,με την έννοια της απώλειας της διανοητικής και κοινωνικής "βιοποικιλότητας" που είναι ακριβώς αυτή που επιφέρει την ανθρώπινη πολιτική και κοινωνική εξέλιξη και πρόοδο.Με αυτή την οπτική συνδέει σχεδόν μονοσήμαντα την πολιτική δημοκρατία με την οικονομία της αγοράς.
-Διατυπώνει ένα οικονομικής φύσεως διερώτημα για τις δημόσιες μονοπωλιακές λειτουργίες που δεν εντάσσονται στον μηχανισμό των τιμών ,καθώς μας προειδοποιεί ότι χωρίς τις τιμές και τους αγοραστές, δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε ούτε την ποιότητα ούτε την ποσότητα των υπηρεσιών αυτών.
-Εχει μια μεγάλη ενασχόληση με ζητήματα επιστημών του "νου" αλλά και ζητήματα ηθικών κανόνων τα οποία θεωρεί ως σιωπηλή ενσωμάτωση κατακτημένων κανόνων συμπεριφοράς που εξασφαλίζουν την κοινωνική συνέχεια.
Πόσο μπορούν να αφορούν όλα αυτά ,την Αριστερά δηλαδή ένα πολιτικό ρεύμα κοινωνικής αλλαγής,που μέσα από τον πολιτικό ανταγωνισμό θέλει οραματιστεί και υλοποιήσει ένα κόσμο ισότητας;
Αρκετά
-Κατ'αρχάς ας παραδεχθούμε ότι το πείραμα της ΕΣΣΔ είχε μια κριτική που ήταν διανοητική έντιμη,και σχετικα ορθολογική.Η κριτική στο πρόγραμμα του Κεντρικού Σχεδιασμού δεν ήταν μόνο η πολιτική αντεπίθεση του αντίπαλου μπλόκ.
-Είναι σίγουρο στην Αριστερά,ότι κατα βάθος δεν έχει απαλλαγεί από ,άρρητα σύνδρομα ενος αναλυτικού κεντρικού σχεδιασμού,αντί να αναζητήσει μια συναινετική συμφωνία πλαίσιο για την κοινωνία,μέσα στην οποία θα ισορροπήσουμε την ισότητα και τον αναγκαίο πολυμορφισμό.
-Εχουμε καταλάβει την λειτουργία της αγοράς,ως μηχανισμό μεταφοράς πληροφοριών για τις ανάγκες που μεταβάλλονται αενάως;
-Οταν καταφερόμαστε στις δημόσιες υπηρεσίες ως μέρος του κράτους,έχουμε επινοήσει κανένα άλλο μηχανισμό εκτός των τιμών,για να τις αξιολογήσουμε (από την πλευρά των χρηστών) ή θα αφήνουμε τον εκάστοτε Αυτιά να το κάνει για μας;
Με πόση άνεση μπορεί ένας Αριστερός να διαβάσει Hayek;
Δεν είναι εύκολο,και πολλές φορές ο Η είναι "συντηρητικός"
Μπορεί και πρέπει η Αριστερά να εμβαθύνει στην ανάλυση του για την φιλελευθερης κοινωνίας , που αναπτύσσεται σε υψηλώτερους βαθμούς πολυπλοκότητας , και την κριτική του ότι ένας "αρχαικός" σοσιαλισμός,στην ουσία προσπαθεί να "αποδράσει" από την πολυπλοκότητα ,προς ένα κοινοτισμό χωρίς τεχνολογία.(Ουσιαστικά σήμερα μόνο ο Negri απαντά δημιουργικά στοχαζόμενος γαι την μηχανογεννή μεταμόρφωση .Αυτοκρατορία σελ 487,The Multitude p 195)
Για παράδειγμα,δεν έχω καταλάβει στην Ελλάδα ,τι μπορεί να σημαίνει μια Αριστερή αντικαπιταλιστική εκδοχή των τριών μεγάλων τομέων εισαγωγής συναλλάγματος ( εξαγωγές, τουρισμός , ναυτιλία )
Απο την άλλη πλευρά όμως
Ο Η είναι συντηρητικός ,στα θέματα Ηθικής ,την οποία αντιλαμβάνεται ως ιστορική άρρητη κατωχύρωση κανόνων συνύπαρξης,όπου τελικά οι "πειραματισμοί" είναι μια εξωτερική αφύσικη παρέμβαση.Sorry mr.Hayek είμαστε του Μαη και του εκάστοτε Μαη.
Στον Η λείπουν τα στοιχεία της αυτονομίας της Πολιτικής και του ανταγωνισμού ,που θα γονιμοποιήσουν την υψηλή "βιοποικιλότητα" που δημιουργεί η ρυθμισμένη αγορά.Με μια έννοια το Πολιτικό ως περιοχή συγκρόυσεων,κοινωνικού πειραματισμού και αναπόφευκτων εντάσεων λείπουν.
Στο τέλος αυτής της μικρής διαδρομής ο ερασιτέχνης "ιστογράφος" συνάντησε τον C.Sciabarra ,που προσέφερε μια συναρπαστική έκπληξη,το βιβλίο του,"Marx ,Hayek, and Utopia"!!Οποιος δεν φοβάται τις ΄διανοητικές επαλληλίες,και θέλει να δει τους συχρονισμούς του συγγραφέα του Κομμουνιστικού Μανιφέστου και του πιο αξιοπιστου Φιλελευθερου διανοητή ,μπορεί να ψάξει για το πόνημα.
Βιβλιογραφία
The road to Serform
The constitution of Liberty
The Fatal Conceit
Law Legislation and Liberty
The Cambridge Companion to Hayek
Marx Hayek and Utopia
The Cambridge Companion to Hayek
Marx Hayek and Utopia
Posts
5 comments:
Φίλεμ οταν θέλεις να κερδίσεις τα θετικά του μεγάλου Hayek, θα πρέπει εκ των προτέρων να αποδεχθείς οτι υπάρχει μια αυταπάτη στον πυρήνα του φιλελευθερισμού,που πρέπει να εξαλείψουμε:της ικανότητας οργάνωσης και ορθολογικού σχεδιασμού της κοινωνίας.
O SCHUMPETER έγραφε στο γνωστό του βιβλιόυ περί Δημιουργικού Καπιταλισμού:''Οι σχέσεις εξουσίας και οι οικονομικές σχέσεις είναι ετσι δομημένες ,που δεν μπορούν να υπερβούν η μία την άλλη...."
Άρα λοιπόν, να μην ξεχνάμε οτι ο Hayek δεν έθιξε την κρίσιμη συσχέτιση, κατα την ταπεινή μου γνώμη: κόμματα και επιχειρήσεις δρουν με ιδιοκτησιακή(κτητική) και αχαλίνωτη θέσμιση,κυταρροποιώντας την δυναμική των όποιων εξωγενών αντιστάσεων. Πιο απλά, ο Hayek δεν μπόρεσε να χτυπήσει το σπυρί της υπερφιλελεύθερης διακίνησης του χρήματος μέσα στα γρανάζια του δημοκρατικού πολιτικού συστήματος.Να μην ξεχνάμε οτι
ζούμε σε εποχή αναρχης ταξικής καθετοποίησης της κοινωνίας,στην οποία , πυρηνική κατάληξη αποτελεί η μορφοποίηση της μεσαίας τάξης και η δυνατότητα παρέμβασης των ανοδικοκαθοδικών μελών της (πολίτες σε ταλάντωση) ,στην εξουσιαστική δομή .
Απο τον Πλάτωνα ως τον Μαρξ, η συλλογικότητα δεν υπήρξε ζητούμενο δημοκρατικής σχηματοποίησης,αλλά μάγμα κοινωνικής φαντασίωσης(θρεμμένος με την Διαλεκτική, ο Μαρξ ήξερε γιατί ηταν ανέφικτη η ένωση του προλεταριάτου).
Ο Hayek και οι επιρροές του,που οδήγησαν στα reaganomics αλλά και στον θατσερισμό,είναι αλήθεια οτι είχαν πολύ αποτελεσματικότητα μακροπρόθεσμα και σε πολιτικό επίπεδο,αλλά δημιούργησαν ψευδοφιλεύθερες κοινωνικές επιθυμίες,τίς οποίες ψευδοαριστεροί ηγέτες εκμεταλλεύθηκαν πολιτικά στην συνέχεια(πχ,επι Κλιντον οι ΗΠΑ έζησαν επιτο φαινόμενο της κοινωνικοποίησης ατομικών οραμάτων και της εξατομίκευσης συλλογικών στόχων,αλλά την αποτυχία του Κλιντον όμως να μοιράσει πλούτο δίκαια, μιας και δεν φρόντισε πρώτα να τον αυξήσει και πραγματικά,εκτός απο ονομαστικά, φαίνεται σήμερα να την...πληρώνει ο Μπούς!
Ο Hayek μας έμαθε κυρίως οτι στα Δημόσια Οικονομικά δεν μπορούμε να έχουμε λύση πριν θέσουμε το πρόβλημα.Και δεν μπορούμε να έχουμε πρόβλημα, αν δεν υπάρχει πρώτα στην αγορά και τους μηχανισμούς της.
Οι διανοητικές προκλήσεις πάντα με συνέπαιρναν. Με μεγάλο ενδιαφέρον θα "ψάξω" τον Hayek ακόμη και αν δεν συμφωνεί κανείς με το βασικό κορμό της σκέψης του, σίγουρα θα βρεθούν ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις.
Αυτό όμως που κυρίως δεν μου πολυαρέσει σε στοχαστές της "άλλης όχθης" είναι οι προτεραιότητες που θέτουν. Κατά τα άλλα εγώ προσωπικά δεν βρίσκω κανέναν χωρίς νόημα. Όλοι έχουν προσφέρει κάτι σημαντικό ακόμη και αν δεν συμφωνώ απόλυτα.
Πάντως είναι πολύ αξιόλογο που δίνεις αναλυτικά στοιχεία για βασικές θέσεις στοχαστών, εγώ ανακαλύπτω πολλά από αυτά που προτείνεις παρόλο που χρειάζεται χρόνος για να μπει κανείς στοιχειωδώς στην ουσία μιας σκέψης.
Ισως, φίλε lls, να ξέχασες να αναφέρεις κάτι σημαντικό (ιδιαίτερα για τις μέρες που ζούμε): Ειναι ο ΜΟΝΟΣ (από οσους γνωρίζω, βέβαια) στοχαστές του Νεοφιλελευθερισμού που θεωρεί ακόμα και τις "καταρρεύσεις" (και τις από αυτές προκύπτουσες καταστροφές) του συστήματος της ελεύθερης αγοράς απόλυτα εντεταγμένες στην πορεία του, εγγενή ιδιότητά του σχεδόν, αφαιρώντας (πονηρά?) από τους επικριτές επιχειρήματα...
...και ισως οι "αναστάσεις" που εχουμε δει, να τον δικαιολογούν...
Μιας και βαδίζουμε προς τα εκεί, ας το εχουμε υπ' όψη μας....
Δεν έχω να ανταπαντήσω και τίποτα αξιόλογο,καθώς ίσως ο τίτλος της ανάρτησης έπρεπε να είχε ένα ερωτηματικό.
Επειδή ο νεοφιλελευθερισμός είναι ακαδημαική έννοια και όχι πολιτική (φιλελευθεροι αυτορίζονται πολλοί,νεο φιλελεύθεροι ουδείς ,εκτός αν κανένας φίλος με βοηθήσει) έχω την μικρή υποψία ότι η αριστερά δεν έχει μελετήσει αρκετα τους Φιλελευθερους.
Νομίζω πως έχεις δίκιο, LLS, στο ότι η Αριστερά δεν έχει μελετήσει αρκετά τους Φιλελεύθερους.Έχει αντικαταστήσει τους διανοητές αυτούς με την μαρξιστική βιβλιογραφία σε τέτοιο βαθμό που να αγνοεί τελείως τα όσα σημαντικά μπορεί να πάρει από αυτούς.Διαφωνώ στο ότι κάποιος αριστερός δυσκολεύεται να διαβάσει Hayek:σε πολλά σημεία η σκέψη του (όπως και η σκέψη πολλών άλλων "συντηρητικών" σαν τους Friedman,Nozick,Fukuyama)είναι πολύ πιο προοδευτική από αρκετούς αριστερούς.
Post a Comment