Ποιός μετέχει στο Ιερό και οι ψήφοι του Ζουράρη

 

 

Στη  διαπραγμάτευση των κοινών ζητημάτων αριστεράς και θεολογίας υπάρχουν πολλές οπτικές.

Επικρατούν οι κοινωνικές αναλύσεις όπου το επίδικο είναι να αναδειχθούν οι κοινές αξίες εκκλησίας και αριστεράς: κλασσικά θέματα η θεολογία της απελευθέρωσης, η ιεραποστολική αλληλεγγύη κλπ. Στο κλίμα αυτό έγινε και το συνέδριο στην Θεσσαλονίκη .

Μια άλλη σειρά αναλύσεων , προέρχεται από τον κλασσικό φιλελεύθερο χώρο όπου το επίδικο είναι ότι η κομμουνιστική ουτοπία έχει θρησκευτική προέλευση και επομένως οδηγεί σε ιδεοληψίες, τυρανίες κλπ.

Μετά όμως από τον Καρλ Σμιτ η διαπραγμάτευση είναι ευρύτερη. Εκκινώντας από τη βασική θέση πως όλες οι έννοιες της πολιτικής είναι προέκταση εννοιών της θεολογίας, γίνεται μια ανάλυση σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Εδώ δεν αναδεικνύεται το ζήτημα των κοινωνικών αξιών, ούτε η έννοια της ουτοπίας, αλλά η ουσιαστική ισομορφία των εννοιολογικών αρχιτεκτονημάτων πολιτικής και θεολογίας. Συμβατικές σηματοδοτήσεις της πολιτικής φιλοσοφίας , πχ η κυριαρχία, η επανάσταση αντιστοιχίζονται με ισοδύναμες της θεολογίας. Σύμφωνα με τον Κ.Σμιτ δεν είναι η αριστερή ουτοπία που αναδύει μια θεολογία, αλλά ολόκληρο το φιλελεύθερο κοσμικό  πολιτικό οικοδόμημα , αυτοκατανοείται ως ορθολογικό , αλλά ουσιαστικά δεσμεύεται από θεολογικού τύπου όρια. Το απώτατο αυτό όριο είναι η κυριαρχία η οποία αντιστοιχεί στην Θεϊκή κυριαρχία. Το project του Σμιτ έχει την αντιδημοκρατική του ανάγνωση: αν το όριο είναι η κρατική κυριαρχία τότε η δημοκρατική ή μη νομιμοποίηση είναι δευτερεύουσα.

Αυτή την επιστημολογική  κατεύθυνση ακολουθεί ο G.Agamben ,ο οποίος πραγματοποιεί μια μοναδικού εύρους ιστορική έρευνα , με αυθεντικά πρωτόγεννη ευρήματα. Ο G.Agamben αποκαλύπτει ποιες άλλες θεμελιακές συντεταγμένες της μοντέρνας πολιτικής έχουν θρησκευτικό υπόβαθρο , και δεν επιβιώνουν απλώς, αλλά ουσιαστικά επικαθορίζουν τα όρια της πολιτικής και της εννοιολόγησης της.Homo Sacer, Iustitium είναι τα πολιτικοθεολογικά μοτίβα με τα οποία ο GA μπορεί "διαβάσει" την τρέχουσα συγκυρία. Ανεξάρτητα από τις ενστάσεις για το έργο αυτό, είναι σαφές ότι ανοίγει νέους δρόμους. Στο τελευταίο μεγάλο έργο του “The Kingdom and the Glory” (Πηγή) προχωρεί ένα ακόμη βήμα περαιτέρω: Δεν είναι μόνο η πολιτική θεολογία , αλλά και η οικονομία είναι μια θεολογία με μια ενδιαφέρουσα γενεαλογία. Το θεολογικό σχήμα της Τριαδικότητας "στερεώνεται"  δανειζόμενη την αριστοτελική έννοια  της οικονομίας, αλλά όταν η οικονομία γίνεται μοντέρνα επιστήμη δανείζεται από την Θεολογία την Οικονομία χωρίς την Αγία Τριάδα. Συμπτωματικά το πρώτο συνέδριο Οικονομικής Θεολογίας , βασισμένο κυρίως στο “The Kingdom and the Glory” γίνεται σε ένα μήνα στη Ρώμη. (πηγή)

Η μικρή εισαγωγή γίνεται για να σημειωθεί κατ' αρχάς η μοναδική επικαιρότητα της πολιτικής θεολογίας, η διεισδυτικότητα της. Ταυτόχρονα πρέπει να στοιχειοθετηθεί με ακρίβεια χωρίς συγχύσεις το επίπεδο, το επίδικο και η οπτική της κριτικής που ακολουθεί.

Δημοσιεύθηκε στη Αυγή της Κυριακής ένα επίκαιρο κείμενο Πολιτικής Θεολογίας. Το κείμενο υπογράφεται από το Α.Μπαλτά και είναι ευπρόσδεκτο τεκμήριο μιας τακτοποίησης των σχέσεων αριστεράς και ιερού, πέραν του γνωστού ζητήματος των κοινών αξιών και πρακτικών (αλληλεγγύη, πρωτείο του ανθρώπου κλπ). (πηγή). Η βασική θέση του κειμένου συμπεραίνεται ως εξής:

• H Αριστερά μετέχει πλήρως στο Iερό. Πρόχειρες αποδείξεις: Το δέος απέναντι στους μάρτυρές της. Η ιερουργία που συνιστά το Άξιον Εστί. Το τέμπλο που ζωγράφισε ο Κατζουράκης. Απόδειξη, ακόμη, η κατανυκτική συμμετοχή πολλών αριστερών στην περιφορά του Επιταφίου ή στη λειτουργία της Ανάστασης. Στα καθ΄ ημάς ανάσταση και επανάσταση συνδέονται. Η επανάσταση δεν είναι περιστροφή (revolution). Είναι εκ νέου στάση, εκ νέου έγερση. Όπου στάση είναι διακοπή του χρόνου, είναι όρθωση αναστήματος - αλλά και εξέγερση. Εξέγερση είναι έγερση που απευθύνεται. Που αναλαμβάνει την ευθύνη της. Για μας επανάσταση είναι επί και ανάσταση. Ανάσταση επί τούτω .Καλή Ανάσταση παντού. Αφού στο δικό μας Πάσχα δεν μετέχουν μόνον οι ορθόδοξοι. Ούτε μόνον οι αριστεροί.

Ο ΑΜ κάνει μια ατυχή εννοιολογική ταύτιση Αριστεράς και Αριστερών. Ενώ ορθότατα με ενάργεια περιγράφει το Ιερό, ως προσωπικό  βίωμα , ως απώτατο  όριο (1) κατόπιν  διατυπώνει «το αίσθημα του ιερού είναι καθολικό». Τότε η γνωμάτευση "Η Αριστερά μετέχει του Ιερού" γίνεται αυτονόητη γιατί όλα τα υποσύνολα του καθολικού μετέχουν του ιερού, πχ οι ποδοσφαιρικές ομάδες, οι σύλλογοι ιππασίας .κλπ Ωστόσο αυτό είναι μια προφανής ιδεολογική υπαναχώρηση προς την προνεωτερικότητα. Αν ακολουθήσουμε τη σκέψη του ΣΜ τότε και η κεντροαριστερά, η φιλελεύθερη δεξιά, η ναζιστική δεξιά κλπ ο μετέχουν του Ιερού και η κόλαση της πολιτικής αγιοσύνης είναι ανοικτή. Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων «έχει αίσθημα του ιερού» αυτό δεν σημαίνει ότι και οι συλλογικότητες τους, εκούσιες ή ακούσιες μετέχουν σε Ιερά. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ομοίως η Αριστερά μετέχει στο Ορεκτικό, το Υπνικό, το Ηδονικό κλπ.

Καμία πολιτική παράταξη της Αριστεράς δεν μετέχει  κανενός Ιερού. Στο Ιερό μετέχουν πρόσωπα, υποκείμενα. Νομίζουν ότι συμμετέχουν μόνο οι παγανιστικές κοινότητες της ακροδεξιάς οι Τζιχαντιστές κλπ κλπ .Όσο για τις αποδείξεις για την «μετοχή της Αριστεράς στο Ιερό» αυτές είναι πολύ περίεργες:

• Δέος προς τους μάρτυρες του (τον Λεωνίδα)  μπορεί να  έχει και ο Κασιδιάρης.
• Ιερουργία , όπως αναφέρεται , είναι και η συναυλίες του Καιάδα για τους μυημένους στο Satan Rock.
• Όσο για τους αριστερούς στον επιτάφιο , ας τους ρε αδελφέ μόνους τους να τα βρουν , θα τους δώσουμε και ιδεολογικό laisser faire ;

Η ευγενής πρόθεση του ΑΜ είναι διακριτή.

Προσπαθεί να οργανώσει ένα  πολιτικοθεολογικό στοχασμό για τη συγκυρία. Κάνοντας όμως ένα τέτοιο σφάλμα, δηλαδή να κοινωνικοποιεί το ατομικό βίωμα ως μηχανική αθροιστική διεργασία, κατασκευάζει μια ιερουργούσα αριστερά, την οποία μόνο ποιητική αδεία μπορούμε να σκεφτούμε. Κάτι ξέρουν και οι θρησκείες που αποδέχονται τις ιερές κοινότητες μόνο  με την διαμεσολάβηση, ιερέων, τελετών κλπ. Τέλος η Γιανναρικής τεχνοτροπίας υπόμνηση ότι η επανάσταση δεν είναι περιστροφή αποτελεί άλλη μια περίεργη διατύπωση. Και εδώ η προσωπική χριστιανική «ανάσταση» γίνεται κοινωνική συλλογική. Μάλιστα φαίνεται να έχει το αληθές περιεχόμενο της μόνο στα «καθ’ ημάς».

Είπαμε η πολιτική θεολογία είναι ερεθιστική, αλλά από αυτό μέχρι την «καθ’ ημάς» επανάσταση η απόσταση είναι μεγάλη. Εκτός και αν μας χρειάζονται και οι ψήφοι του Ζουράρη…..

(1)Η διατύπωση του ΑΜ για το Ιερό, είναι  πανομοιότυπη  με τις διατυπώσεις των ορθόδοξων θεολόγων που γοητεύτηκαν από τον πρώιμο Wittgenstein και τον διάβασαν ως θεολογία:To άρρητο του Tractatus είναι τελικά το ιερό επέκεινα. (Ζ.Λορεντζάτος Δευκαλίων 1972 για το Tractatus)

Foto:Pina Bausch -Πηγή