"Κοινωνικός Φιλελευθερισμός": Η σύγχυση επιτείνεται

Δημοσιεύθηκε το βιβλίο του Κ.Αρβανιτόπουλου "Κοινωνικός Φιλελευθερισμός".Ο πρόλογος του Α.Σαμαρά τοποθετεί το βιβλίο , εκ των πραγμάτων ,σε μια θέση νέου ιδεολογικού ντοκουμέντου μιας Νέας Δημοκρατίας.

Ωστόσο το κείμενο αυτό είναι χαρακτηριστικό του στατικού τρόπου με τον οποίο συζητούνται τα ζητήματα του φιλελευθερισμού.

Αν το δούμε ψύχραιμα , το ιδεολογικό αυτό μανιφέστο έχει ένα οξύ και εκτεταμένο μέτωπο προς τον " νεοφιλελευθερισμό " ενώ αντιπαρατίθεται σε μια κυριολεκτικά ιδεατή φαντασιακή ελληνική σοσιαλδημοκρατία .Τέλος για την αριστερά επιφυλάσει μια ανώδυνη κριτική περί λαικισμού.

Συγκεκριμμένα  εντός του " Κοινωνικού Φιλελευθερισμού” γίνεται μια εκτενής ανάλυση του λεγόμενου " νεοφιλελευθερισμού" στον οποίο χρεώνονται διαφορετικά ρεύματα, όλα με διακριτές και σαφείς αρνητικές συνδηλώσεις. Δεκαπέντε από τις διακόσιες σελίδες του βιβλίου περιγράφουν τις θεωρητικές ανεπάρκειες και καταστροφικές πρακτικές πολιτικές των " νεοφιλελεύθερων σχολών της απορρύθμισης". Είναι τέτοιος ο "αντινεοφιλεύθερος " οίστρος του συγγραφέα , όπου αποτιμά αρνητικά την θεματολογία της σχολής της Δημόσιας Επιλογής , προκαλώντας την εύλογη απορία : Με ποια αναλυτικά εργαλεία μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει τον κατακερματισμό και την ικανότητα διαφόρων ομάδων στο κέντρο και την περιφέρεια του Ελληνικού κράτους να επιβιώνουν με μια σωρεία ειδικών ρυθμίσεων; Στο βιβλίο γίνονται θετικές αποτιμήσεις στο έργο των Keyns , Rawls σε αντίθεση προς τους Hayek , Nozick οι οποίοι κατατάσσονται στο στρατόπεδο των " νεοφιλελευθέρων". Περίοπτη θέση στην αφήγηση του ΚΑ κατέχουν ιστορικές μορφές της δεξιάς όπως οι Κ.Παπαληγούρας , Π.Κανελλόπουλος , Θ.Κανελλόπουλος.

Σύμφωνα με τον ΚΑ την τελευταία περίοδο έχουμε ένα πλούσιο ιδεολογικό έργο νεοφιλελεύθερης οπτικής το οποίο επικαλύπτει τον κοινωνικό φιλελευθερισμό .Ταυτόχρονα στην Ελλάδα υποτίθεται ότι έχουμε μια σφριγηλή σοσιαλδημοκρατία επηρεασμένη από τον μαρξισμό, με ισοπεδωτικά εξισωτικά ιδεολογικά σχήματα και σαφείς ταξικές περιχαρακώσεις!

Δεν ξέρω αν ο ΚΑ επισκέπτεται τα βιβλιοπωλεία , να μας δείξει και εμάς που στο καλό κρύβεται αυτή η πλούσια νεοφιλελεύθερη γραμματεία , γιατί την ψάχνουμε και δεν την βρίσκουμε όσο για αυτήτην τη ταξική σοσιαλδημοκρατία μάλλον την ανακάλυψε σε κανένα YouTube από το ογδονταπέντε με Πιπεριά , Μανιάτη και Αρσένη.
Είναι σαφές ότι ο ΚΑ κυριολεκτικά επινοεί , κατασκευάζει ένα ιδεολογικό φιλελευθερισμό στην Ελλάδα, γιατί έτσι ο ιδεολογικός τυφλοσούρτης λειτουργεί. Ο υπαρκτός , στο μυαλό του ΚΑ, φιλελευθερισμός έχει προφανώς μια δεξιά εκδοχή κακή " νεοφιλελεύθερη" εκδοχή και μια αριστερή ταξική σοσιαλδημοκρατία , και τα λοιπά είναι τόσο απλά : ο κοινωνικός φιλελευθερισμός λόγω Αριστοτελικής μεσότητας είναι θριαμβευτής πριν καν ο διαιτητής σφυρίξει την έναρξη του αγώνα.

Πρόκειται για διερεύνηση ιδεών κυριολεκτικά στο κενό , όπου διάφορες ιστορικές φυσιογνωμίες της κεντροδεξιάς αναγορεύονται ως τυπικά φιλελεύθερες και δομείται μια ιδεολογικοπολιτική κατασκευή ίσα ίσα για να εξαχθεί ένα συμπέρασμα στα όρια του αυτονόητου. Ο μέσος όρος είναι καλός.
Στην κατασκευή του ΚΑ ταυτίζονται δύο έννοιες διαφορετικού επιπέδου: Η συντηρητική κεντροδεξιά που κυβέρνησε και κυβερνά με διαλείμματα , και ο φιλελευθερισμός. Η κεντροδεξιά μπορεί να υπάρξει θαυμάσια χωρίς καν να αναφέρεται στον φιλελευθερισμό, δεν υπάρχει καμία αναπόδραστη λογική όπου οι δύο έννοιες ταυτίζονται. Ο συνεπής κεντροδεξιός ΚΑ επειδή λειτουργεί σε ένα πολιτικό περιβάλλον λυμφατικού ασθμαίνοντος φιλελευθερισμού μπορεί με ασφάλεια να χρησιμοποιήσει και ένα σχήμα " συμπαγούς" νεοφιλελευθερισμού .Αυτή καθ' εαυτή η ταξινόμηση , με ένα υποτιθέμενο ιστορικό ρήγμα κλασσικού νέου φιλελευθερισμού γίνεται κυριολεκτικά στο ιστορικό μηδέν , όπου βεβαίως ο " αντινεοφιλελευθερισμός" είναι tax free.Είναι τόσο χαρακτηριστικό ότι στην αφήγηση του ΚΑ δεν υπάρχει καν η νύξη ότι υπάρχει  ένα μη φιλελεύθερο συντηρητικό ρεύμα στην Ελληνική δεξιά. Είναι ο ασθενής φιλελευθερισμός ο οποίος επιτρέπει τον οξύ αντινεοφιλευθερισμό από ένα σημαίνον στέλεχος της ΝΔ και όχι η αυθεντική πάκτωση στο έδαφος μιας συγκροτημένης ιδεολογικής διαμάχης εκφράσεων του ιδίου ρεύματος.

Με τα τυπικά κριτήρια κατάταξης στον υποτιθέμενο άξονα δεξιά αριστερά ,η πρόταση του Αρβανιτόπουλου τοποθετείται στην απώτατη άκρα αριστερά του συντηρητικού φιλελευθερισμού.

Το πρόβλημα

Ο φιλελευθερισμός ήταν και παραμένει ασθενικός, περιθωρειακός στην Ελλάδα γιατί οι θεμελιακοί κοινωνικοί φορείς που θα μπορούσαν να τον συγκροτήσουν δεν υφίστανται στην συνεκτική και συνεχή μορφή που υπήρξαν στις χώρες της ιστορικής αναγέννησης. Οι εγχώριες συντηρητικές ελίτ δεν έχουν ανάγκη κανένα φιλελευθερισμό για να λειτουργήσουν και να κυριαρχήσουν γιατί οι στοιχειώδεις αρχές του θα παραβίαζαν τον ομφάλιο λώρο που τις συνδέει με το κράτος. Με την έννοια αυτή , είναι κατανοητό γιατί ένας διαπρεπής παράγοντας της κεντροδεξιάς είναι αναγκασμένος να κάνει μια τόσο έκκεντρη κατασκευή. Ιδίως η πρωτοφανής ανακάλυψη ότι στην Ελλάδα έχουμε μια σοσιαλδημοκρατία με χαρακτηριστικά Δευτέρας Διεθνούς είναι αποκαλυπτική της προσπάθειας να επινοηθεί ένα ιδεολογικό πλαίσιο συγκρούσεων παρά να αναλυθεί το υπαρκτό.
Η αποδοχή της επινόησης ενός ιδεατού φιλελευθερισμού και των φανταστικών αντιπάλων του , παρά της διερεύνησης των υπαρκτών ρευμάτων με τις ιδιαιτερότητες τους είναι ακριβώς το ζήτημα για τον τρόπο που γίνεται η ιδεολογική διαμάχη.

Γιατί η Αριστερά συμμετέχει στη σύγχυση;

Ας μου επιτρέπει η ακόλουθη  ανάγνωση:

Όταν Σαμαράς προλογίζει βιβλίο του Αρβανιτόπουλου, αυτό γίνεται το μανιφέστο της δεξιάς, και κάποιοι το διαβάζουν την ετικέτα  του  , χωρίς ένα στοιχειώδη έλεγχο για την εσωτερική του συνέπεια, και στήνεται μια διημερίδα με σκοπό να κρίνει την ιδεολογία της κυβερνώσας ΝΔ. Γίνεται λοιπόν ένα διήμερο όπου απέναντι στον " κοινωνικό φιλελευθερισμό " του Αρβανιτόπουλου αντιπαρατίθεται ο Δημοκρατικός Σοσιαλισμός του Σύριζα.

Η σύγχυση είναι πλέον ομαδική.

Στο διήμερο έγιναν εκτενείς αναφορές στον Hayek από τον οποίο ο Αρβανιτόπουλος έχει πάρει αποστάσεις ασφαλείας. Έγιναν εκτεταμένες ιστορικές αναφορές για τις ασύμμετρες συνεχείς σχέσεις δημοκρατίας φιλελευθερισμού στη Δ.Ευρώπη όταν τις αντίστοιχες περιόδους στην Ελλάδα ο φιλελευθερισμός είναι εξ'ορισμού η αναγεννητική δύναμη της εθνικής και κοινωνικής δυναμικής. Τέλος απέναντι στον κοινωνικό φιλελευθερισμό αντιτίθεται ο ρεπουμπλικανικός μεταξύ των οποίων οι διαφορές είναι απόχρωσης.

Το σχήμα που διακινήθηκε είναι περίπου το εξής: αν η δεξιά καταθέτει αυτό το πλαίσιο , ε τότε αυτό το πλαίσιο είναι απαράδεκτο, και την επιχειρηματολογία τη βρίσκουμε στο δρόμο. Χιλιάδες κείμενα που παρήχθησαν και παράγονται στο ιστορικό και πολιτικό περιβάλλον αυθεντικού και αναπτυγμένου φιλελευθερισμού προσφέρονται για τμηματική copy paste επεξεργασία , χωρίς κάνεις να αναρωτηθεί γιατί η Ελληνική δεξιά προσέρχεται σε μια τέτοια κατασκευή ;

Μα ο οποιοσδήποτε καλόπιστος αναγνώστης του Αρβανιτόπουλου κατανοεί ότι κινείται σε ένα πλαίσιο εντός του οποίου μπορεί κάλλιστα να γονιμοποιηθεί το κυβερνητικό πρόγραμμα του Σύριζα. Ο Παπαληγούρας δεν θα είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να αποδεχθεί το ήπιο πρόγραμμα κρατικοποιήσεών του Σύριζα.Σε μια πιο «πολιτική» στάθμιση του έργου, το έργο του Αρβανιτόπουλου είναι το ιδανικό πλαίσιο που θα μπορούσε να αναζητήσει η Αριστερά ως πλατφόρμα μιας δεξιάς αντιπολίτευσης, στην περίπτωση κυβέρνησης της αριστεράς.

Μα υπάρχει πιο ρητή αποκήρυξη του «νεοφιλελευθερισμού» από παράγοντα της δεξιάς ; Προφανώς όχι, και αυτό είναι το ζήτημα. Το νεφέλωμα του «νεοφιλελευθερισμού» είναι τόσο ευρύχωρο χωρά τους πάντες. Η αποδοχή του κειμένου του ΚΑ στην ονομαστική του αξία ,ως βάση συζήτησης ,αποδέχεται την ρητή «αντινεοφιλεύθερη» θέση του και την μεταφορά της συζήτησης ανάμεσα σε ένα νεφελώδες δυσδιάκριτο όριο μεταξύ φιλελεύθερων αναγνώσεων  (ρεπουμπλικανικών και κοινωνικών) του Αριστοτέλη . Με ένα παράδοξο τρόπο η  ευρυχωρία και τελικά κριτική αδυναμία του όρου «νεοφιλελευθερισμός» επιτρέπει στον ΚA να μεταφερθεί «αριστερά»  και αντί να κριθεί για αυτή την ευκολία μετάβασης αναζητείται η περαιτέρω κριτική του «από τα αριστερά» σε ένα σχεδόν τραγελαφικό εγχείρημα: το ευμενέστερο ιδεολογικό πλαίσιο για μια προσεχή δεξιά αντιπολίτευση γίνεται αντικείμενο σφοδρής κριτικής προκαταβολικά.

Μια καλοδεχούμενη εξαίρεση

Στην διημερίδα ήταν ευκρινής, η γόνιμη και  σε διακριτή απόσταση από τις λοιπές εισηγήσεις , η συνεισφορά του Ν.Σεβαστάκη. Στην εισήγηση του την οποία δυστυχώς δεν είδα σε ηλεκτρονική μορφή, υπήρξαν εύστοχες νύξεις ότι δεν μπορεί να συγχέεται ο αντιφιλελευθετισμός με τον αντικαπιταλισμό, έγιναν εύστοχες αναφορές για την ανάλυση της συγκυρίας όχι ως τυπικά φιλελεύθερης αλλά με τυπικά χαρακτηριστικά κρατικής αντιφιλελεύθερης παρέμβασης σε όλη την κοινωνική άρθρωση. Στην εισήγηση του ΝΣ αν και δεν αναλύθηκαν οι αιρούμενες επινοήσεις του Αρβανιτόπουλου, διατυπώθηκε με ευκρίνεια μια ένσταση έναντι ενός copy paste “ αντινεοφιλελευθερισμού " δια “πάσα νόσον".

Πρακτικές συνέπειες μιας επιτεινόμενης σύγχυσης.

Η άνευ όρων αποδοχή των φωνών περί τον φιλελευθερισμό στην ονομαστική τους αξία, όταν προέρχονται από την ελληνική δεξιά, και όχι η αποδόμηση τους ως ψευδοφιλελεύθερων ή εξωφρενικά " αντινεοφιλελεύθερων" ( περίπτωση Αρβανιτόπουλου) δεν είναι ζήτημα μιας ακαδημαϊκής αποτίμησης. Είναι ζήτημα που έχει πρακτικές συνέπειες.

Ας πούμε, πως μπορεί να εγκληθεί η Ελληνική δεξιά για την ασθενή ιδεολογική της αντίδραση προς την ΧΑ , αν αυτό δεν γίνει στο κοινό έδαφος ενός φιλελευθερισμού τον οποίο δεξιά και αριστερά αποδέχονται ως κοινό πλαίσιο. Μόνο αν η αριστερά αποδεχθεί την προοπτική της ως ένα αυθεντικό μέρος της φιλελεύθερης διαφωτιστικής παράδοσης και εγκαλεί την δεξιά για τον υποκριτικό ή ατελή φιλελευθερισμό της, μπορεί να γίνει αποτελεσματική.

Το κείμενο του Αρβανιτόπουλου δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο κριτικής ως αντιπροσωπευτικό μιας ιδεολογικής έκφρασης . Μπορεί κριθεί ως μια εξωφρενική κατασκευή της οποίας η ιδεολογία της είναι ακριβώς η σύγχυση, η επινοημένη δομή ενός φανταστικού παιγνίου τυπικών φιλελευθέρων απέναντι σε μαρξίζοντες σοσιαλδημοκράτες και επικυρίαρχους "νεοφιλελεύθερους".

Το πραγματικό ερώτημα είναι γιατί προκρίνεται αυτό το φανταστικό μοντέλο ως υποτιθέμενο πλαίσιο πραγματικών συγκρούσεων. Μα ακριβώς για το αποδεχτούν οι υποτιθέμενοι αντίπαλοι του στην ονομαστική του αξία. Γιατί έτσι θα συσκοτιστεί  ότι το πραγματικό πλαίσιο συγκρούσεων δεν είναι μεταξύ φιλελευθέρων δεξιών εναντίον κρατιστών αριστερών , αλλά μεταξύ κυρίαρχων δυνάμεων γαντζωμένων στο κράτος οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν διαλυθεί  αν εφαρμόζονταν τυπικά φιλελεύθερες πολιτικές ανταγωνισμού και αντικαρτέλ. Ο φιλελευθερισμός είναι όπλο στα χέρια των δυνάμεων της εργασίας και δεν είναι νοητό να εκχωρείται ως στοιχείο των οποιοδήποτε κατασκευών που συσκοτίσουν τα ζητήματα πίσω από το μανδύα ενός αγοραίου δεξιού "αντινεοφιλελευθερισμού".

Συνδέσεις:


Μέρος των εισηγήσεων της ημερίδας για τον Κοινωνικό Φιλελευθερισμό
Σ.Δημητρίου:Υπάρχει Κοινωνικός Φιλελευθερισμός;
K.Αρβανιτόπουλος:Κοινωνικός Φιλελευθερισμός

Εικόνα:http://www.paintingsilove.com/image/show/97675/between-breaks-confusion-acceptance