Cundu Luna Vini τραγουδούν οι Βλάχοι.Ταξικές και μεταοικονομικές συγκρούσεις .

Σήμερα πάρα πολύ Γιαννιώτες , είδαν σε κεντρικά πεζοδρόμια της πόλης των Ιωαννίνων... μεγάλη σε ποσότητα φέιβολάν με αισχρά ρατσιστικά 'λόγια' εναντίον των Βλάχων και των παιδιών τους ... κωλόβλαχοι γ... και τα παιδιά σας κτλ.. ... Η προσβολή αυτή είναι άλλη μια ρατσιστική επίθεση στους Βλάχους των Ιωαννίνων.. όπου ακόμα δεν έχουμε καταλάβει τον παραλήπτη αλλά και τους λόγους της επίθεσης μίσους κατά των βλάχων, αυτής της αισχρής (H συνέχεια εδώ)

Η είδηση νομίζω ότι δεν πέρασε στην πρώτη γραμμή .Η πόλη των Ιωαννίνων γέμισε από προκηρύξεις εναντίον των Βλάχων, οι οποίοι θεωρούνται από τους συντάκτες ως "λόμπυ" . Νομίζω ότι η επίθεση έχει μια ιδιαιτερότητα και μια έννοια είναι μια καμπή. Είναι μια προσβολή προς μια διακριτή ομάδα η οποία συνδυάζει τη γλωσσική και ίσως εθνοφυλετική διαφορετικότητα , αλλά σε αντίθεση προς τους "μετανάστες" ανήκει στους "ένδον". Η επίθεση έχει χαρακτηριστικά ζηλοφθονίας , και σαφείς αιχμές για την κατεστημένη θέση των Βλάχων ως αποτέλεσμα υποτιθέμενου ενδοβλαχικού lobbying. Ο ρατσισμός, από απέχθεια προς τον άγνωστο αδύνατο ανεβαίνει κατηγορία και γίνεται μίσος προς τον "βολεμένο" γνωστό .

Έχω την τύχη να έχω φίλους Βλάχους, και να επισκεφθώ μερικά εξαιρετικά βλαχοχώρια του Ολύμπου, των Γρεβενών του Μετσόβου. Από τους φίλους έμαθα από πρώτο χέρι την περιπέτεια της ένταξης των Βλάχων στο στενό κορσέ όλων των κρατών της Βαλκανικής .Έμαθα τις ιδιόμορφες , αμφιλεγόμενες ιστορικές σχέσεις με τη Ρουμανία ,αλλά και τις ιστορικές ιδιοτροπίες που ανέδειξαν διάφορες ποικιλίες στο ευρύτερο χώρο της ευρωπαϊκής λατινοφωνίας .Πόσοι άραγε ξέρουν ότι στην Ελβετία η Romansh ( λατινογενής αυθεντική πλήρης γλώσσα ) είναι η τετάρτη επίσημη γλώσσα της χώρας η δε περιοχή τους λειτουργεί ως συμπαγές κρατίδιο παρότι αφορά μόλις το 1 % του πληθυσμού ; Ακόμα θυμάμαι την περίφημη σκηνή στην «Καρκαλού» του Τορνέ όπου για μοναδική φορά γίνεται αναφορά στην ιστορική περιπέτεια του πριγκιπάτου της Πίνδου.

Το βλάχικο ζήτημα είναι όντως ενδιαφέρον με πολλές παραμέτρους και αναφορές και στο τέλος παραθέτω μία σχετική συνδέση (1). Το θέμα μου δεν είναι το βλάχικο ,αλλά αυτοί  οι  νέοι ανταγωνισμοί.πχ.ο ρατσισμός προς τον "βολεμένο" , τον insider , τον "ενθάδε" .Αγνοώ τη σοβαρότητα της περίπτωσης, και κάλλιστα ίσως είναι κάτι ασήμαντο: μια προβοκάτσια ελαχίστων , αλλά το υπόδειγμα που εισάγεται στο ρεπερτόριο του μίσους είναι ιδιαίτερο. Τα στοιχεία του είναι : ανακίνηση και αναδιαμόρφωση ενός υπαρκτού ζητήματος (*) σε μια εύπεπτη μορφή, στοχοποίηση μιας διακριτής ομάδας , ένταξη στο πρόσφορο έδαφος της εθνικής συνωμοσιολογίας, τοπικός εντοπισμός .

Εκδοχές αποστροφής προς ομάδες "ένδον" υπάρχουν από καιρό. Αφορούν οικονομικές συσπειρώσεις στις οποίες καλώς η κακώς αποδίδεται ο χαρακτηρισμός της συντεχνίας. Εδώ όμως υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά. Η ταξινόμηση μπορεί να γίνει με σχετικά ασφαλή κριτήρια πχ προσοδηθηρία κρατικών πόρων ή νομική προστασία κλειστού επαγγέλματος. Μπορεί να καταγράφει, να αποδειχθεί και να ελεγχθεί μια ροή πόρων ή μια προστασία κατ´ εξαίρεση η οποία εν τέλει αποστερεί πλούτο από τους πολλούς.

Στην περίπτωση όμως αποστροφής προς μια συντεχνία , υπάρχει πάρα μόνο μια μομφή : .Η υποτιθέμενη η πραγματική επιτυχία αποστερεί πόρους από τους πολλούς. Εδώ ´όμως αλλά η υποτιθέμενη υπεροχή ελέγχεται γιατί είναι αποτέλεσμα ενός εσωτερικού ηθικού κώδικα αλληλεγγύης της ομάδας. Κατακριτέο ουσιαστικά είναι ο άυλος δεσμός , η ιδεολογία, η ηθική συνοχή της ομάδας .Οι Βλάχοι στα Γιάννενα , οι Εβραίοι στο μεσοπόλεμο, οι Κόπτες στην Αίγυπτο ,οι Αλεβίτες στη Τουρκία οι Σιχ στην Ινδία οι Κινέζοι στην Αυστραλία κλπ κλπ είναι θύματα της εσωτερικής τους σχέσης ,που είναι φυλετική, γλωσσική ,πολιτισμική , θρησκευτική , δηλαδή άυλη .

Αν στην ρατσιστική αργκό ο μετανάστης είναι όργανο μιας εξωτερικής συνομωσίας , εδώ ο " άλλος" είναι " οι άλλοι" επικίνδυνοι ως αλλότρια ηθική, ως περίκλειστη αξιακή συνθήκη διαθέσιμη για τους "μυημένους" ή " εκλεκτούς" .

Υποστηρίζω ότι ανεξάρτητα από τη πιθανή ασημαντότητα του περιστατικού στα Γιάννενα , αυτό είναι μια έκφραση , μια δράση που έρχεται από το μέλλον. Η κρίση δεν πυροδοτεί οικονομικούς ανταγωνισμούς, η κρίση τους οξύνει κρίση όμως θα γεννοβολήσει νέους ιδεολογικούς, πολιτιστικούς, "μεταοκονομικους" ανταγωνισμούς και επομένως νέα υποκείμενα συγκρούσεων.

Η ταξική σύγκρουση δεν αναμένει την οικονομική καχεξία για να εκφραστεί, ενυπάρχει στην υφή της καπιταλιστικής οικονομίας, όσο κάποιοι την αντιλαμβάνονται υποκειμενικά ως τέτοια. Όμως , άλλοτε παίρνει προφανείς κλασσικές γνώριμες μορφές ( απεργία Χαλυβουργικής, Αλτερ, κλπ) άλλοτε διαχέεται σε όλες τις εκφράσεις δυσανεξίας και γογγυσμού .Ακόμη και η πιο συντεχνιακή διεκδίκηση της καλής εποχής του " μαζί τα φάγαμε" είναι ταξική διεκδίκηση από τη στιγμή που οι εργαζόμενοι μισθωτοί την εννοούν έτσι. Η ταξική σύγκρουση είναι πάντα υποκειμενική. Υπάρχουν μεγάλες κινητοποιήσεις μισθωτών που δεν είναι ταξικές υποκειμενικά ,αλλά εκφράσεις διαμαρτυρίας, παράπονου, απελπισίας. Έτσι, τόσο η συντηρητική άποψη του τέλους της πάλης των τάξεων ,όσο και η οικονομίστικη άποψη των γενικών ταξικών αγώνων υποτιμούν την υποκειμενικότητα του ταξικού ανταγωνισμού. Πάλη των τάξεων υπάρχει όσο εργαζόμενοι εκφράζονται μέσω αυτής και δεν υπάρχει κανένας ταξικός αγώνας χωρίς ένα βαθμό συνειδητοποίησης πέραν του οικονομικού επίδικου.

Οι μετακοινομικοί ανταγωνισμοί , " έξω οι Βλάχοι" , " όχι στο Τζαμί " ,"Παλαιό Νέο Ημερολόγιο " κλπ προϋποθέτουν ενός τύπου αφήγηση με ηθικά και ιδεολογικά επίδικα .Αναδύονται ταυτόχρονα με την αφήγηση τους την οποία ανατροφοδοτούν από την ένταση .Έτσι η υπόθεση των αξιών , του ηθικού κώδικα γίνεται το κατ´ εξοχήν ζήτημα της εποχής .Οι φορείς που εκφέρουν συστηματικά ένα τέτοιο λόγο ευρίσκονται σε προνομιακή θέση.

Κυκλοφορούν στη δημοσιότητα απόψεις όπου απολυτοποιούν την Οικονομική δυσπραγία, ως παράγοντα "ριζοσπαστικοποίησης" η " συντηρητικοποίησης" γιατί αντιλαμβάνονται το ζήτημα ως απλή ορθολογική διαδικασία η οποία θα αποδώσει θετικό η αρνητικό πρόσημο .Υποθέτουν ότι η δυσπραγία οδηγεί διαζευκτικά σε εγκλειστική υπομονή ή εξωστρεφή κινητικότητα.

Υποστηρίζω πως θα δούμε υβριδικές εκφράσεις , καινοφανείς μορφές πέραν των πόλων της υπομονής - εξέγερσης .Το παράδειγμα των κριτικών της " αγανάκτησης" είναι χαρακτηριστικό. Ένα αυθεντικό ,άρα καινοφανές, ιδιότροπο φαινόμενο ,μπήκε στα στενά μέτρα αποτιμήσεων " προλεταριακής " συνέπειας η κινηματικής αποτελεσματικότητας και κρίθηκε περίπου ως αποτυχία ή ως ημιτελές .Η "αγανάκτηση" όμως ως αυθεντικό μεταοικονομικό κίνημα κινήθηκε στους δικούς του δρόμους που άνοιξε , ενσωματώνοντας παράλληλα πολλές ιδεολογίες , διαφορετικούς ηθικούς και αισθητικούς κώδικες .Η συνάφεια που εντοπίζω με το "Νέο βλάχικο ζήτημα των Ιωαννίνων " έγκειται στην καινοφάνεια, την απρόσμενη σώρευση στοιχείων της ιστορίας, της συγκυρίας, ενοποίηση διαφόρων μορφών πολιτικού ακτιβισμού από διαφορετικές παραδόσεις.

Με μια έννοια το πλαίσιο μιας " πολλαπλής" η "συμβιωτικής " κουλτούρας αποκτά μια δυναμική γιατί είναι το μόνο που μπορεί να εγγυηθεί την κατανόηση της συνθήκης μας. Αντίθετα ιστορικιστικές εμμονικές προσεγγίσεις ,μιας ανύπαρκτης ιστορικής επανάληψης ,μιας νοσταλγίας ενός παγιωμένου παρελθόντος με γνωστούς παίκτες, νικητές και νικημένους, με φαντασιακές ρεβάνς , οδηγούν με ασφάλεια σε μια τελετουργία την οποία αποζητά η αδράνεια του ενεστώτος.


(*) Το ζήτημα είναι υπαρκτό στην εξής διάσταση : Δεν παρέχεται ρητά στους Βλάχους το δικαίωμα επίσημης διατήρησης, διδασκαλίας ,γραφής και ανάπτυξης μιας γλώσσας που είναι ιστορική και ζωντανή στην Ελληνική επικράτεια.



Η σελίδα του Δ.Λιθοξόου "Οι Βλάχοι της Ελλάδος"
 
Εικόνα: Dino Valls