Θρίλερ με τη μηχανή του χρόνου

Θέλετε να συζητήσουμε κι αυτά; Για ποιο εμφύλιο μιλάτε; Αν θέλετε να μιλήσουμε, τι ειπώθηκε; 1946-1949, η ΝΕΤ σκίζεται κάθε μέρα, όλο Δεκεμβριανά - Εμφύλιος, η κρατική τηλεόραση, έχει βγάλει απ' το ντουλάπι μέχρι και τις αγγλικές ταινίες της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου. Θέλετε λοιπόν να σας πω για τον εμφύλιο; Μα έχει βγει δίδαγμα. Αμ τον κάναμε το συμβιβασμό το 1944, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, τον απαράδεκτο συμβιβασμό. Τον κάναμε. Λίβανος, Καζέρτα, Βάρκιζα. Μήπως μας σεβαστήκατε; Οχι εσείς οι ίδιοι, αλλά οι πρόγονοί σας. Μήπως μας σεβαστήκατε; Α.Παπαρήγα 13/2/12


Ανετα θα μπορούσε να έχει την τύχη της Τσεχοσλοβακίας, αν είχε επικρατήσει το ΚΚΕ ή της Κορέας αν ο εμφύλιος δεν είχε νικητή και η χώρα είχε κοπεί στα δύο. Μπόρεσε όμως να μετατρέψει την τραγωδία σε θρίαμβο και να απογειωθεί, ξεφεύγοντας από μια βαθιά υπανάπτυξη που θυμούνται ακόμη οι παλαιότεροι. Και αυτό το πέτυχε γιατί σε μια δύσκολη συγκυρία κατάφερε να σταθεί όρθια κάνοντας τις ορθές επιλογές. Σήμερα, οι επίγονοι εκείνων που τότε συντάχθηκαν με επιλογές που αποδείχθηκαν καταστροφικές, επιδιώκουν και πάλι να οδηγήσουν τη χώρα στην καταστροφή. Θα τους αφήσουμε;Σ.Καλύβας 7/1/12


Είναι σαφές ότι οι δημοσκοπήσεις δεν λένε την αλήθεια ,αλλά μάλλον είναι ορατό: Οι Ευρωπαϊκές Ελίτ φλερτάρουν με την ιδέα η Ελλάδα να αποκτήσει την ισχυρότερη αριστερή αντιπολίτευση ή μια τυπικά αριστερή κυβέρνηση ,σε συνθήκες εκτεταμένης φτώχιας. Είναι φανερό πως ελλείπουν τελείως τα στοιχεία μιας υποτιθέμενης αλληλεγγύης μεταξύ των «αστικών» κομμάτων του Ευρωπαϊκού χώρου. Με τις επιβαλλόμενες πολιτικές τα κόμματα όλα τα κόμματα στα δεξιά της Δημαρ καταποντίζονται. Είναι προφανές πως αυτή η δυναμική διογκώνεται χωρίς κανείς να ενοχλείται εντός του Ευρωπαϊκού κατεστημένου. Τουναντίον δεν φείδονται απαξιωτικών αναφορών προς τους κεντροδεξιούς συνδαιτυμόνες τους όλα αυτά τα τριάντα χρόνια. Η πιθανότητα μιας τυπικά αριστερής Ελλάδας, φαίνεται να μην είναι και τόσο απωθητική .Με κάποιο τρόπο καλλιεργείται η εικόνα ότι η ποινή της Ελλάδας δεν είναι μόνο η οικονομική καταβαράθρωση αλλά και μια ενισχυμένη αριστερά. Ο πολύ ενημερωμένος ευρωπαϊκός συντηρητικός τύπος, δεν προβάλει καθόλου τη δημοσκοπική άνοδο της αριστεράς , ως στοιχείο «απώλειας του στρατηγικού ετέρου και φίλου» και παρατηρεί το φαινόμενο ουδέτερα. Με μια παράδοξη συγκυρία, η Ελληνική αριστερά φαίνεται να έχει υπερισχύσει του ιστορικού αντίπαλου στην πολιτική επιρροή στο εσωτερικό, και να ενθαρρύνεται από την ευρωπαϊκή αδράνεια σχεδόν να αναλάβει μια κοινωνία σε επερχόμενη διάλυση. Η πρόταση Τσίπρα είναι μακράν η πιο φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων.

Ταυτόχρονα, όμως, μια σειρά από δημόσιες παρεμβάσεις της τελευταίας περιόδου παραπέμπουν ευθέως στον τελευταίο εμφύλιο και όχι γενικώς σε εμφύλιο. Η ρητορική σηματοδοτεί μια συνθήκη επανάληψης, ενός σκηνικού εκκρεμών λογαριασμών. Τέτοιες παρεμβάσεις υπάρχουν και από τα δύο στρατόπεδα (1) (2). Έχουμε ένα θέαμα επανεκκίνησης του εμφυλίου εβδομήντα χρόνια μετά αλλά με διαφορετικούς όρους: σε αντίθεση με το 45 ,οι σύμμαχοι του ελληνικού αστισμού τον έχουν εγκαταλείψει στην τύχη του. Το φαινόμενο βέβαια παίρνει μια μορφή «ανθελληνικού» παραληρήματος, αλλά είναι σαφές πως οι Ευρωπαικές ελίτ , έχουν κάποιες δεύτερες σκέψεις για την περίπτωση μας. Ενεργοποιείται μια πολιτική ατμόσφαιρα «ανακατασκευής» μιας γενικής πόλωσης με τα υλικά του 45.

Ισχυροποίηση των εκλογικών ποσοστών της αριστεράς σε πρωτοφανή ποσοστά , εγχώριες ελίτ χωρίς προφανή εξωτερική υποστήριξη, και μια ανάδυση ενός κλίματος εκκρεμών ιστορικών λογαριασμών . Προσπαθώ να φανταστώ τα συναισθήματα σε περίπτωση που το άθροισμα των ποσοστών των τυπικά αυτοριζόμενων κομμάτων φτάσει το 35 % και δεν μπορώ να τα ορίσω.

Κι όμως η επιστροφή στον εμφύλιο, η επίκληση του ιστορικού συνεχούς δεν είναι μια απλή επικοινωνιακή μετατόπιση την οποία θα επιδιώξει η ψευδοφιλελεύθερη ακροδεξιά του Σαμαρά (3) αλλά τη μοναδική στρατηγική η οποία μπορεί να εμψυχώσει την εκλογική της επίθεση. Χωρίς ορατά οικονομικά επίδικα καθώς τα πάντα έχουν ορισθεί από το μνημόνιο plus, η μοναδική σφαίρα δημιουργίας μιας εκλογικής ορμής είναι αυτή της ιστορίας.

Με κάποιο τρόπο οι δυο παρατάξεις (δεξιά, αριστερά) δεν θα στοιχηθούν απέναντι σε ένα κοινό επίδικο, αλλά θα στοιχηθούν προτάσσοντας ένα διαφορετικό επίδικο η κάθε μια. Όπως στα φοιτητικά αμφιθέατρα η συζήτηση θα εξαντληθεί στο να ορισθεί η διαδικασία .Η δεξιά θα μας πει ότι έχουμε μια πόλωση ιστορικού καθεστωτικού χαρακτήρα, η δε αριστερά θα προτάξει την πόλωση στην πιο στενή Οικονομική ταξική οπτική. Για τη δεξιά το επίδικο θα είναι το μέγιστο ,το καθεστώς , το " πολιτικό" , για την αριστερά θα είναι ,το μερικό εντός του καθεστώτος δηλαδή η Οικονομική " πολιτική" .(4)

Στην αρχιτεκτονική αυτή , θα αναδειχθεί περισσότερο η ανεπάρκεια του σχήματος που ορίζεται με βάση το " αντιμνημόνιο". Το ερμηνευτικό αυτό σχήμα ορίζει την συμφωνία με τους δανειστές ως κεντρική στρατηγική επιλογή η οποία πρέπει να ανατραπεί. Όμως το σχήμα αποσιωπά οτι και η πιο " αντιμνημονιακή" στρατηγική έχει στο βάθος κάποια άλλη συμφωνία με δανειστές ,κάποιο άλλο " αριστερό" μνημόνιο. Επίσης το σχήμα υποτίμησε την πιθανότητα το μνημόνιο να αναδειχθεί ως το απόλυτο όριο των Ελίτ και άρα να κληθεί να τις αντιμετωπίσει στην απόλυτη σύγκρουση χωρίς προετοιμασία.Ο γενικευμένος αντιμνημονιακός λόγος, εγκαλεί τους δεξιούς ψευδοαντιμνημονιακους ως ασυνεπείς, και αυτοί αντεπιτίθενται ανεβάζοντας το επίπεδο αντιπαράθεσης σε ένα ανώτερο επίπεδο για το οποίο δεν υπάρχει η παραμικρή προετοιμασία πολιτικού και ιδεολογικού τύπου. Η Σαμαρική ακροδεξιά διαβάζει την ιστορία στην πιο μαρξιστική εκδοχή της, υιοθετεί το στοίχημα στην μέγιστη τιμή του και αναμένει. Τότε συμβαίνει το αναμενόμενο, οι ρητορικές υπερβολές του αντιμνημονίου αποκαλύπτουν τον προσχηματικό χαρακτήρα τους.

Είναι φανερό πως η επόμενη ιστορική συγκυρία ορίζεται από το μνημόνιο plus, αλλά και από τις χαμένες ευκαιρίες πιο παραγωγικών εκδοχών και παραλλαγών του πρώτου μνημονίου. Ο λαϊκιστής ΓΑΠ αφού κέρδισε τις εκλογές συμμετέχοντας σε διαδηλώσεις κατά των Κινέζων του ΟΛΠ, υποσχόμενος επανάκτηση του ΟΤΕ, αντιστεκόμενος στα ημίμετρα της Πετραλιά κλπ κλπ, ξαφνικά διαμόρφωσε μια σχετικά περίπλοκη ατζέντα. Προέκρινε ρητορικά την αξιοποίηση των ορθολογικών πλευρών του μνημονίου ( ασφαλιστική εξισορρόπηση , αναδιάταξη κρατικών πόρων κλπ) για τα οποία δεν είχε προετοιμάσει ούτε καν τον εαυτό του πόσο μάλλον την κυβέρνηση του. Τα αποτελέσματα γνωστά. Ο επερχόμενος Σαμαράς κάνει κάτι άλλο. Αποδέχεται το μνημόνιο plus , το αποσιωπά , εξοπλίζεται με τα αυθεντικά εμφυλιοπολεμικα στελέχη του Λαος, και αποδέχεται αυτό που η αντικαπιταλιστική αριστερά διακινεί: σε τελευταία ανάλυση έχουμε εμφύλιο .Οκ έχουμε εδώ είμαστε εμείς , εσείς που είσαστε ;

Σαμαρική υπεράσπιση του καθεστώτος, αντιμνημονιακός λόγος που αποσιωπά το όριο του ( το άλλο αριστερό μνημόνιο) μια ποικιλία πατριωτικών εκδοχών ,έλλογες φωνές σε κατάσταση λιποθυμίας και κλασσικοί οπορτουνιστές που παρεισφρέουν παντού, όλα αυτά συνθέτουν μια πραγματικότητα πέραν πάσης φαντασίας.

Όπως και στην φάση του πρώτου μνημονίου η αντιπρόταση είναι η κοινωνική ανάταξη ,εντός συμφωνημένης λιτότητας, εντός ενός κοινωνικού συμβολαίου αυτοπεριορισμού ,αλληλεγγύης και δεσμεύσεων. Ένα τέτοιο συμβόλαιο έχει αναγκαστικά στοιχεία αντισυντεχνιακού εκσυγχρονισμού, διαφάνειας, λογοδοσίας. Απέναντι στο μνημόνιο δεν χρειαζόταν απλά «αντιμνημόνιο» αλλά συγκροτημένη «αριστερή» λιτότητα ως κυβερνητική πρόταση.

Απέναντι στην επερχόμενη ανάδυση του παρελθόντος ως ταινία zombie , που προκρίνει η δεξιά η απάντηση δεν είναι μπορεί να είναι μια επανάληψη της σύγκρουσης ως ρετρό ή βεντέτα. Δεν μπορεί να ξαναπέσουμε στην παγίδα, έστω και αν τα θεμελιώδη της πόλωσης είναι πραγματικά. Για την λύση του αινίγματος, απαιτείται ψυχραιμία και κριτική σκέψη (5)
Εικόνα : Jacek Yerka
(4)Η μοναδική δύναμη της αριστεράς που θέτει απ´ ευθείας ζήτημα βαθιάς πολιτικής αλλαγής καθεστωτικού τύπου, εδώ και τώρα είναι η Ανταρσυα. Το ΚΚΕ, ενώ υπερθεματίζει ρητορικά, μέσω της  γνωστής εσχατολογικής υπεκφυγής τοποθετεί το ζήτημα στο μεσσιανικό μέλλον.
(5) Μήπως λοιπόν αξίζει να ανασύρουμε μια άγνωστη πτυχή της ελληνικής εμπειρίας; Αυτή της Φιλελεύθερης Αριστεράς των Χατζήμπεη Μάντακα κλπ.Του κόμματος που συμμετείχε στην Αντίσταση αλλά αποσύρθηκε από την τρέλα του εμφυλίου, και αργότερα αποτέλεσε την βάση της Εδα;