Περί εξαρτήσεων και ιδεών

Την προηγούμενη εβδομάδα πολιτική οργάνωση νεολαίας της αριστεράς διαδηλώνει κατά του νόμου για τα ναρκωτικά .Το ζήτημα είναι ότι όπως πολλές φορές , η ίδια οργάνωση παίρνει μια σωστή πρωτοβουλία με λάθος περιεχόμενο.


Το λάθος είναι διπλό

Αφ´ ενός ο οργανικός οικονομισμός μέσω του οποίου αντιμετωπίζεται το ζήτημα. Χρησιμοποιείται το γραμμικό σχήμα : ο καπιταλισμός καταστρέφει την νεολαία μέσω των ναρκωτικών για να μην αντιστέκεται. Η άτυπη συμμαχία αφεντικών ,ΣΥΡΙΖΑ ,Δημαρ επικουρούν. Στο ίδιο σχήμα η Χρυσή Αυγή θα μπορούσε να ισχυριστεί : οι ανθέλληνες στέλνουν τους Πακιστανούς να πουλάνε ναρκωτικά για να καταστραφεί η Ελλάδα κλπ κλπ.Το ιδεολογικό υπόβαθρο είναι κοινό: μια τεχνική αντίληψη της σωματικής και ψυχικής υγείας, μιας ρώμης, η οποία λειτουργεί το συγκροτητικό προαπαιτούμενο μιας συλλογικότητας ( τάξης ή έθνους αντιστοίχως ).Τα ναρκωτικά βλάπτουν το σώμα και το πνεύμα ως μηχανισμό κατανόησης .

Αφ´ ετέρου το εξηγητικό σχήμα είναι τόσο αδρό για ένα τόσο πολύπλοκο ζήτημα, και αυτή η αδρότητα είναι η άλλη πλευρά της ανεπάρκειας του. Η απλοϊκότητα της ίδιας κινητοποίησης άγγιξε τα όρια του γραφικού ,με τις κραυγές για τους Συν Δημαρ. Αυτό το απλοϊκό κιτς είναι άλλωστε ο αισθητικός πυρήνας της ακροδεξιάς. Η συντηρητικότητα δεν ήταν ότι φλερτάρει με την καταστολή αλλά ότι καλλιεργεί τις ίδιες ακριβώς αισθητικές και ηθικολογικές συντεταγμένες με τις οποίες αρθρώνεται ο ακροδεξιός λόγος. Η διαφορά είναι ότι αυτό το ηθικό και αισθητικό σύμπαν " γεμίζει" με άλλα σημαίνοντα. Όταν καταλάβουν πως και γιατί στην Β Πειραιά , η Χρυσή Αυγή έχει μεγαλύτερη οργάνωση νεολαίας από τη δικιά της θα είναι πολύ αργά.


Καθώς , λοιπόν, το ζήτημα αντιμετωπίζεται μέσω μιας πολιτικής οικονομίας των ουσιών ,είτε ως «καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων» (αριστερά) είτε «καταστροφή της πατρίδας» (ακροδεξιά) , καταλήγει αναγκαστικά σε μια σειρά από αντιφάσεις :

Δεν υπάρχουν καλές κακές ουσίες. Υπήρξαν και υπάρχουν κοινωνίες που λειτουργούν με τη χρήση ουσιών για τελετουργικούς, θρησκευτικούς και άλλους λόγους. Το χασίς τα οπιούχα , οι φυσικές αμφεταμίνες αποτελούσαν και αποτελούν συστατικό πολλών κοινωνιών χωρίς πρόβλημα.

Όλες οι ουσίες είναι «ναρκωτικά» από άποψη «καταστροφικής δύναμης» : πχ το τσιγάρο, τα αντιβιοτικά ,τα ηρεμιστικά ( στην μορφή της εκτραχηλισμένης συνταγογραφίας ) κλπ .Πολιτικοί και οικονομικοί συσχετισμοί μόνο ταξινομούν το αλκοόλ " εδώ " και το μπάφο " εκεί".

Η πολιτική οικονομία των ουσιών οδηγεί λογικά σε μια απλή λύση :νόμιμες όλες οι ουσίες , εγκαθίδρυση επίσημων μηχανισμών παραγωγής , συνταγογράφησης, διακίνησης. Αν οι εξαρτημένοι είναι " ασθενείς" είναι ακατανόητο το " φάρμακο" να πουλιέται στη "μαύρη". Αν οι " ασθενείς " δεν χρειάζονται " φάρμακο" αλλά ψυχολογική βοήθεια ας το συνειδητοποιήσουν οι ίδιοι σε ένα καθεστώς νομιμότητας, όπως ακριβώς γίνεται με τη " συμβατική " ψυχοθεραπεία. Ο καθένας έχει το δικό του θεραπευτικό σχήμα , το οποίο προσεγγίζει σε καθεστώς διαφάνειας.

Το ζήτημα όμως αποκτά μια άλλη διάσταση αν ειδωθεί στην ηθική του διάσταση. Η εξάρτηση από τις ουσίες έχει απαξία, γιατί συγκρούεται με τις ηθικές φιλοσοφικές θρησκευτικές πεποιθήσεις διαφόρων πλευρών της κοινωνίας. Αυτές οι μερίδες της κοινωνίας έχουν την υποχρέωση να διαδηλώνουν την διαφωνία τους, την αντίρρηση, την οργή τους ,για ηθικούς ιδεολογικούς λόγους .Εδώ έγκειται και το ημιτελές της διαδήλωσης. Είναι απαραίτητο να διαδηλώνουν δημόσια για τις αρχές και ιδέες μιας αποστροφής για τις ουσίες ,ακριβώς όμως στην υποκειμενική τους διάσταση. Δεν μου αρέσουν οι ουσίες , όπως δεν μου αρέσει το καθεστώς νόμιμης πορνείας ,δεν μου αρέσει ο νόμιμος τζίρος κλπ κλπ. Σύνθημα :Οι ουσίες νόμιμες , ελεύθερη πρόσβαση με ρυθμίσεις, όχι στην ουσιοεξάρτηση.

Το καλοκαίρι του 2010 είδα το Ιnception στο οποίο είδα μια πολύ επεξεργασμένη συνηγορία στις ουσίες .(1)Η συνηγορία είχε δυο βασικούς άξονες:

Α.-Μια υλική συνθήκη , η οποία προσδιορίζεται αυστηρά και μονοσήμαντα , ως εξωτερική βοήθεια .Στην ταινία η εξωτερική βοήθεια είναι μια συσκευή αλλά μπορεί να είναι μια ουσία.

Β.-Μέσω της εξωτερικής βοήθειας γίνεται μια ενδοσκόπηση ,μια μετάβαση σε ένα σύμπαν εικόνων, νοημάτων, ιδεών, παραστάσεων, συνειρμών χωρίς όριο.

Η ουσία δεν παράγει τεχνητούς παραδείσους ,αντιθέτως ,παράγει φυσικούς αληθινούς παραδείσους ,τους πιο φυσικούς ,απλώς μπορεί να τους παράγει ανά πάσα στιγμή. Η ουσία βοηθά σε μια πραγματική απόδραση , αλλά το πρόβλημα της είναι πως φυλακή είναι το εκάστοτε κατακτημένο σημείο απόδρασης. Όπως στην ταινία το μοναδικό όριο στις διαδοχικές ενδοσκοπήσεις είναι μόνο ο πραγματικός χρόνος των 90 λεπτών της ταινίας. Οι αποδράσεις είναι δυνητικά άπειρες, δηλαδή τελικά ισότιμες.

Η ουσιοεξάρτηση δεν είναι μια ανωμαλία του υλικού κόσμου των σωμάτων και των γλωσσών, είναι μια θεμελιακή παραβίαση του κόσμου του επέκεινα.

Βρίσκω ενδιαφέροντα στον φορμαλισμό που προτείνει ο Badiou και την διαφορά μεταξύ δημοκρατικού υλισμού και αριστοκρατικού ιδεαλισμού. Στον φορμαλισμό αυτό ο δημοκρατικός υλισμός αντιλαμβάνεται τον κόσμο μόνο ως σώματα και γλώσσες, ως οργανικό υλικό σύμπαν, ενώ για τον αριστοκρατικό ιδεαλισμό ο κόσμος είναι σώματα , γλώσσες και ένα σαφές πέραν , εκτός αυτών. Στον AB το " πέραν" αυτό είναι το πεδίο των αιωνίων αληθειών.

Η ουσιοεξάρτηση είναι λοιπόν μια συρρίκνωση του κόσμου σε μια απλή υλικότητα, απλώς γιατί το " πέραν " το " εκτός" είναι τεχνικά ,απλά και επαναλαμβανόμενο προσβάσιμο. Στην διατύπωση του ΑΒ οι αλήθειες είναι αιώνιες γιατί είναι κατασκευασμένες, αλλά η πρόσβαση σε αυτή την αιωνιότητα έχει μοναδικά ανεπανάληπτα χαρακτηριστικά μιας τομής. Η δυνατότητα άπειρων, διαδοχικών ,ατέρμονων αποδράσεων στο " όνειρο" δεν έχει υλικό κόστος .Άλλωστε στα ύπατα στρώματα της κοινωνίας η ιατροφαρμακευτική μέριμνα μπορεί να προστατεύσει και τα πιο ασθενή σώματα από την ουσιοεξάρτηση. Είναι δυνατόν σε μια οικονομίστικη , υλικοτεχνική ανάλυση να διατυπωθεί ένα αίτημα για ασφαλή καθαρά ναρκωτικά χωρίς παρενέργειες .Το κόστος είναι καθαρά στον κόσμο των ιδεών, όχι στον μεταφυσικό υπερβατικό κόσμο μιας επουράνιας βασιλείας, αλλά στο σύμπαν αυτών των αιώνιων κατασκευασμένων αληθειών.

Η ουσιοεξάρτηση έχει απαξία γιατί δεν είναι χρήση δικαιώματος, αλλά απόσυρση από το δικαίωμα μιας μοναδικής, απρόσμενης, συνάντησης. Είναι απόσυρση από το δικαίωμα στην κοσμική χάρη(2)


Είναι προφανές ,ότι αν η υλιστικη αντίρρηση για τις ουσίες δημιουργεί ακούσιες ταυτίσεις , τις αντίστοιχες ακούσιες ταυτίσεις μπορεί να συγκροτήσει μια απαξία των ουσιών ως ηθικό επίδικο. Αν στη μια περίπτωση κινδυνεύει κανείς να βρεθεί δίπλα με ένα αίτημα μιας θωρακισμένης σωματικής ρώμης, με τον πυρήνα του ναζιστικού φυλετισμού, στην άλλη περίπτωση κινδυνεύει να βρεθεί αντάμα με τις ηθικολογίες συντηρητικών θρησκευτικών και παραθρησκευτικών οργανώσεων. Η συγκυρία είναι τέτοια που καθιστά την δεύτερη συνάντηση, εξ´ ίσου αναπάντεχη, αλλά σαφώς πιο επιθυμητή. Δεν είναι τυχαία η διευρυνόμενη συζήτηση μεταξύ αριστεράς και θεολογίας. (3)
Όχι λοιπόν στις ουσίες γιατί εμένα δεν μου αρέσουν ,γιατί στερούν την αναπάντεχη ιδέα, την έμπνευση, γιατί είναι αφόρητη ρουτίνα.


(1)LLS:Inception μια συντηρητική υπεράσπιση του κόσμου των ουσιών
(2)LLS: Badiou και "κοσμική χάρις"
(3)Μια συλλογή κειμένων σε θέματα αριστεράς θεολογίας ηθικής εδω
Εικόνα Gustav Klimt