Ποιά αυτοκατανόηση απέναντι στον αλγόριθμο του χρέους;

Τα συμπτώματα της αυτοκαταστροφής πληθαίνουν. Οι υλικές ζημιές στο κέντρο της Αθήνας έχουν κάτι από φωτογραφικό ρεπορτάζ Βυρηττού ενώ η τελευταία αυτοκτονία απλώς αντιπροσωπεύει και συμβολοποιεί την συνολική κατάσταση ενός θρυμματισμένου ηθικού.Εκτός από τους συστηματικούς προφήτες των εκάστοτε σεισμών και κατακλυσμών ελάχιστοι θα μπορούσαν να προβλέψουν την ταχύτητα των καταστροφικών αλλαγών.

Όμως τα πλήγματα είναι διαφορετικά , σε μορφή ,ένταση και έκταση στις διαφορετικές υποομάδες της κοινωνίας. Είναι άλλη η κατάπτωση  ομάδων που στον ανοδικό κύκλο εξασφάλισαν μια οριακή συμμετοχή και τώρα φυγοκεντρίζονται εκτός ορίων και άλλο το πλήγμα σε ομάδες που βλέπουν να αλλοιώνεται δραματικά ο βαθμός και η ποιότητα της συμμετοχής τους στο εκάστοτε γίγνεσθαι. Ανάμεσα στις δύο αυτές μορφές μιας πτώσης ,προφανώς ,αναδύονται ένας σχεδόν άπειρος αριθμός εκφράσεων και ιδιαιτεροτήτων που μόνο η κοινωνιολογική εργασία μπορεί να αποτυπώσει με ακρίβεια.

 Ανεξάρτητα  από την έκβαση στο σκληρό πυρήνα της πολιτικής ,η οποία θεωρητικά μπορεί να δώσει μια ανάσα στο οικονομικό αδιέξοδο , προφανώς το επόμενο μεσοδιάστημα θα είναι χρόνος στερήσεων. ´Οπoια και αν είναι η έκβαση των εκλογών το επόμενο δρομολόγιο περνάει από τόπους ξηρασίας.Για μια άλλη φορά το προεκλογικό τοπίο θα ζωγραφιστεί με τα χρώματα που θα επιβάλουν ορισμένες μερίδες της κοινωνίας.

 Το ζήτημα είναι αν οι λιγότερο εκτεθειμένες ,στην κρίση, ομάδες  θα μπορέσουν να σχηματίσουν οάσεις  ανάταξης και ανάπαυσης όχι ως φιλανθρωπικές δράσεις αλλά ως εστίες μιας θετικής υπομονής που αρδεύεται από τα αποθέματα της σχετικής κοινωνικής ,συμβολικής αποκατάστασης τους   ή θα τις δούμε με μια ένταση δυσανάλογη, ένα δάνειο συμπεριφορών από τους ευρισκόμενους στην δίνη της οικονομικής φυγοκέντρησης.Είναι διαφορετικής τάξης ,δυναμικής και προοπτικής η απεργία στην Χαλυβουργική και οι λευκές απεργίες των γιατρών και εφοριακών. Ανεξάρτητα αν υπάρχουν κομματικές επιδράσεις η  διαφορά στο διακύβευμα είναι θεμελιώδης.

Η αισθητική και ηθική αποσκευή των Ελίτ ευνοεί τα δάνεια αυτά. Τα στοιχεία που διαχέουν οι "άνω"  στην κοινωνία είναι κυνισμός ,αυτοκατανόηση πέρα από μεγάλες ιστορικές ευθύνες, αισθητικές συντεταγμένες από την περιοχή των χαμηλών και εύκολων .Στο υπόδειγμα αυτό εθίζονται και οι ενδιάμεσες ομάδες της οργανικής συμμαχίας Ελίτ-νοικοκυραίων. Όταν η ανασφάλεια μεγαλώνει ,όταν οι ροές του χρήματος απομειώνονται, το συμβολικό , το εκπαιδευτικό ,το άυλο κεφάλαιο φαίνεται να μη μπορεί να παραδώσει στους κατόχους του, τα απαραίτητα στοιχεία για να δομηθεί μια αυτοκατανόηση  ενός στοιχειώδους μεσοπρόθεσμου μέλλοντος υπομονής. Ο εγγενής αρπακολισμός των Ελίτ, επιμολύνει  τους συμμάχους τους .

Με μια έννοια η "κατεστημένη" ρητορεία μιας παραγωγικής ανασυγκρότησης εν μέσω μνημονίου ,υπονομεύεται ηθικά και ιδεολογικά από τους ίδιους τους φορείς που υποτίθεται καλούνται να την υλοποιήσουν. Τα θετικά παραδείγματα, τα Case Studies είναι κυριολεκτικά εξαιρετικά, βρίσκονται μόνο ως εξαιρέσεις, ενός κυρίαρχου παραδείγματος. Χωρίς θετικά παραδείγματα μιας πετυχημένης αστικής  διαχείρισης της κρίσης ο εκσυγχρονισμός αλά Σκαι είναι προπαγανδιστικό πυροτέχνημα.

Από την άλλη πλευρά η εναλλακτική ρητορεία μιας θεμελιώδους αριστερής ανατροπής στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι , μια ανατροπή της πολιτικής "Μερκοζύ" , καθώς αποσιωπά συστηματικά τις κεκτημένες ταχύτητες ενός αγοραίου αντιμνημονιασμού , ενσωματώνει αθροιστικά , μηχανικά , εκλογικά , τους τυπικούς αντιπροσώπους μιας προσκόλλησης  προς τους κρατικούς μηχανισμούς διατήρησης αποστάσεων των μεσαίων από τους πιο κάτω.

Η  μεταρρύθμιση των αυτονόητων ( κλειστά επαγγέλματα, ταμεία  ειδικών προστασιών, δημόσια  υποσυστήματα    με αξιώσεις μειωμένης λογοδοσίας , κινήματα όχι στην αυλή μου Κλπ ) βαλτώνει .Οι πιο έντιμοι αντίπαλοι της θεωρούν  τις μεταρρυθμίσεις ,οργανικό μέρος του " νεοφιλελευθερισμού" ισοδύναμες με την πτώση στους μισθούς και την εργασιακή απορρύθμιση. Έτσι δεν κατανοούν πως μια κοινωνία εξαιρέσεων ,κατακερματισμού, έστω και αν λύσει το θεμελιακό εισοδηματικό ζήτημα " ο πλούτος των λίγων να περάσει στους πολλούς" τότε η προϋπάρχουσα ανισοκατανομή εντός των αυτοριζόμενων  πολλών δεν υπονομεύει απλώς το μείζον, γίνεται το μείζον.

Η τρέχουσα ανάλυση μέσω της έννοιας της "φούσκας" είναι λίγο παραπλανητική. Υπήρξε μια οικονομική ανωμαλία που αποτυπώνεται αδρά στις λογιστικές αποτιμήσεις, αλλά στον ανοδικό κύκλο αυτή η οικονομία δημιούργησε ένα ανθρώπινο κεφάλαιο με αντικειμενικά στοιχεία μόρφωσης και μια αυτοκατανόηση που σκοπεύει στα μεσαία και άνω της μέσης ευρωπαϊκής στάθμισης. Έστω και αν αυτή η αυτοκατανόηση δεν εδράζεται σε μια στερεή βάση, αυτό δεν την αλλάζει.

Ανάμεσα στις ηθικοαισθητικές συντεταγμένες μιας "απόδρασης" που υιοθετούν οι "άνω" και στη συμμετοχή μιας αναπαράστασης ενός επαναλαμβανόμενου "λαϊκού δρώμενου" των " κάτω" υπάρχει η ανάγκη μιας έντιμης θετικής αυτοκατανόησης. Στην ουσία ο κυνισμός των "άνω" τροφοδοτεί τα  λαϊκά  happenings που κατά λάθος - εξεπίτηδες η αστυνομία μετατρέπει σε αιματηρό πόλεμο. Αν το κατακτημένο μορφωτικό συμβολικό κεφάλαιο δεν αποτυπωθεί αυτόνομα ως αίτημα ενός " δημοκρατικού συμβολαίου λιτότητας" , ως πρόταγμα μιας νέας αυτοεκτίμησης εντός κρίσης ,τότε η απαξίωση του θα επιταγχυνθεί. Με απαξιωμένο αυτό το κεφάλαιο η παραμονή στην κρίση παρατείνεται.

 Είδα στις εκδηλώσεις για την αυτοκτονία στο Σύνταγμα μια επικίνδυνη ελαστικότητα, μια κολακεία της πτώσης του ηθικού. Οι κόλακες πίσω από την ψευδεπίγραφη λαϊκότητα πλήττουν ακριβώς τα μοναδικά όπλα ανάτασης, αντεπίθεσης, που είναι οι αντοχές όσων διαθέτουν μετά υλικά αγαθά (*).Η συναίνεση στην εκούσια παραίτηση από το υπαρκτό συμβολικό κεφάλαιο , συνιστά μια παραδοχή στο πιο αδιέξοδο σενάριο: αυτό της αφυδάτωσης του ηθικού και αισθητικού περιεχομένου της αυτοκατανόησης και μετατροπής των πάντων σε ένα αλγόριθμο του χρέους.

 (*)Η απόκτηση πτυχίου Φαρμακευτικής τη δεκαετία του πενήντα ισοδυναμεί με τη κατάκτηση  μιας ανώτατης ακαδημαϊκής θέσης σήμερα.