Ανομία ,Φιλελευθερισμός ,Δημοκρατική Ανυπακοή, Όρια και Κριτήρια

Πριν από μερικές εβδομάδες ο Εβερτ άφησε το μάταιο κόσμο. Την ίδια ακριβώς περίοδο αναπτύσσονται τα κινήματα «δεν πληρώνω» .Προφανώς το κοινό σημείο είναι η ανυπακοή. Ο Έβερτ με την ανυπακοή εγκαθίδρυσε την δημοτική ραδιοφωνία, αφαιρώντας από μια συντηρητική οπτική το επιχείρημα περί «ανομίας». Ταυτόχρονα έπεσαν στην αντίληψη μου δύο ενδιαφέροντα κείμενα.Το πρώτο αποκαλείται μια «Φιλελεύθερη υπεράσπιση των κατοίκων της Κερατέας» από το ιστολόγιο Μπλε Μήλο ,και το άρθρο του Κ.Δουζίνα στην Αυγή της 13/2 με τίτλο Ανομία : «Για την πολιτική και δημοκρατική ανυπακοή». Και στα δύο κείμενα γίνεται μια υπεράσπιση της ανυπακοής , ως μιας αυθεντικά φιλελεύθερης στάσης. Ιδίως το κείμενο του Δουζίνα είναι εξαιρετικά αφοπλιστικό: Ο J Rawls είναι υπέρ της ανυπακοής , και όπως γράφεται : « η φιλελεύθερη αιτιολόγηση της ανυπακοής βρίσκει απόλυτη εφαρμογή στην Ελλάδα»

Δεν είναι ενδιαφέρον;

Ένας συντηρητικός πολιτικός με μια τυπική παρανομία βοηθά ένα αναμφισβήτητο μέτρο δημοκρατικής ανάπτυξης. Ένα τυπικό φιλελεύθερο ιστολόγιο υπερασπίζεται μια κινητοποίηση που έχει την πλήρη κάλυψη των πιο δυναμικών κομματιών της Αριστεράς. Ένας πολιτικός φιλόσοφος της Αριστεράς κάνει το αυτονόητο υπερασπιζόμενος το περιεχόμενο του φιλελευθερισμού σε αντιδιαστολή προς την κατάχρηση ή και επιλεκτική χρήση του από τους συντηρητικούς. Ο Δουζίνας δεν διακονεί κανένα χονδροειδή αφελή «αντιφιλελευθερισμό» (δεν διαβάζει ευτυχώς ελληνικά ιστολόγια….) ,αλλά οικειοποιείται το περιεχόμενο του.

Ωστόσο υπάρχει ένα δυσεπίλυτο ζήτημα

Αν η ανυπακοή έχει διπλή νομιμοποίηση , τόσο τυπικά φιλελεύθερη και τυπικά αριστερή επαναστατική , μέχρι ποιου σημείου μπορεί να επεκτείνεται;

Προκαταβολικά λέω ότι για δυο διαφορετικά κινήματα ανυπακοής έχω διαφορετική στάση

Η ανυπακοή του κυλιόμενου εισιτηρίου μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα. Έχει στοιχεία αλληλεγγύης και εκμεταλλεύεται ένα τυπικό κενό στην ουσία του εισιτηρίου πληρωμένου χρόνου. Αφού έχω προαγοράσει χρόνο για μια μιάμιση ώρα , και χρησιμοποιώ μόνο δέκα λεπτά, γιατί να μην δωρίσω τα υπόλοιπα ογδόντα λεπτά στον άγνωστο; Με την ίδια λογική δεν μπορώ να παραχωρήσω και μια προπληρωμένη τηλεκάρτα με υπόλοιπο σε κανένα. Και τελικά ποιοι χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ; Εμείς που τα χρησιμοποιούμε ξέρουμε.

Η ανυπακοή των ΙΧ στα διόδια μου προκαλεί δυσανεξία. Έχει τυπικά ως υποκείμενο τον γιωταχή , ο οποίος τοποθετείται στο πρόβλημα ατομικά χωρίς αλληλεγγύη για κανένα, και έχει οργανικά μια ασαφή ταξική, εισοδηματική, ιδεολογική στάση. Μπορεί να είναι ο ιδιοκτήτης αγροκτήματος στο Καπανδρίτι, και ο δάσκαλος που πηγαινοέρχεται Ωρωπό. Τυπικά ο γιωταχής είναι ισότιμος με τον θεατή, τον πελάτη δεν έχει κανενός τύπου ιδεολογική πολιτική σήμανση. Βέβαια ένας σύλλογος κατοίκων Ωρωπού που ζητά ειδικό εισιτήριο είναι κάτι διαφορετικό. Γιατί το αίτημα του έχει μια στοιχειώδη ταυτότητα, που βοηθά την κοινωνία να διακρίνει ιδιαιτερότητες , να αξιολογήσει προθέσεις, να σταθεί κριτικά. Αλλιώς εγώ προσωπικά και μόνο από τον τρόπο που φέρονται οι γιωταχήδες στους πεζούς και δίκυκλους , ευχαρίστως θα τους έβαζα και διπλά διόδια για έλλειψη κυκλοφοριακής αγωγής, τα γουρούνια…..

Που σταματάει η ηθικά νόμιμη «δημοκρατική ανυπακοή»;

Στο κείμενο του Δουζίνα υπάρχει δυστυχώς μια μεγάλη ασάφεια η οποία συμβολίζεται στην χρήση της έννοιας του «απλού ανθρώπου» . Μια έννοια που δεν ορίζεται με σαφήνεια και όμως στηρίζει τον προβληματισμό του κειμένου. Το φαινόμενο αναλύεται σε μεγάλο βαθμό αφαίρεσης και σε μια μάκρο κλίμακα. Σύμφωνα με το Δουζίνα οι Ελίτ παρανομούν με την ανοχή πχ της φοροδιαφυγής , της διαφθοράς και άρα το» δεν πληρώνω» νομιμοποιείται ως υπεράσπιση της ουσίας του Συντάγματος. Μα η ανομία των Ελιτ είναι και το επιχείρημα του κατακερματισμού, της συλλογικής ανυπακοής των μικροσυμφερόντων, της μαύρης οικονομίας, της οικιστικής αυθαιρεσίας. Οι Ελιτ δεν κατακρατούν το δικαίωμα της ανομίας για ιδία χρήση, αλλά το ασκούν προνομιακά μαζί με το δικαίωμα τους να το παραχωρούν κατά προτίμηση σε διαφόρους. Οι Ελιτ δεν ανομούν απλά αλλά διακινούν και παραχωρούν ανομία ως στρατηγική ενσωμάτωσης.

Αν αύριο ο σύλλογος ιδιοκτητών αυθαιρέτων ενός συνεταιρισμού ,συλλογικά και δημοκρατικά και αντιπροσωπεύοντας μια περιοχή ξεσηκωθεί κατά των ελέγχων της πολεοδομίας για την νομιμότητα των κτισμάτων , ποιο τυπικό κριτήριο που επιτρέπει στον γιωταχή να μην πληρώνει ,μπορεί να εφαρμοστεί; Δεν θα υπάρχει δημοκρατική νομιμοποίηση ανυπακοής ; Δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και ως επιχείρημα την υπεράσπιση διατάξεων του Συντάγματος που αφορούν το δικαίωμα κατοικίας ;Το παράδειγμα οριακό, αλλά το μεταχειρίζομαι για την τυπική ανεπάρκεια του σχήματος της γενικευμένης «δημοκρατικής ανυπακοής». Θα μπορούσα να επικαλεστώ μια σειρά από οριακά παραδείγματα ,όπου τα όρια της δημοκρατικής ανυπακοής είναι ασαφή. Η μικρομεσαία φοροδιαφυγή , η εκτεταμένη πολεοδομική αναρχία είναι πρόδρομες μορφές ανυπακοής; Υπάρχει δημοκρατική ανυπακοή χωρίς δημοκρατική διαδικασία, χωρίς ταξινομήσεις και οριοθετήσεις; Αν η ανομία είναι οι παρανομίες των «επάνω» , τότε η αντίδραση των «κάτω» παίρνει την μορφή της «ανυπακοής» οποτεδήποτε, οπουδήποτε, οπωσδήποτε; Δεν υπάρχουν κριτήρια, όρια;

Για μένα η δημοκρατική ανυπακοή νοείται μόνο με επίκληση του εισοδηματικού κριτηρίου. Μόνο οι «χωρίς χαρτιά» οι άνεργοι, οι φτωχοί νομιμοποιούνται στην ανυπακοή. Μόνο εκεί διακρίνω την αποτυχία της κοινωνίας του κράτους, της αγοράς, των θεσμών ,όλων μας . Όλες οι άλλες μορφές μου φαίνονται θεμιτές διαμαρτυρίες που όμως δεν νομιμοποιούνται ηθικά στην χρήση του οριακού μέτρου της ανυπακοής. Αντίστροφα έτσι αταξινόμητες χωρίς κριτήρια επιλογές χωρίς επίκληση του συγκεκριμένου, τροφοδοτούν την κυρίαρχη ιδεολογία της πυγμής του δυνατού που διασπείρεται ως έθος στην ατελείωτη ακολουθία των «μικρομεσαίων». Είναι τυχαίο πως ο εκφραστής τέτοιων κινημάτων είναι η Αυριανή και το Κόντρα ; Είναι τυχαίο που τα κινήματα αυτά συμβολοποιούνται στο πρώτο ενικό πρόσωπο;

Είμαι δημόσια μαζί με όσους διαμαρτύρονται για τα εισιτήρια των ΜΜΜ κυρίως για την τιμή των εισιτηρίων πακέτων , με όσους δωρίζουν εισιτήρια γιατί καταλαβαίνω τα εισοδήματα τους .Δεν θα με βρουν μαζί τους οι φίλοι της Κερατέας και ο άγνωστος Γιωταχής που σηκώνει μπάρες γιατί επίσης καταλαβαίνω την διαταξικότητα τους.

Δημοκρατική φιλελεύθερη ή αριστερή ανυπακοή χωρίς αντιστίξεις ,ταξινομήσεις, όρια δεν υπάρχει. Αντίστροφα χωρίς τα όρια αυτά είναι η πιο πειθήνια, ύποπτη ιδεολογική υπακοή στην στρατηγική των Ελίτ που είναι διπλή: Ιδιωτική χρήση της ανομίας, και επιλεκτική παραχώρηση της στους συμμάχους τους.


Συνδέσεις
Κ.Δουζίνας: Ανομία:Πολιτική και Δημοκρατική Ανυπακοή-Ενθέματα Αυγής
Μπλε Μήλο:Μια φιλελεύθερη υποστήριξη των κατοίκων της Κερατέας
LLS: Ιανουάριος 2010 "Χαρισε το ακυρωμένο"
LLS:Γιωταχής , ένας ασυνεπής θεατής του Dario Fo .Κατασκευαστής δρόμων , ένας ασυνεπής entrepreneur

Εικόνα:Shomei Tumatsu