Monday, December 9, 2013

Το "Αόρατο Ρήγμα" και οι "αόρατοι"


 
Διάβασα "Το "Αόρατο Ρήγμα" του Α.Δοξιάδη και το απόλαυσα γιατί με ένα σαφή αλλά τεχικά τεκμηριωμένο τρόπο, αναδεικνύει τις ιδιομορφίες της ελληνικής κοινωνίας του "μνημονίου". Δεν θέλω να κάνω μια ολική παρουσίαση του βιβλίου, γιατί απλά το θεωρώ ένα από τα must για όποιον προσπαθεί να διατυπώσει ένα δημόσιο λόγο. Θέλω να εκμεταλλευτώ το "Αόρατο Ρήγμα" (εφεξής ΑΡ)  για να αναδιατυπώσω μια άποψη που έχω σχηματίσει:

Η τρέχουσα ιδεοκίνηση για την πολιτική και την οικονομία, όταν γίνεται με τους τρέχοντες όρους , είναι τελετουργική. Αυτή η τελετουργία έχει τη μορφή της οξύτητας. Εντός ή κάτω από τους πολλούς πόλους της αντιπαλότητας, υφίστανται    δυναμικά πλάσματα συμφερόντων , τα οποία έχουν σχηματίσει αόρατα ρήγματα και αόρατες συναινέσεις. Μιλάμε κυριολεκτικά για ένα ενεργό υπέδαφος, μια ζέουσα "βαθιά δομή" επί της οποίας η τρέχουσα πόλωση είναι μια υπερκατασκευή .Η μεταμόρφωση των υπαρκτών αόρατων ρηγμάτων σε φαινόμενες συγκρούσεις με άλλα επίδικα είναι ο όρος συντήρησης, καθήλωσης των πόλων των αόρατων ρηγμάτων αυτών.
Στο ΑΡ διατυπώνεται ένα συνεκτικό έργο  όπου αναδεικνύονται αυτά τα αόρατα  ρήγματα .Ενδεικτικά:

Στο ΑΡ γίνεται μια ταξινόμηση ανάμεσα σε "διεθνώς εμπορεύσιμους κλάδους " tradables και "μη εμπορεύσιμους κλάδους". Οι πρώτοι περιλαμβάνουν όλες τις δραστηριότητες που υφίστανται άμεσα τον ανταγωνισμό (πχ ο μαραγκός από το Ικεα) ενώ στους δεύτερους όσοι δεν υφίστανται άμεσα τον ανταγωνισμό ( πχ δημόσια διοίκηση) .Παρότι αναγκαστικά απλοποιώ το σχήμα, ο ΑΔ παρατηρεί πως για μια ολόκληρη φάση ενώ τα καταναλωτικά πρότυπα αυξάνουν για όλους, το μερίδιο των "εμπορεύσιμων κλάδων" συρρικνώθηκε. Η ιζηματοποίηση των όλων  εισοδημάτων και η συνακόλουθη έκφραση της δυσανεξίας  τους χωρίς το αόρατο ρήγμα τους, δημιουργεί ένα μετασχηματισμένο πόλο δυσανεξίας. Ο πόλος αυτός ενώ  δημιουργεί την πολιτική πλοκή (πχ αντιμνημόνιο fast track) αποκρύβει και τελικά συντηρεί το ρήγμα, εις βάρος των θυμάτων του πόλου των "εμπορεύσιμων".

Στο ΑΡ προσφέρονται και άλλες διαυγαστικές παρατηρήσεις και ταξινομήσεις , που αποκρύβονται από την τρέχουσα ιδεοκίνηση (πχ το θέμα των μεγάλων εταιρειών, η φορολογία των αυτοαπασχολούμενων, οι μηχανισμοί φυγής από τις υπηρεσίες του δημοσίου κλπ). Εαν η ελληνική κοινωνία αναλυθεί με τα εργαλεία και την οπτική του ΑΡ τότε μια σειρά από δραστηριότητες και λειτουργίες , αποκαλύπτονται ως "ορθολογικές" επιλογές έλλογων υποκειμένων. Η κοινωνία μας δεν έχει στρεβλώσεις έχει σταθερά συστήματα , αποκρυσταλλώσεις συσχετισμού συμφερόντων, τα οποία παράγουν λογικά αναμενόμενα αποτελέσματα. Ετσι μια σειρά συζητήσεων γίνονται προσχηματικά, με την επίκληση κοινότοπων αφαιρέσεων οι οποίες προσπαθούν να αναπαράγουν τους υφιστάμενους αόρατους συσχετισμούς.
Το κεφάλαιο για την σιωπηρή συναίνεση είναι, κατά την γνώμη μου ένα από τα πιο ενδιαφέροντα. Αναδεικνύονται ένα πλήθος περιπτώσεων όπου οι παράδοξες  ιδιομορφίες τυγχάνουν μιας ευρύτατης συναίνεσης από την Ακροδεξιά έως το ΚΚε. Η γενική αντιμετώπιση για τα φροντιστήρια και τα ασφαλιστικά ταμεία , είναι υποκριτική και συναινετική ταυτόχρονα.
Ακόμη το κεφάλαιο "επιδόσεις και συγκρίσεις" παρέχει τεχνικά στοιχεία, όπου η ελληνική οικονομία έχει επιτύχει μια σειρά από διαστροφικές πρωτιές.
Είναι τόσο ερεθιστικό  το ΑΡ ώστε είναι περιττό να απαριθμήσω όλα τα ενδιαφέροντα που παρέχει.

Ωστόσο το γενικό του πνεύμα προκαλεί μια απορία. Ο ΑΔ είναι εκ των συντακτών του κειμένου των 58.Το ΑΡ αποκαλύπτει ένα νεοελληνικό δυναμισμό ο οποίος συστημικά είναι αόρατος γιατί είναι προφανώς διακομματικός και διαταξικός. Το λογικό συμπέρασμα του ΑΡ δεν είναι να συνενωθούν οι εκπρόσωποι των  αδικημένων πάροχων   "tradables" σε ένα ενιαίο κόμμα ρεύμα, αλλά να διαμορφώσουμε ένα ιδεολογικό και διαλογικό περιβάλλον όπου οι πάροχοι των "tradables" θα απομαγεύσουν τα αόρατα. Αυτή η απομάγευση ή θα γίνει σε όλο το εύρος του ιδεολογικού φάσματος αλλιώς κυριολεκτικά σε λίγα χρόνια θα γίνουμε όλοι "αόρατοι”

15 comments:

Leo Kastanas said...

Το περιβάλλον Γιάννη μου να διαμορφωθεί και να τους συνεπάρει όλους. Αλλά δεν πρέπει να χαρίσουμε και τη χώρα στα σκυλιά. Χρειαζόμαστε και ένα σχήμα που θα μανικουλάρει την κατάσταση. ΑΠλά ο ΣΥΡΙΖΑ μόνος με όσους μεταρρυθμιστάς και αν διαθέτει ( ελάχιστους κατά τη γνώμη μου) δεν μπορεί μόνος του, ακόμα και αν λύσει τις όποιες εσωτερικές αντιθέσεις του. Οι 58 χρειάζονται.

Left Liberal Synthesis said...

Leo

Δεν προτείνεις στον ΑΔ μια κουβέντα στο FTZ για το "Αόρατο Ρήγμα";

Αν κατανοηθεί και συζητηθεί τότε , το τι κάνουν οι 58 θα γίνει ίσως πιο παραγωγικό και πιο αποτελεσματικό



Aristos said...

Ευχαριστώ πολύ για το ποστ, που αποδίδει με μεγάλη οξυδέρκεια τις προθέσεις του βιβλίου μου. Το διάβασα ακριβώς πριν αρχίσω να γράφω για τη Καθημερινή της ερχόμενης Κυριακής, και μου έδοσε ιδέα για το θέμα μου.

Κάναμε ήδη μια συζήτηση στο FTZ, αλλά οι συνομιλητές μου δεν είχαν προλάβει να διαβάσουν όλο το βιβλίο. Με χαρα θα το συζήτησω ξανά με εσάς και με τον Λεο.

Left Liberal Synthesis said...

@Aristos

Κάνατε μια εξαιρετική δουλειά, η οποία ελπίζω να γίνει ευρύτερα γνωστή.

Επειδή το κλίμα του FTZ μου φάνηκε παραγωγικό, το Αορατο Ρηγμα θα προσφερόταν ως αντικείμενο παρόμοιου διαλόγου.Ας ελπίσουμε κάποτε να γίνει

Leo Kastanas said...

ΘΑ γίνει θα το οργανώσουμε. Να διαβάσουμε μόνο το βιβλίο γιατί εγώ ακόμα δεν πρόλαβα. Εχω και τα παιδιά.

Anonymous said...

Προφανως, χωρις τα καλολογικα στοιχεια ως μαχιμος μηχανικος, καταλαβαινω οτι ο ΑΔ πρεπει να ομιλει για τους πραγματικα πρωτοπορους, εκσυγχρονιστες παραγωγους προϊοντων και υπηρεσιων με ρεαλιστικο οραμα και στοχους για υποκατασταση εισαγωγων και εξαγωγες, σε αντιθεση με τα τελματωμενα, εμμονικα μυαλα των ΔΥ αλλα και αλλων κρατικοδιαιτων “επιχειρημτιων” που επιμενουν σε παλιες αναχρονιστικες συνταγες,οπως μειωση εξαγωγων, αυξηση εισαγωγων, αυξηση μισθων και ιδιωτικης καταναλωσης, μεσω δανεικων κ.ο.κ. κατι σαν νεο-λουδιτες* εναντια στην σκληρη πραγματικοτητα της παγκοσμιοποιησης.

Ομως -τα κυριοτερα αιτια - αποτελουν το μοντελο αποβιομηχανισης, η βαθμιαια φυσικη εξαφανσιση της κουλτουρας των τεχνιτων και μαστορων, σπαταλες που εχουν ως αιτια πελατειακες-τοπικιστικες σχεσεις/ιδιοτελεις σκοπους βλ. μεσαια και μεγαλη διαφθορα και διαπλοκη/μη δημοκρατικο προγραμματισμο στις δημοσιες επενδυσεις και διαφορους λογους μη συντονισμου αναμεσα σε δημοσιες υπηρεσιες,.....καθως και την αδιαφανεια στον τομεα των δημοσιων προμηθειων (πολεμικου εξοπλισμου, μηχανηματων ιατρικου εξοπλισμου, φαρμακων, κα αλλου ιατρικου υλικου,....) στον ευρυτερο δημοσιο τομεα σε συνδυασμο -φυσικα- με την φοροαποφυγη, φοροδιαφυγη, λαθρεμποριο και παραλληλη οικονομια.

Παραδειγμα: πριν 20 ετη επιδη ειχαν σκαψει σε 3 ετη 5 φορες την το πεζοδρμιο του κτιριου του γραφειου μου ενα ςσυναδελφος ελεγε οτι θα σκαψει η ΔΕΗ, μετα θα ξανασκεαψει ο ΟΤΕ,... κια ετσι θα παραχθει εισοδημα.
Ενω η αποψη μου ηταν οτι απιτειται ο συντονισμος των εταιρειεων κοινης ωφελειας (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ,..)λ.χ. μεσα απο μια κοινη εταιρεια υποδομων που να αναλαμβανει την κατασκευη κοινου επισκεψιμου καναλιου στις πυκνοκατοικημενες περιοχες ....

*Και ας μη ξεχναμε οτι ” Οι Λουδίτες εμφανίστηκαν κυρίως στην Βρετανία κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης όπου με ακτιβιστικές πράξεις (όπως την καταστροφή μηχανημάτων υφασμάτων) προσπάθησαν να αναδείξουν την τεχνολογία ως άμεση απειλή για την δουλειά τους. Υποστήριζαν ότι στην πραγματικότητα δεν αντιμάχονταν τις νέες τεχνολογίες αλλά την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων που σε μεγάλο βαθμό επέφερε η μηχανοποίηση.Θεωρούσαν τους εαυτούς τους μία πολιτική και ηθική απάντηση στις δυνάμεις που είχαν σκοπό να καταστρέψουν τις παραδοσιακές κοινωνικές σχέσεις.[2] Από πολλούς βέβαια θεωρείται ότι οι Λουδίτες πάνε ενάντια στη φύση καθώς η πρόοδος σύμφωνα με τον καπιταλισμό(Καρλ Μαρξ) είναι η φυσική εξέλιξη.” πηγη βικιπαιδεια

Αφώτιστος Φιλέλλην

Left Liberal Synthesis said...

ΑΦ
Επειδή κατα καιρούς έχεις αναφερθεί αναλυτικά στους μηχανισμούς που παράγουν εισοδήματα χωρίς παραγωγική αντανάκλαση, το βιβλίο του ΑΔ έχει αξία

Αναδεικνύει ακριβώς αυτούς τους μηχανισμούς αλλά τους ταξινομεί με μεγαλύτερη ακρίβεια

Οι κατα καιρούς παρατηρήσεις σου έχουν μεγάλη σχέση με τα θεματα αυτά

Elias said...

Το βιβλίο του κου Δοξιάδη είναι πραγματικά χρήσιμο για όσους εκφέρουν δημόσιο λόγο.Το διάβασα και συμφωνώ με το post του LLS. Αλλά πώς γίνεται και τέτοιες σοβαρές μελέτες σχεδόν πάντα αφήνουν έξω απο την αναλυτική φαρέτρα τους για τις γνωστές στρεβλώσεις του ελληνικού οικονομικού παίγνιου, την πρωτοκαθεδρία του ολιγοπωλιακού τραπεζικο/βιομηχανικού κλάδου; Γιατί ποτέ δεν ερευνούμε σε βάθος τις στρεβλώσεις απο παγιωμένες εμπλοκές συγκεκριμένων συμφερόντων λόγω υπερσυσσώρευσης πλούτου, μή επανεπενδυόμενου στην αγορά, πλούτου παραγόμενου απο τα υπερκέρδη 10-15 ετών στους τραπεζικους ισολογισμούς; Γιατί σχεδόν πάντα ονομάζουμε ως στρεβλωτικές δομές αυτές που αφορούν επαγγέλματα, δημόσια διοίκηση,επιχειρείν, καινοτομίες και όχι αυτές που αφορούν τον χρηματοπιστωτικό τομέα που ρυθμίζει ρευστότητα και ιδιωτικό χρέος; Ένα αναγκαίο Ρήγμα που προσωπικά βλέπω ότι θα μπορούσε να ταρακουνήσει την ελληνική οικονομία, είναι μεταξύ των δυο τεκτονικών πλακών που καλύπτουν μεγάλο μέρος της : τράπεζες και κράτος, σε ένα διαρκές αλισβερίσι σωτηρίας και επιβίωσης. Άνθρωποι σαν τον Αρίστο Δοξιάδη καταγράφουν με μηχανική ακρίβεια τα δρώμενα 30 ετών και ορθώς τα τονίζουν.Αλλά στο υπέδαφος της χέρσας ελληνικής οικονομίας απαιτείται να δούμε και τις silent συμπαιγνίες των μεγαλων βαλαντίων. Τις υπόγειες διαδρομές ισχυος μεταξύ ισχυρών πιστωτικών ομίλων και πολιτικων ομαδων. Καλό είναι κάποτε να μιλήσουμε για το πώς η χώρα αυτή έγινε franchising σε tradables sectors, επειδή οι χορηγοί της εκάστοτε εξουσίας αγόραζαν και μοιράζονταν καθε φορά, το master franchise σε συγκεκριμένους κλάδους....
Ευχαριστώ,
Ηλίας Καραβόλιας

Elias said...
This comment has been removed by the author.
Left Liberal Synthesis said...

Elias

Πολύ εύστοχη παρατήρηση, αν και στο κεφάλαιο "Τα εμπόδια με τη σειρά τους" υπάρχει μια ανάλυση των πιο macro στοιχείων τηε οικονομίας.

θα ήταν ενδιαφέρον αυτή η συζήτηση να γινόταν ευρεία

Καλές Γιορτές

Μωυσής Μπουντουρίδης said...

Γιάννη, τι είναι το FTZ; Χαιρετισμούς, --Μωυσής

Left Liberal Synthesis said...

Μωυσή
Είναι ωραίος χώρος Καφε-Βιβλιοπωλείο στην Σκουφα.
Free Thinking Zone.
Καλές Γιορτές
Γιαννης

TassosAnastassopoulos said...
This comment has been removed by the author.
TassosAnastassopoulos said...

Καλή δουλειά έκανε. Τα κατάλληλα συμπεράσματα δεν έβγαλε.

Όχι γιατί δεν μπορεί να τα βγάλει, αλλά επειδή δεν του άρεσαν, αφού συγκρούονται με τις (πολλές και βαρύτατες) ιδεοληψίες του...

Left Liberal Synthesis said...

TassosAnastasopoulos
Που ακριβώς αναφέρεσαι ;
Σε ποιο συμπέρασμα διαφωνείς;